Colonia Gemella/Gemina Iulia Lampsacena: Anadolu’nun Kuzeybatısından Kısa Ömürlü Bir Roma Kolonisi

Öz MÖ 1. yüzyıl ikinci yarısının hemen başındaki Roma kolonizasyon faaliyetleri neticesinde Anadolu’nun kuzeybatısında yer alan iki Grek kentine, eş zamanlı olarak koloni statüsü verilmiştir. Troas olarak bilinen bölgedeki bu kentler, Parion ve Lampsakos’tur. Her iki kent de konumları itibariyle önemli bir geçiş noktasında yer alıyor olmaları yanında, olasılıkla sahip oldukları zengin maden yatakları ve verimli arazileri sebebiyle birer Roma kolonisine dönüştürülmüştür. Mevcut veriler, Parion’un koloni statüsünün en azından üç asır sürdüğünü; Lampsakos’taki koloninin oldukça kısa ömürlü olduğunu göstermektedir. Nümismatik kanıtlardan yani koloni sikkelerinden anlaşıldığı kadarı ile ismi muhtemelen Colonia Gemella/Gemina Iulia Lampsacena olarak değişen Lampsakos’un Roma koloni statüsü, yarım asırlık bir süreç içerisinde sonlandırılmış olmalıdır. Kentteki koloni statüsü her ne kadar kısa bir zaman dilimini kapsamış olsa da eldeki verilerle, bu yeni siyasi yapılanma ve İtalik kökenli yeni yerleşimcilerle birlikte Roma kültüründen birtakım unsurların Lampsakos’a taşınmış olduğunu söylemek mümkündür. Bu çalışma, Lampsakos’un, Roma koloni statüsünün kanıtlarını ortaya koymayı ve kentin bu statüyü neden koruyamadığı sorusuna yanıt aramayı amaçlamıştır.

Anahtar Kelimeler:

Lampsakos, Colonia Gemella/Gemina Iulia Lampsacena, Koloni, Sikke

PDF

___

Appianus, Appian’s Roman History, çev. H. White (1912-1913), London: The Loeb Classical Library.
Arslan, N. (2007). Antik Çağda Lampsakos/Lapseki. Lapseki Sempozyumu, 23-24 Haziran 2007. Çanakkale. s. 167-174.
Arslan, N. (2009). 2007 Yılı Lampsakos/Lapseki, Abydos ve Çan Yüzey Araştırması. Araştırma Sonuçları Toplantısı, S. 26, C. 1, s. 333-344.
Babelon, E. (1898). Inventaire Sommaire de la Collection Waddington, Acquise par l'etat en 1897. Bibliothèque Nationale, Département des Médailles et Antiques. Paris: C. Rollin et Feuardent.
BMC Mysia. Wroth, W. W. (1964). Catalogue of The Greek Coins of Mysia. Bologna: Arnold Forni Editore.
Bögli, H. (1966). Studien zu den Koloniegründungen Caesars. Basel: Buchdruckerei R.M. Strübys Erben.
Buruldağ, E. (2017a). Anadolu’nun Romalılaşma Sürecinde Troas Bölgesi Kolonileri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Buruldağ, E. (2017b). Lampsakos’ta Kurulan bir Roma Kolonisi: C.G.I.L. Anadolu/Anatolia, S. 43, s. 75-90.
Camia, F. (2010). Le Tribù Romane nelle Colonie d’Asia Minore. Le Tribù Romane: Atti della XVI e Rencontre sur l’épigraphie (Ed. M. Silvestrini). Bari: Edipuglia Editrice. s. 367-371.
Castellan, A. L. (1820). Lettres sur la Morée: l’Hellespont et Constantinople 2. Paris: Chez A. Nepveu Libraire.
Engelmann, H. – Knibbe, D. (1986). Das Monumentum Ephesenum. Ein Vorbericht. Epigraphica Anatolica, S. 8, s. 19-32.
Engelmann, H. – Knibbe, D. (1989). Das Zollgesetz der Provinz Asia. Epigraphica Antolica, S. 14. Bonn: Rudolf Habelt Verlag.
Esch, T. (2008). Zur Frage der sogenannten Doppelgemeinden. Die Caesarische und Augusteische Kolonisation in Kleinasien. Vom Euphrat bis zum Bosporus, Kleinasien in der Antike, Festschrift für Elmar Schwertheim zum 65. Geburtstag. Asia Minor Studien, S. 65, C. 1 (Ed. E. Winter). Bonn: Dr. Rudolf Halberts Gmbh. s. 199-216.
Freber, P. S. (1993). Der Hellenistische Osten und das Illyricum unter Caesar (Palingenesia). Monographien und Texte zur Klasischen Altertumswissenschaft, S. 42. Stuttgart: Franz Steiner Verlag.
Filges, A. (2010). Lebensorte in der Fremde: Versuch einer Bewertung der Römisch-Kleinasiatischen Kolonien von Caesar bis Diokletian. Militärsiedlungen und Territorialherrschaft in der Antike: Topoi-Berliner Studien der Alten Welt, S. 3 (Ed. F. Daubner). Berlin: De Gruyter. s. 131-154.
Filges, A. (2016). Münzbild und Gemeinschaft: Die Prägungen der Römischen Kolonien in Kleinasien. Frankfurter Archäologische Schriften, S. 29. Bonn: Rudolf Hulbert Verlag.
Frisch, P. (1978). Die Inschriften von Lampsakos. Inschriften griechischer Städte aus Kleinasien, S. 6. Bonn: Rudolf Hulbert Verlag.
Galsterer-Kröll, B. (1972). Untersuchungen zu den Beinamen der Städte des Imperium Romanum. Epigraphische Studien, S. 9, s. 44-145.
Grant, M. (1946). From Imperium to Auctoritas: A Historical Study of Aes Coinage in the Roman Empire 49 B.C .– A.D. 14. Cambridge: University Press.
Henderson, M. I. (1953). Reviewed Work: F. Vittinghoff, Römische Kolonisation und Bürrerrechtpolitik unter Caesar und Augustus. Journal of Roman Studies, S. 43, s. 138-141.
Imhoof-Blumer, F. (1883). Monnaies Grecques. Amsterdam: Johannes Müller.
Imhoof-Blumer, F. (1884). Griechische Münzen aus dem Museum in Klagenfurt und anderen Sammlungen. Numismatische Zeitschrift, S. 16, s. 227-300.
Jiménez, A. – Carrillo, J. R. (2011). Corduba/Colonia Patricia: The Colony that was Founded Twice. Roman Colonies in the First Century of Their Foundation (Ed. R. J. Sweetman). Oakville: Oxbow Books. s. 55-74.
Jonnes, L. (1994). The Inscriptions of Heraclea Pontica. Inschriften griechischer Städte aus Kleinasien, S. 47. Bonn: Rudolf Hulbert Verlag.
Katsari, C. – Mitchell, S. (2008). The Roman Colonies of Greece and Asia Minor. Questions of State and Civic Identity. Athenaeum, S. 96, s. 221-249.
Körpe, R. (1998). 1996 Lapseki Kurtarma Kazısı. 8. Müze Kurtarma Kazıları Semineri. Ankara. s. 171- 194.
Körpe, R. – Treister, M. (2002). Rescue Excavation in the Necropolis of Lampsacus, 1996. Studia Troica, S. 12, s. 429-450.
Laffi, U. (2004a). Le Colonie Romane con I’appellativo Gemella o Gemina. Artissimum Memoriae Vinculum: Scritti di Geografia Storica e di Antichità in Ricordo di Gioia Conta (Ed. U. Laffi – F. Prontera – B. Virgilio). Frienze: Leo S. Olschki Editore. s. 235-254.
Laffi, U. (2004b). La Colonia Augustea di Alessandria di Troade. Colonie Romane nel Mondo Greco. Minima Epigraphica et Papyrologica, C. 3 (Ed. G. Salmeri – A. Raggi – A. Baroni). Roma: L’Erma di Bretscheneider. s. 151-164.
Laffi, U. (2007). Colonie e Municipi Nello Stato Romano. Storia e Letteratura: Raccolta di Studi e Testi, S. 239, Roma: Edizioni di Storia e Letteratura.
Levick, B. (1996). Greece (Including Crete and Cyprus) and Asia Minor from 43 B.C. to A.D. 69. The Cambridge Ancient History, S. 10 (Ed. A.K. Bowman – E. Champlin – A. lintott.). Cambridge: University Press. s. 641-675.
Martin, K. (2013a). Demos-Boule-Gerousia: Personifikationen Städtischer Institutionen auf Kaiserzeitlichen Münzen aus Kleinasien I. Bonn: Rudolf Hulbert Verlag.
Martin, K. (2013b). Demos-Boule-Gerousia: Personifikationen Städtischer Institutionen auf Kaiserzeitlichen Münzen aus Kleinasien II. Bonn: Rudolf Hulbert Verlag.
Plinius. Natural History III-VII. Çev. H. Rackham, (1961), Cambridge: Harvard University Press.
Price, S. R. F. (2004). Ritüel ve İktidar: Küçük Asya'da Roma İmparatorluk Kültü. Çev. T. Esin. İstanbul: İmge Kitabevi.
Reid, J. S. (1913). The Municipalities of the Roman Empire. Cambridge: University Press.
Robert, J. – Robert, L. (1950). Inscriptions et Reliefs d’Asie Mineure. Hellenica: Recueil D’épigraphie de Numismatique et D’antiquités Grecques, S. 9. Paris: Librairie d'Amérique et d’Orient Adrien-Maisonneuve.
Robinson, E. S. G. (1921). Greek Coins from the Dardanelles. The Numismatic Chronicle and Journal of the Royal Numismatic Society, S. 1, N. 1/2, s. 1-25.
Römhild, J. H. (2011). Römische Bürger in der Troas. Studien zum Antiken Kleinasien VII. Asia Minor Studien, S. 66 (Ed. E. Schwertheim). Bonn: Dr. Rudolf Halberts Gmbh. s. 199-216.
RPC 1 Burnett, A. – Amandry, M. – Ripolles, P. P. (1992). Roman Provincial Coinage Vol. 1 (From the Death of Caesar to the Death of Vitellius) (44 BC-AD 69). Part III: Introduction and Catalogue. London: British Museum Press.
SNG v. Aulock. (1957). Sylloge Nummorum Gaecorum, Deutschland. Sammlung von Aulock, Mysien, S. 4. Berlin: Gebr. Mann Verlag.
SNG v. Aulock. (1967). Sylloge Nummorum Gaecorum, Deutschland. Sammlung von Aulock, Mysien, Troas, Aeolis, Lesbos, S. 16, Ek 2. Berlin: Gebr. Mann Verlag.
SNG Copenhagen. (1945). Sylloge Nummorum Graecorum. The Royal Collection of Coins and Medals, Danish National Museum, Mysia. Copenhagen: Eina Munksgaard.
SNG France 5. (2001). Sylloge Nummorum Graecorum, France 5. Départment des Monnaies, Médailles et Antiques: Mysie. Paris: Bibliothѐque Nationale de France.
SNG Turkey 3. Tekin, O. – Altınoluk, S. – Körpe, F. (2009). Sylloge Nummorum Graecorum, Turkey, 3. Çanakkale Museum Vol. 1: Roman Provincial Coins of Mysia, Troas etc. İstanbul: Turkish Institute of Archaeology.
Strabon, Antik Anadolu Coğrafyası (Kitap XII-XIII-XIV). Çev. A. Pekman (2012). İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
Tek, A. T. – Arslan, M. (1996). A Collection of Ancient Coins Mostly Acquired in Hellespont Area. Studies in Ancient Coinage from Turkey. Royal Numismatic Society Special Publication, S. 29 (Ed. R. Ashton). London: Royal Numismatic Society. s. 19-28.
Tenger, B. (1999). Zur Geographie und Geschichte der Troas. Die Troas. Neue Forschungen III. Asia Minor Studien, S. 33 (Ed. E. Schwertheim). Bonn: Dr. Rudolf Halberts Gmbh. s. 103-180.
Vittinghoff, F. (1952). Römische Kolonisation und Bürgerrechtspolitik. Mainz: Verlag der Akademie der Wissenschaften und der Literatur.