Tarık Emre KIRHALLI, Rifat Gökhan KOÇYİĞİT

Mimarlık Kuramlarında Değişen Estetik Yaklaşımları Yeniden Düşünmek

Bu çalışmada, Antik Dönem’den günümüze ortaya konmuş estetik odaklı mimarlık kuramları estetik değer yönünden incelenmiştir. İncelemede, kuramların yazıldıkları mimarlık ortamları ve bu kuramların yer verdikleri değerler ortaya konmuş, bu sayede de değerlerin ontolojik (varlıkbilimsel) statülerine ulaşılıp, bu statülerin anlamlandırılıp sınıflandırılması sağlanmıştır. Bu çerçevede, tarihsel süreçte mimarlığın gittikçe daha çok ‘bir uzmanlaşma alanı’ haline geldiği ve uygulayıcısı mimar figürüyle birlikte önem kazandığı görülmüştür. Değer kazanma/değerlendirilme şemalarında ise, mesleki uzmanlaşma ve ‘özne’nin artan önem ve etkinliğiyle paralellik kurulabilecek şekilde, önce bir öznelleşme ve akılcılaşma, ardından ise bir önem kaybı ile karşılaşılmıştır. Bu bağlamda ontolojik anlamda da, birbirinden farklı dört değer statüsüyle karşılaşılmış, bu değerlerin ontik statülerindeki değişimlerin mimarlık kuramlarının anlamsal içerikleri açısından önemi yorumlanmaya çalışılmıştır.

Rethinking Changing Aesthetic Approaches in Architectural Theories

In this research, theoretical texts from the field of architecture -concerned with the aesthetics of architecture- from antiquity to present are analyzed in terms of aesthetic value. The research was carried out by revealing the architectural contexts in which these texts were written and values included, to understand and classify the ontological statuses of these values. From the gathered data, it is discovered that the profession of architecture became more specified and gained importance along with the practicing architect. On the other hand, the changes at the aesthetic value-gaining/judgement processes were discovered to be closely related with increasing subjectivity and increasing importance of rationalist thought, in parallels with professional specification and increasing importance and effectiveness of the ‘subject’. In such a context, ontologically, four different value statuses were encountered. The effects of the ontological shift between these statuses on the semantical content of architectural texts, were interpreted afterwards.

Keywords:

Architecture, Architectural Theory, Aesthetics Aesthetic Value, Aesthetic Judgement,

PDF

___

Alberti, L. B. (1988). On the Art of Building in Ten Books, çev. Neil Leach, Josephy Rykwert ve Robert Trevor, Cambridge, Massachusetts: MIT Press.
Baç, M. vd. (2007). Felsefe, ed. Demet Taşdelen, 1. Basım, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
Banham, R. (1970). Theory and Design in the First Machine Age (1960), 2. Basım, New York, New York: Praeger Publishers.
Blondel, F. (1675). Cours d’architecture: enseigné dans l’Academie Royale d’Architecture, çev. Harry Francis Mallgrave, Paris: François Blondel.
Borrisavlièvitch, M. (1926). Les Théories de l’Architecture: Essai Critique sur les Principales Doctrines Rélatives à l’Esthétique de l’Architecture, Paris: Parot.
Burke, E. (1913). “A Philosophical Enquiry into the Origins of our Ideas of Sublime and Beautiful” (1757), The Works of Edmund Burke içinde, London: G. Bell & Sons, Cilt 1, pp.49-182.
Cevizci, A. (2012). Felsefe, ed. Ahmet Cevizci, 1. Basım, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
Conrads, U. vd. (1991). 20. Yüzyıl Mimarisinde Program ve Manifestolar, çev. Sevinç Yavuz, ed. Ulrich Conrads, 1. Basım, Ankara: Şevki Vanlı Mimarlık Vakfı Yayınları.
Cordemoy, J.-L. (1966). Nouveau Traité de Toute l’Architecture ou l’Art de Bastir (1714), çev. Harry Francis Mallgrave, Farnborough: Gregg Press, pp.108-109, 139-140.
Culot, M. (1980). “Nostalgia, Soul of the Revolution”, Architectural Design, London: Architectural Design, Cilt 50, November December, pp.44.
da Costa Meyer, E. (1995). “Messagio” (1914), çev. Esther da Costa Meyer, The Work of Antonio Sant’Elia: Retreat Into the Future, First Edition, New Haven, Connecticut: Yale University Press, pp.212.
Deleuze, G. (2006). Kıvrım: Leibniz ve Barok (1988), çev. Hakan Yücefer, 1. Basım, İstanbul: Bağlam Yayınları.
Doğrusöz, U. (2018). Mimarlık Araştırmalarında Kuram, Doktrin, Eğitsel Söylem ve Yöntem Sorunsalları dersi (yayınlanmamış ders notları).
Ferriss, H. (1922). “The New Architecture”, The New York Times, 19 Mach, pp. 27.
Ferriss, H. (1929). The Metropolis of Tomorrow, First Edition, New York, New York: Ives Washburn.
Ford, K. M. (1941). “Modern is Regional”, House & Garden, New York, New York: Condé Nast, Mart sayısı, pp. 35-79.
Foster, H. vd. (1987). The Anti-aesthetic: Essays on Postmodern Culture, ed. Hal Foster, 5. Edition, Seattle, Washington: Bay Press.
Frémin, M. (1967). Mémoires Critiques d’Architecture (1702), çev. Harry Francis Mallgrave ve Christina Contandriopoulos, Farnborough: Gregg Press, pp.26-37.
Gill, I. (1916). “The Home of the Future: The New Architecture of the West”, Craftsman, Eastwood, New York: United Crafts, Vol. 30, No. 2 (May), pp.141-142.
Gregotti, V. (1982). “The Obsession with History”, Casabella, Milano: Gruppo Mondadori, Vol. 46, No. 478, pp.41.
Güçlü, A. vd. (2003). Felsefe Sözlüğü, 3. Basım, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
Harvard Graduate School of Design. (1980). “Beyond the Modern Movement”, Harvard Architecture Review, Cambridge, Massachusetts: MIT Press, Vol. 1, No. 1,pp.7.
Hays, K. M. (2002). Architecture Theory Since 1963, 3. Edition, Cambridge, Massachusetts: MIT Press.
İnceoğlu, M. ve İnceoğlu, N. (2004). Mimarlıkta Söylem Kuram ve Uygulama, İstanbul: Tasarım Yayın Grubu.
Jameson, F. (1997). Postmodernism, Or, The Cultural Logic of Late Capitalism, 7. Edition, Durham, North Carolina: Duke University Press.
Jencks, C. (1984). The Language of Post-Modern Architecture, 4. Edition, London: Academy Editions.
Kant, I. (2016). Yargı Yetisinin Eleştirisi (Kritik der Urteilskraft, 1790, 1793), çev. Aziz Yardımlı, 3. Basım, İstanbul: İdea Yayınevi.
Klotz, H. (1998). “Postscript: Since 1980”, The History of Postmodern Architecture içinde, çev. Radka Donnell, Cambridge, Massachusetts: MIT Press, pp.433-434.
Krier, R. (1982). “10 Theses on Architecture”, On Architecture, London: Academy Editions, pp.5.
Laugier, M.-A. (1977). An Essay on Architecture (Essai sur l’Architecture, 1753), çev. Wolfgang Herrmann ve Anni Herrmann, Los Angeles, California: Hennessey + Ingalls.
Le Corbusier. (2005). Bir Mimarlığa Doğru (Vers une Architecture, 1923), çev. Serpil Merzi, 4. Basım, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Le Corbusier ve Jeanneret, P. (1970). “Five Points for a New Architecture” (1927), çev. Michael Bullock, Programs and Manifestoes on 20th-Century Architecture içinde, ed. Ulrich Conrads, 1. Basım, Cambridge, Massachusetts: MIT Press, pp. 99-100.
Libeskind, D. (1981). “Symbol and Interpretation”, Between Zero and Infinity: Selected Projects in Architecture içinde, New York, New York: Rizzoli International Publications, pp. 29.
Mallgrave, H. F. vd. (1994). Empathy, Form and Space: Problems of German Aesthetics, 1873- 1893, Santa Monica, California: Getty Publications.
Mallgrave, H. F. vd. (2006). Architectural Theory: Volume I - An Anthology from Vitruvius to 1870, ed. Harry Francis Mallgrave, 1. Basım, Malden, Massachusetts-Oxford-Carlton, Victoria: Blackwell Publishing.
Mallgrave, H. F. vd. (2008). Architectural Theory: Volume II - An Anthology from 1871 to 2005, ed. Harry Francis Mallgrave ve Christina Contandriopoulos, 1. Edition, Malden, MassachusettsOxford-Carlton, Victoria: Blackwell Publishing.
Masiero, R. (2006). Mimaride Estetik, çev. Fırat Genç, 1. Basım, Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
Muthesius, H. (1994). Style-Architecture and Building Art: Transformations of Architecture inWinckelmann, J. J. (1764). Geschichte der Kunst des Alterthums, çev. Harry Francis Mallgrave, Dresden: Walther.
Wingler, H. M. (1978). The Bauhaus: Weimar, Dessau, Berlin, Chicago, Cambridge, Massachusetts: MIT Press.
Wright, F. L. (1992). Frank Lloyd Wright: Collected Writings, Vol. I: 1894-1930, ed. Bruce Brooks Pfeiffer, New York, New York: Rizzoli International Publications, Vol. 1.
Yıldırım, C. (2016). Bilim Felsefesi, 19. Basım, İstanbul: Remzi Kitabevi.
İnternet Kaynakları
Encyclopædia Britannica. (2016). “École des Beaux-Arts”, Encyclopædia Britannica, https://www.britannica.com/topic/Ecole-des-Beaux-Arts, Erişim tarihi: 24.04.2018.
Encyclopædia Britannica. (2018a). “Western architecture – Ancient Greek”, Encyclopædia Britannica, https://www.britannica.com/art/Western-architecture/Ancient-Greek, Erişim tarihi: 09.05.2018.
Encyclopædia Britannica. (2018b). “Western architecture – The Renaissance”, Encyclopædia Britannica, https://www.britannica.com/art/Western-architecture/The-Renaissance, Erişim tarihi: 30.03.2018.
Koeper, H. F. (2009). “Walter Gropius”, Encyclopædia Britannica, https://www. britannica.com/biography/Walter-Gropius, Erişim tarihi: 30.04.2019.