Kılcızade Mehmet Ağa Camii'nde Bulunan Bir Manzara Resmindeki Ağaç Tasvirlerinin Batı Tarzı Resme Geçiş Bağlamında Değerlendirilmesi

Osmanlı İmparatorluğu’nda Batı ile siyasal, sosyal ve kültürel etkileşimin yaşandığı 18. ve 19. yüzyıllarda, geleneksel kitap resminde yeni denemeler dönemine girildiği gözlemlenir. Bunun yanında, modernleşen mimarideki süslemelere dâhil olan duvar resimleri, yeni bir resim anlayışının Osmanlı görsel kültür alanına girdiğini göstermektedir. Bu dönemde, Osmanlı kitap resminde kullanılagelmiş geleneksel biçim ve ifadelerin yerini, mimarideki manzara resimlerinin almaya başladığı görülür. İstanbul dışında, Anadolu ve çevresinde de dini ve sivil mimaride kullanılan manzara resimleri, hem Batı tekniklerinin uygulanması hem de geleneksel kitap resmi üslubunu yansıtan farklı bir tasvir anlayışı sergilemesi açısından bu geçiş dönemine ait ilginç örneklerdir. Yenileşme dönemine ait bir örnek olması bakımından, Batı resmi tekniklerinin de kullanıldığı Kılcızâde Mehmet Ağa Camii’nde bulunan bir manzara resminde, geleneksel kitap resmine özgü bakış açısının ve biçim anlayışının henüz terk edilmemiş olduğu düşünülmektedir. Bu manzara resminde kullanılmış olan bazı ağaçların, Osmanlı kitap resimlerinde sıklıkla kullanılmış benzer türdeki ağaç tasvirleriyle biçim açısından benzerlikleri çizimlerle vurgulanmıştır.

EVALUATION OF TREE DEPICTIONS IN A LANDSCAPE PAINTING AT KILCIZÂDE MEHMET AĞA MOSQUE IN THE CONTEXT OFADOPTING WESTERN MODES

During 18th and 19th centuries of the Ottoman Empire, marked with political, social and cultural interactions with the West, it is observed that a time of new experiments had begun in the miniature painting style of the book arts. Besides, wall paintings, which were included in the modernizing architectural ornamentation programme, indicate that a new mode of painting entered Ottoman visual culture. In this period, it is observed that traditional modes and expressions used in Ottoman illustrated manuscripts were replaced with landscape paintings used in architecture. Landscape paintings, which were also used outside Istanbul in religious and secular architecture of Anatolia, are significant paintings belonging to this time of transition in terms of displaying a unique sense of depiction as they both reflect application of Western techniques and traditional illustrations’ style. As a product of Yardımcı Doçent, Dokuz Eylül Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Geleneksel Türk Sanatları Bölümü. E-posta: filizad@hotmail.com – filiz.adiguzel@deu.edu.tr . Tel: 0 232 4129281-0 535 6882959modernization period, a landscape painting at the Kılcızâde Mehmet Ağa Mosque shows that the use of traditional modes regarding the unique viewing in manuscript illustrations have not been relinquished yet even the techniques of Western paintings were used in it. Similarities found in some of the trees depicted in this painting with the trees frequently used in Ottoman manuscript illustrations are emphasized by additional drawings.

Keywords:

Ottoman Modernization, 19th Century Ottoman Art, Wall Paintings, Landscape Paintings Ottoman Manuscript Illustration.,

PDF

___

ADIGÜZEL, TOPRAK, F. (2010). “Süleymannâme (TSM H.1517) Minyatürlerinde Ağaçlar: Uygulama Teknikleri Üzerine Bir İnceleme”, Akdeniz Sanat Dergisi, Akdeniz Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Yayınları, Cilt:5, Sayı:3.
AKSEL, M. (1956/2011a). Sanat Çiçekleri, Tabiat Çiçekleri, Sanat ve Folklor, Bütün Eserleri 5, (Haz. Beşir Ayvazoğlu), Kapı Yayınları, İstanbul.
AKSEL, M. (1956/2011b). İnsansız Sanatlar, Sanat ve Folklor, Bütün Eserleri 5, (Haz. Beşir Ayvazoğlu), Kapı Yayınları, İstanbul.
AKSEL, M. (1956/2011c). Suretten Resme, Türklerde Dinî Resimler, Bütün Eserleri 3, (Haz. Beşir Ayvazoğlu), Kapı Yayınları, İstanbul.
AND, M. (2002). Osmanlı Tasvir Sanatları 1: Minyatür, T. İş Bankası Yayınları, İstanbul.
ARIK, R. (1974). “Camide Resim”, Türkiyemiz, Cilt:5, Sayı:14.
ARIK, R. (1976). Batılılaşma Dönemi Anadolu Tasvir Sanatı, T. İş Bankası Yayınları, İstanbul.
AYVAZOĞLU, B. (1989). İslam Estetiği ve İnsan, Çağ Yayınları, İstanbul.
AYVAZOĞLU, B. (1997). Aşk Estetiği: İslam Sanatlarının Estetiği Üzerine Bir Deneme, Ötüken Yayınları, İstanbul.
BAĞCI, S. (2004). “Osmanlı Mimarisinde Boyalı Nakışlar”, Osmanlı Uygarlığı 2, (Ed. Halil İnalcık ve Günsel Renda), T. C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara.
BAĞCI, S., ÇAĞMAN, F., RENDA, G., TANINDI, Z., (2006). Osmanlı Resim Sanatı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
CEZAR, M. (1995).Sanatta Batı’ya Açılış ve Osman Hamdi, Ekav Vakfı Yayınları, İstanbul.
COSGROVE, D. (1985). “Prospect, Perspective and the Evolution of the Landscape Idea”, Transactions of the Institute of British Geographers, Cilt:10, Sayı:1.
DEVELLİOĞLU, F. (1993). “Tevsî”, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi: Ankara.
DEVELLİOĞLU, F. (1993). “Tecdîd”, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi, Ankara.
DUBEN, İ. (2007). Türk Resmi ve Eleştirisi, 1880-1950, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
ELDEM, E. (1993). “Batılılaşma, Modernleşme ve Kozmopolitizm: 19. Yüzyıl Sonu ve 20. Yüzyıl Başında İstanbul”, Osman Hamdi Bey ve Dönemi, (Haz. Zeynep Rona), Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul.
EROL, T. (1991). “Bugünün Türk Resminde 1950 Öncesinin Yeri”, T. İş Bank. Kültür ve Sanat Dergisi, Cilt:3, Sayı:9.
GERMANER, S. (1993). “1850 Sonrası Türk Resminde Kaynak ve Konular”, Osman Hamdi Bey ve Dönemi, (Haz. Zeynep Rona), Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul.
İNANKUR, Z. (1997). “Manzara”, Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, Cilt:2, Yapı-Endüstri Merkezi Yayınları, İstanbul.
İPŞİROĞLU, M. (2005). İslamda Resim Yasağı ve Sonuçları, YKY, İstanbul.
İREPOĞLU, G. (2003). Vanmour ve Levni: Aynanın İki Yüzü, Lale Devri’nin Bir Görgü Tanığı, Koçbank Yayınları, İstanbul.
KARATEKE, H. T. (2004). Padişahım Çok Yaşa! Osmanlı Devletinin Son Yüzyılında Merasimler, Kitap Yayınevi, İstanbul.
KILIÇ, E. (2008). “Teknik ve Üslup Bakımından 1930’lara Kadar Türk Resminde Manzara”, Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, Sayı:21.
KONAK, R. (2007). “Minyatür Sanatında Derinlik Anlayışı”, Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, Sayı:12.
KUYULU, İ. (1994). “Bademli Kılcızâde Mehmet Ağa Camii (Ödemiş/İzmir)”, Vakıflar Dergisi, Sayı: XXIV.
KUYULU, İ. (1998). “İzmir ve Çevresindeki Bir Grup Duvar Resminin İncelenmesi”, II. Uluslararası İzmir Sempozyumu, Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir.
MAHİR, B. (2004). Osmanlı Minyatür Sanatı, Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
OKÇUOĞLU, T. (2000). 18. Ve 19. Yüzyıllarda Osmanlı Duvar Resimlerinde Betimleme Anlayışı, (Yayımlanmamış doktora tezi), İstanbul Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
ÖNDİN, N. (2000). “Türk Manzara Resmi”, Muğla Üniversitesi SBE Dergisi, Cilt:1, Sayı:2.
PAKALIN, M. Z. (1993). “Nakkaş”, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, Cilt:II, M.E.B. Yayınları, İstanbul.
RENDA, G. (1977). Batılılaşma Döneminde Türk Resim Sanatı, 1700-1850, Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara.
RENDA, G. (2004). “Resim ve Heykel”, Osmanlı Uygarlığı 2, (Ed. Halil İnalcık ve Günsel Renda), T. C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara.
SAYIN, Z. (2001). “Sunuş”, Pavel Florenski: Tersten Perspektif, (Çev. Y. Tükel), Metis Yayınları, İstanbul.
SHAW, W. (2011). Ottoman Painting, Reflections of Western Art from the Ottoman Empire to the Turkish Republic, I. B. Tauris, London.
YARDIM, A. (2002). Alanya Kitabeleri, İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları, İstanbul.
YETİŞKİN KUBİLAY, A. (1993). “19. Yüzyılın İkinci Yarısında Osmanlı Resim Sanatında Mimari Öğeler”, Osman Hamdi Bey ve Dönemi, (Haz. Zeynep Rona), Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul.