Öz Turistik hediyelik eşyanın yerel ve özgün nitelik kazanması için bulunduğu yörenin coğrafi işaretlerini yansıtması önemlidir. Coğrafi işaretler yörede bulunan hammaddeler, yöre halkı için anlam ifade eden kişiler, bölgeye ait hayvanlar, endemik bitkiler, yöresel ürünler, yörenin özel gün ve tarihleri, toplumsal olayları, taşınır ve taşınmaz kültür varlıkları olabilir. Burdur, Antalya gibi önemli bir turizm merkezine yakın olması ile dikkat çeken, doğası ve zengin tarihsel geçmişi ile önemli turizm potansiyeline sahip olan bir ildir. Bu çalışmada Burdur ilinin coğrafi işaretleri belirlenmiş ve turistik hediyelik eşya tasarımında kullanılarak özgün ürün önerileri getirilmiştir. Anahtar kelimeler: Burdur, turistik hediyelik eşya, coğrafi işaret. Abstract It is important for souvenirs to reflect geographical indications of the region in order to be local and original. Geographical indications can be composed of raw materials specific to the region, known people in the community, animals live in the region, endemic plants, local products, special days and dates, social events, moveable and immoveable cultural assets. Burdur is a city with a significant potential tourism because of its nearness to Antalya, which is a major tourism destination, its nature and rich history. In this study, geographical indications of Burdur are determined and original souvenirs designs using these geographical indications are proposed. Key Words: Burdur, souvenirs, geographical indications.

 It  is  important  for  souvenirs  to  reflect  geographical  indications  of  the  region  in  order  to  be  local  and  original.  Geographical  indications  can  be  composed  of  raw  materials  specific  to  the  region,   known   people   in   the   community,   animals   live   in   the   region,   endemic   plants,   local  products,  special  days  and  dates,  social  events,  moveable  and  immoveable  cultural  assets.  Burdur  is  a  city  with  a  significant  potential  tourism  because  of  its  nearness  to  Antalya,  which  is   a   major   tourism   destination,   its   nature   and   rich   history.   In   this   study,   geographical  indications  of  Burdur  are  determined  and  original  souvenirs  designs  using  these  geographical  indications  are  proposed.    Key  Words:  Burdur,  souvenirs,  geographical  indications.                                                                                                                              Dr.,  Ankara  Üniversitesi  Ev  Ekonomisi  Yüksekokulu  El  Sanatları  Bölümü  Ziraat  Fakültesi  Yerleşkesi  no:11  Dışkapı/  Ankara.  ayanar@ankara.edu.tr    Doç.  Dr.,  Gazi  Üniversitesi  Endüstriyel  Sanatlar  Eğitim  Fakültesi  Aile  ve  Tüketici  Bilimleri  Eğitimi  Tekstil  Moda  ve  Dekorasyon  Eğitimi  Bölümü.  s.tagi@gazi.edu.tr   1.GİRİŞ  Yöreye   özgü,   yöreyi   temsil   yeteneği   yüksek   olan   coğrafi   işaretler,   bir   ürünün   hangi  yöreye   ait   olduğunu   gösteren   unsurlardır.   Coğrafi   işaretler   sadece   tarımsal   ürünlerle   sınırlı  olmayıp,  insan  eli  ile  üretilen  ürünleri  de  kapsamaktadır.  Yani  coğrafi  işaretler  kapsamında  doğal  ürünler,  tarım,  maden,  el  sanatları  ve  sanayi  ürünleri  girmektedir  (Anonim,  1995).  Yörelere   ait   olan   bu   ürünlere   coğrafi   işaret   belgesi   verilirken   bir   gruplama  yapılmaktadır.   Coğrafi   işaretler,   menşe   işareti   ve   mahreç   işareti   olmak   üzere   iki   gruba  ayrılmaktadır.   Menşe   adı;   coğrafi   sınırları   belirlenmiş,   belirgin   niteliği,   ünü   ve   diğer  özellikleriyle   bu   yöre   ile   özdeşleşmiş,   üretimi,   işlenmesi   ve   diğer   işlemlerin   tümüyle   bölge  sınırları  içinde  üretilen  bir  ürünü  tanımlamaktadır.  Menşe  adı,  ürünün  tamamıyla  tanımlanan  bölge   sınırları   içinde   üretilmiş   olmasını   gerektirmektedir.   Örneğin,   Çerkez   peyniri,   Van   oltu  peyniri,  Kastamonu  sarımsağı,  Hereke  halısı,  Anzer  balı  gibi  (Tuncay,  2009:1).  Mahreç  işareti  ise;   coğrafi   sınırları   belirlenmiş   belirgin   bir   niteliği,   ünü   veya   diğer   özellikleriyle   bu   yöre   ile  özdeşleşmiş   bir   ürün   olmasının   yanında,   üretimi,   işlenmesi   ve   diğer   işlemlerinden   en   az  birinin  belirlenmiş  bölge  sınırları  içindeki  gibi  üretilen  ürünü  kapsamaktadır.  Örneğin;  Maraş  dondurması,   Trabzon   ekmeği   gibi.   Burada   dikkat   edilmesi   gereken   şey   söz   konusu   ürünün  yapım   şekli,   kullanılan   hammadde   ve   kalitesinin   ait   olduğu   yöreyle   benzer   şekilde  üretilmesidir  (Anonim,  2011).  Turist   bir   yöreyi   ya   da   ülkeyi   ziyaret   ettiği   zaman,   gittiği   yöre   ya   da   ülkenin   coğrafi  işaretlerini   taşıyan,   kullanım   amaçlı   (radyo,   çanta   vb.),   anı   veya   hediyelik   eşya   (dekoratif  objeler,  cam  biblolar,  takı  vb.)  ve  bunların  karışımı  olan  ürünler  (belli  bir  bölgenin  özelliğini  yansıtan  işlevsel  ve  anı  amaçlarına  hizmet  edebilecek  ürünler;  özel  üretim  çakı,  Milas  halısı  vb.)   almaktadır   (Öter,   2010:180).   El   sanatı   ürünleri,   bu   hediyelik   turistik   eşya   tiplerinin  tümünü  kapsamaktadır.    Türkiye   piyasasında   yer   alan   turistik   hediyelik   eşya   incelendiğinde   anahtarlıktan  kutuya,  nazar  boncuğundan  müzik  aletine,  halıdan  takıya,  saatten  tespihe  kadar  çok  çeşitli  el  sanatları   ürünü   üretildiği   görülmektedir.   Bunların   yanı   sıra   yabancı   kaynaklı   ürünler   de  piyasada   geniş   yer   almakta   ve   yöresel   ürünlere   oranla   maliyetinin   ucuz   olması   sebebiyle  daha  ucuza  pazarlanmakta  bazen  de  Türk  firmalar  ürünlerinin  üretimini  Çin’deki  fabrikalarda  yaptırmaktadırlar.   Bu   ürünlerin   ucuz,   özensiz,   kalitesiz,   geleneksel   izler   taşımayan,  fonksiyonel  olmayan  özellikte  olduğu  anlaşılmaktadır  (Yanar,  2012:144).  Bu  tespitler  doğrultusunda  mevcut  turistik  hediyelik  eşyayı,  üretildiği  ve  pazarlandığı  yöreye  ya  da  ülkemize  özgü  hale  getirmek  önem  kazanmaktadır.  Bu  çalışmada  Burdur  iline  özgü  coğrafi  işaretler,  yörenin  kendine  özgü  hayvanlarından  olan  dikkuyruk  ördeği  (Oxyura  leucocephala)  ve  yağ  balığı  (Phoxinellusanatolicus  anatolicus),  yörenin  endemik  bitkilerinden  Sığla  (Liquidambar   orientalis)  ağacının   yaprağı,   Salda   sığırkuyruğu  (Verbascum  dudleyanum)’nun   çiçeği   olarak   belirlenmiştir.   Ayrıca   yörede   bulunan   taşınır   ve   taşınmaz  kültür  varlıkları  da  yine  turistik  hediyelik  eşya  çeşitliliğini  artırmak  amacıyla  sembolleştirilerek  yeni  ürün  tasarımında  kullanılmıştır.  Burdur,   İç   Anadolu   ve   Akdeniz   bölgesini   birbirine   bağlayan   konumu,   coğrafi   yapısı,  kamp   ve   karavan   turizmi,   olta   balıkçılığı,   rüzgar   sörfü,   kuş   gözlemi   gibi   alternatif   turizm  aktivitelerine   uygun,   müze   ve   ören   yerleri   ile   kültür   turizmine   elverişli   bir   yöredir.   Burada  kültür  turizmi  ayrı  bir  önem  ve  anlam  kazanmaktadır.  Burdur  ili  neolitik  çağdan  günümüze  kadar  gelen  süreçte  farklı  kültürlere  ait  izler  ve  varlıklar  barındırmaktadır.  Bununla  beraber  Burdur  ilini  kültür  turizminde  ulusal  ve  uluslararası  pazarlar  açısından  özgün  kılan  farklı  bir  yön  ve  özellik  bulunmaktadır.  Burdur  Batı  Akdeniz  Bölgesinin  tarihsel  adı  olan  “Teke  Yöresi”  nin   manevi   başkenti   konumundadır.   Teke   yöresi   kültürü;   mimari   özellikleri,   konakları,  camileri,   hamamları,   çeşmeleri,   kervansarayları,   el   sanatları,   giysi   ve   kıyafetleri,   sosyal  yaşamdaki   gelenek   ve   görenekleri,     türküleri,   oyunları,   çalgıları,   kıvrak   ezgileri   ve   yöre  mutfağı   ile   oldukça   yoğun   bir   potansiyel   arz   etmektedir   (Yılmaztürk,   A   ve   diğ.,   2013:76).  Farklı  turizm  türlerine  uygunluğu  yanında  önemli  turizm  merkezleriyle  komşu  olması  ve  geçiş  yolları  üzerinde  olması  sebebiyle  de  çalışma  bölgesi  olarak  seçilmiştir.    Konu  ile  ilgili  literatür  taraması  yapılarak,  yöreye  özgü  coğrafi  işaretler  belirlenmiş  ve  bu   coğrafi   işaretler   Adobe®   Photoshop®   programı   kullanılarak   çeşitli   turistik   hediyelik   eşya  ürün   tasarımları   yapılmıştır.   Tasarımı   yapılan   takılar   ise   köseleye   uygulanarak   ürün   haline  getirilmiştir.