Gülşah SAÇ, Müfit ÖZULUĞ

14263

BALIK BARİYERLERİNE BİR ÖRNEK: BÜYÜKÇEKMECE BARAJI (İSTANBUL)

Balık göçleri barajlar, hidroelektrik santralleri ve akarsu üzerine inşa edilen çeşitli yapılar nedeniyle olumsuz etkilenmekte ve böylelikle birçok balık türünün nesli tehdit altına girmektedir. Ayrıca, çevresel koşulları değiştirilen ortamlarda tür kompozisyonları hızlı değişimler göstermektedir. Bunun bir örneği Büyükçekmece Rezervuarı’dır. 1985 yılında deniz bağlantısı kesilen lagün, zamanla tatlı su gölü özelliği kazanmış ve tür kompozisyonu hızla değişmiştir. Geçmişte Pomatomus saltatrix (L., 1766) ve Engraulis encrasicolus (Linnaeus, 1758) gibi deniz kökenli balık türlerinin yaşayabildiği rezervuarda, günümüzde bu türlerin yerini Rutilus rutilus (L., 1758) ve Alburnus istanbulensis Battalgil, 1941 gibi tatlısu balıklarının aldığı görülmektedir. Lagündeki varlığı ilk kez 1982 yılında rapor edilen Atherina boyeri Risso, 1810 türüne, 1999 yılında (baraj inşası sonrasında) gölün balık faunasını belirlemek amacıyla yapılan çalışmada rastlanmamıştır. Düşük su sıcaklığının türün beslenmesi üzerinde olumsuz etki yaptığı ve ayrıca ölümüne neden olduğu ileri sürülmüştür. Ancak, 2009 yılında rezervuarda yürütülen bir çalışmada gümüş balığı yakalanamamasına rağmen, şaşırtıcı bir şekilde iki Perca fluviatilis L., 1758 bireyinin mide içeriğinde bu türe rastlanmıştır. 2015 yılında aynı rezervuarda yapılan bir başka çalışmada ise türün, çok sayıda birey ile temsil edildiği görülmüştür. Türün, aşırı yağışlı dönemlerde baraj kapaklarının açılması ile rezervuara girerek yeniden populasyon oluşturduğu düşünülmektedir. Büyükçekmece Rezervuarı, baraj kapaklarının tür kompozisyonu değişimine ve balık göçlerinin engellenmesine bir örnek teşkil etmektedir. 
Anahtar Kelimeler:

Balık göçü, akarsu, baraj, lagün, Atherina boyeri

AN EXAMPLE FOR FISH BARRIERS: BÜYÜKÇEKMECE DAM (ISTANBUL)

Fish migrations are affected negatively from dams, hydroelectric power plants and some structures built on streams and so, several fish species are under threat of extinction. Species compositions also shows a rapid alteration in their habitats where environmental conditions were changed. Büyükçekmece Reservoir is an example for this case. The lagoon that was blocked from the sea connection in 1985, became a freshwater lake in time and fish composition has changed rapidly. Nowadays, freshwater fish species such as Rutilus rutilus (L., 1758) and Alburnus istanbulensis Battalgil, 1941 took over the marine species i.e. Pomatomus saltatrix (L., 1766) and Engraulis encrasicolus (Linnaeus, 1758). The presence of Atherina boyeri Risso 1810, that was recorded for the first time in the lagoon in 1982, was not reported in a study carried out to determine fish fauna of the reservoir in 1999 (after building of the dam). It was argued that low water temperature has adverse effect on feeding of the species and also caused to its death. However, this species was found in the stomach contents of two Perca fluviatilis L., in 1758 surprisingly, although the lack of sand smelt in the reservoir in a study conducted in 2009. In another study which carried out in this reservoir in 2015, the species was represented by a high number of individuals. It is thought that this species enters into the reservoir and rebuild the population with the opening of the dam shutters in excessive rainy periods. Büyükçekmece Reservoir is an example that influence of the dam shutters on the change in species composition and blocking of fish migrations.
Keywords:

Fish migration, stream, dam, lagoon, Atherina boyeri,

PDF

___

  • Acara, A. & Gözenalp, F. (1959). The northern lagoons of the sea of Marmara, Proc. Gen. Proceedings and Technical Papers, General Fisheries Council for the Mediterranean, 5, 235-239.
  • Aktan, Y., Aykulu, G., Albay, M., Okgerman, H., Akçaalan, R., Gürevin, C. & Dorak, Z. (2006). The investigation of the factors controlling phytoplankton blooms in Lake Büyükçekmece. Tübitak Project; ÇAYDAG–103Y127, 112.
  • Balık, S. (1985). Taxonomical revision and the present status of the inland water from Turkish Thrace. Doğa Bilim Dergisi, A2, 9(2), 147-160.
  • Devedjian, K. (1926). Pêche et Pêcheries en Turquie . İstanbul, Osmanlı Düyun-u Umumiye İdaresi Matbaası [Çeviri: Türkiye’de Balık ve Balıkçılık, 2006 ISBN 975-7265-75-6].
  • Erman, F. (1959). Has kefal (Mugil cephalus L.)’ ın biyolojisi. Hidrobioloji Mecmuası, A5, (1-4), 62-86.
  • Gessner, J., Freyhof, J. & Kottelat, M. (2010). Acipenser gueldenstaedtii. The IUCN Red List of Threatened Species 2010: e.T232A13042340. http://dx.doi.org/10.2305/IUCN.UK.2010-1.RLTS.T232A13042340.en. [Ziyaret Tarihi: 06.01.2017]
  • Jacoby, D. & Gollock, M. (2014). Anguilla anguilla. The IUCN Red List of Threatened Species 2014: e.T60344A45833138. http://dx.doi.org/10.2305/IUCN.UK.2014-1.RLTS.T60344A45833138.en. [Ziyaret Tarihi: 06.01.2017]
  • Kosswig C. & Battalgil F. (1942). Zoogeographie der Türkischen Süsswasserfische. İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Mecmuası, B, 7(3), 145-165.
  • Meriç, N. (1986). Fishes encountered in Büyükçekmece Lake, İstanbul. İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Mecmuası, B, 51, 41-46.
  • Meriç, N. (1992). Primarily study on the fish species in the Büyükçekmece Dam Lake. Fırat Üniv. XI. Ulusal Biyoloji Kongresi, Hidrobiyoloji, Elazığ, 167-174.
  • Ninni, E. (1923). Primo contributo allo studio dei pesci e della pesca nelle acque dell’Impero Ottomano, 5, Premiate Officine Grafiche Carlo Ferrari, Venezia.
  • Özuluğ, M. (1999). A taxonomic study on the fish in the basin of Büyükçekmece Dam Lake. Turkish Journal of Zoology, 23, 439-451.
  • Saç, G. (2010). Büyükçekmece Baraj Gölü'ndeki İsrail sazanı Carassius gibelio (Bloch, 1782)'nun Büyümesi ve Üremesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 69 s.
  • Saç, G. (2011). Büyükçekmece Rezervuarı’nda yaşayan tatlısu levreği Perca fluviatilis Linnaeus,1758’in beslenme özellikleri. XVI. Ulusal Su Ürünleri Sempozyumu, Akdeniz Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi, 25-27 Ekim 2011, Antalya.
  • Saç, G., Gaygusuz, Ö. & Tarkan, A.S. (2015). Reoccurrence of a commercial euryhaline fish species, Atherina boyeri Risso, 1810 (Atherinidae) in Büyükçekmece Reservoir (İstanbul, Turkey). Journal of Aquaculture Engineering and Fisheries Research, 1(4), 203-208.
  • Saç, G., Aydoğan, K., Özuluğ, O. & Özuluğ, M. (2016). Resettlement of Atherina boyeri Risso, 1810 in Büyükçekmece Reservoir (İstanbul, Turkey). FishTaxa, (1), 27-28.
Aquatic Sciences and Engineering-Cover
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Başlangıç: 1987
  • Yayıncı: İstanbul Üniversitesi
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

BALIK BARİYERLERİNE BİR ÖRNEK: BÜYÜKÇEKMECE BARAJI (İSTANBUL)

Gülşah SAÇ, Müfit ÖZULUĞ

BALIK SAĞLIĞIYLA İLGİLİ AVRUPA BİRLİĞİ MEVZUATI VE SU ÜRÜNLERİ MÜHENDİSLİĞİ

Naim SAĞLAM

Dilek ŞAHİN, Meryem ÖZ, Zafer KARSLI, Orhan ARAL, Mehmet BAHTİYAR

SU ÜRÜNLERİ KOOPERATİFLERİNİN BALIKÇILIK YÖNETİMİ İÇERİSİNDEKİ ROLÜ: MARMARA DENİZİ ÖRNEĞİ, TÜRKİYE

Mustafa ZENGİN, Günay GÜNGÖR

DİP SÜRÜTME AĞLARININ BENTİK MAKROFAUNA ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ: MARMARA VE KARADENİZ’DEKİ GÜNCEL DURUM

Mustafa ZENGİN, Hakan KAYKAÇ, Aysun GÜMÜŞ, İlkay Özcan AKPINAR