NOZOKOMİYAL İNFEKSİYON ETKENİ GRAM NEGATİF BAKTERİLERİN ÇEŞİTLİ ANTİBİYOTİKLERE KARŞI DİRENÇ DURUMU: ANKARA NUMUNE EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ SÜRVEYANS VERİSİ (2011-2015)*
Nozokomiyal infeksiyonlar bütün dünyada olduğu gibi ülkemizde de önemli bir problemdir. Nozokomiyal infeksiyon etkeni olan Gram negatif bakterilerde direnç oranlarının sürekli arttığı izlenmektedir. Çalışmamızın amacı, hastanemizde nozokomiyal infeksiyon etkeni olarak sıklıkla saptadığımız Gram negatif bakterilerin çeşitli antibiyotiklere karşı duyarlılık oranlarını ortaya koyarak ampirik tedavide seçilecek ajanları belirlemektir. Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesinin kliniklerinde ve yoğun bakım ünitelerinde Ocak 2011-Aralık 2015 tarihleri arasında yatan, Centers for Disease Control and Prevention (CDC) kriterlerine göre hastane infeksiyonu olarak kabul edilen 1,074 Acinetobacter spp., 443 Pseudomonas spp., 308 Escherichia coli, 283 Klebsiella spp. suşu değerlendirilmiştir. Ocak 2011-Mart 2014 tarihleri arasında bakterilerin tanımlaması ve antibiyotik duyarlılık testleri VITEK 2 (bioMérieux, Fransa) cihazı ile yapılmıştır. Mart 2014-Aralık 2015 tarihleri arasında ise bakterilerin tanımlanması MALDI TOF MS (Matriks ile desteklenmiş lazer desorpsiyon/iyonizasyon uçuş zamanı kütle spektrometresi) (Bruker, Almanya), antibiyotik duyarlılık testleri ise Phoenix (Becton Dickinson, Belçika) cihazı ile yapılmıştır. 2011- 2015 yılları arasında toplam 3,016 hastane infeksiyonundan 3,016 etken izole edilmiştir. Bu etkenlerin dağılımına bakıldığında, 2,210unu (% 73.3) Gram negatif bakteriler oluşturmuştur. En sık izole edilen nozokomiyal Gram negatif etken Acinetobacter baumannii olmuştur ve antibiyotiklere yüksek oranlarda dirençli olduğu tespit edilmiştir. E.coli suşlarında yıllar içinde artan karbapenem direnci saptanmıştır. Çoklu ilaç direnci geliştiren Acinetobacter spp. ve Pseudomonas spp. infeksiyonlarının tedavisinde tercih edilen kolistine sırası ile % 1.6 ve % 2.7 oranında direnç gözlenirken, Klebsiella spp. suşlarında da % 8.1 oranında kolistin direnci gözlenmiştir. Bazı antibiyotiklerde yıllar arasında saptanan direnç oranlarındaki dalgalanmaların, farklı klonlara bağlı nozokomiyal infeksiyonlar nedeniyle olduğu düşünülmüştür. Dirençli Gram negatif bakterilerle gelişen hastane infeksiyonlarının tedavisi güçleşmektedir. Hastanemizde infeksiyon etkeni Gram negatif bakterilere en etkili antibiyotiklerin karbapenem grubu olduğu ve bunları kinolon ve aminoglikozidlerin izlediği tespit edilmiştir. Ancak karbapenemlere karşı direnç artışı dikkat çekicidir.
Antimicrobial Susceptibility Pattern of Nosocomial Gram Negative Pathogens: Surveillance Data of Ankara Numune Education And Research Hospital (2011-2015)
As is seen worldwide, nosocomial infections constitute a significant problem in our country as well. Resistance rates are increasing among Gram negative pathogens that are responsible for serious nosocomial infections. We aimed to determine resistance rates of most frequ- ently isolated Gram negative pathogens and to help selecting empirical treatment agents. This study has been performed in Ankara Numune Training and Research Hospital between January 2011- December 2015. Antibiotic susceptibility patterns of 1,074 Acinetobacter spp., 443 Pseudomonas spp., 308 Escherichia coli and 283 Klebsiella spp. isolates were investigated in the clinics and intensive care unit patients. The diagnosis of nosocomial infections were established according to the Center for Disease Control and Prevention (CDC) criteria VITEK 2 (bioMérieux, France) system was used for identification and antibiotic susceptibility testing of bacteria between January 2012-March 2014. MALDI TOF MS (Matrix-assisted laser desorption/ionization-time of flight mass spectrometer) (Bruker, Germany) was used for identifica- tion of bacteria and Phoenix (Becton Dickinson, Belgium) system was used for antibiotic susceptibility testing between March 2014-December 2015. During the study period 3,016 pathogens were isolated from 3,016 nosocomial infections. Of the 3016 pathogens, 2,210 (73.3 %) were Gram negative bacteria. Most frequently isolated Gram negative agent was Acinetobacter spp. and had high antibiotic resitance rates. According to years, E.coli strains showed increased resistance to carbapenems. Colistin was preferred in treatment of infections caused by multidrug-resistant Acinetobacter spp. and Pseudomonas spp. Colistin resistance rates of Acinetobacter baumannii and Pseudomonas spp. isolates were 1.6 % and 2.7 % respectively. K.pneumoniae isolates showed 8.1 % resistance to colistin. Fluctuations of antibiotic resistance rates that have been detected between years was thought to be likely to nosocomial infections with different clones. Treatment of nosocomial infections caused by resistant Gram negative pathogens are difficult. In our hospital, carbapenems were the most effective agents to nosocomial Gram negative pathogens, followed by fluoroquinolones and aminoglycosides. However, increasing resis- tance to carbapenems should be regarded.
___
- 1. Akalın E. Kalite göstergesi olarak hastane enfeksi- yonları, Hastane İnfeksiyonları Derg 2001;5(3):169- 71.
- 2. Aksaray S, Dokuzoğuz B, Güvener E et al. Surveillance of antimicrobial resistance of Gram negative bacteria isolated from intensive care units in eight hospitals in Turkey, J Antimicrob Chemother 2000;45(5):695-9. http://dx.doi.org/doi:10.1093/jac/45.5.695 PMID: 10797096.
- 3. Ardıç N, Özyurt M, İlga U, Erdemoğlu A, Haznedaroğlu T. Yatan hastalardan izole edilen Pseudomonas aeruginosa ve Acinetobacter suşla- rının karbapenemlere ve bazı antibiyotiklere duyarlılıkları, ANKEM Derg 2004;18(3):145-8.
- 4. Breilh D, Texier-Maugein J, Allaouchiche B, Saux MC, Boselli E. Carbapenems, J Chemother 2013; 25(1):1-17. http://dx.doi.org/doi: 10.1179/1973947812Y.0000000032. PMID: 23433439
- 5. Carlet J, Jarlier V, Harbarth S, Voss A, Goossens H, Pittet D. Ready for a world without antibiotics? the pensières antibiotic resistance call to action, Antimicrob Resist Infect Control 2012;14;1(1):11. http://dx.doi.org/10.1186/2047-2994-1-11. PMID: 22958833.
- 6. Chung DR, Song J-H, Kim SH et al. High preva- lence of multidrugresistant nonfermenters in hospital-acquired pneumonia in Asia, Am J Respir Crit Care Med 2011;184(12):1409-17. http://dx.doi.org/10.1164/rccm.201102-0349OC
- 7. CLSI. Performance Standards For Antimicrobial Susceptibility Testing; Twenty-First Informational Supplement. CLSI Document M100-S21. Clinical And Laboratory Standards Institute. Wayne, PA. (2011).
- 8. Çelik İ, Şenol A, Karlıdağ GE, İnci NA. Fırat Üniversitesi Hastanesi 2006 yılı hastane enfeksi- yonları sürveyans sonuçları, Fırat Tıp Derg 2009; 14(4):242-6.
- 9. Çetin E, Kaya S, Pakbaş İ, Demirci M. Yoğun bakım ünitelerinde yatan hastalardan izole edilen mikroorganizmalar ve antibiyotik duyarlılıkları, İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Derg 2007;14(2):69- 73.
- 10. Çıkman A, Parlak M, Gültepe B, Güdücüoğlu H, Berktaş M. Hastane kökenli Acinetobacter bau- mannii izolatlarında tigesiklin duyarlılığının E-test yöntemiyle araştırılması, ANKEM Derg 2011;25(2):79-83. http://dx.doi.org/10.5222/Ankem.2011.079.
- 11. Donowitz LG, Wenzel RP, Hoyt JW. High risk of hospital-acquired infection in the ICU patient, Crit Care Med 1982;10(6):355-7. PMID: 7075228 http://dx.doi.org/10.1097/00003246-198206000-00001
- 12. Durmaz S, Toka ÖT. Klinik örneklerden izole edi- len Pseudomonas aeruginosa suşlarında antibiyo- tik direnci, Abant Med J 2015;4(3):239-42. http://dx.doi.org/10.5505/Abantmedj.2015.38981
- 13. Ecemiş E, Ecemiş K, Kaygusuz S ve ark. Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi cerrahi yoğun bakım ünitesinde 2008-2009 yıllarında izole edilen mik- roorganizmalar ve antibiyotik duyarlılıkları, KÜ Tıp Fak Derg 2014;16(1):13-7.
- 14. Erdinç FŞ, Yetkin ÖA, Yücel M. S.B. Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesinde 2001 yılında saptanan hastane infeksiyonları, Hastane İnfeksiyonları Kongre Kitapçığı, P083, Ankara (2002).
- 15. Gaynes R, Edwards JR. National nosocomial infec- tions surveillance system. Overview of nosocomi- al infections caused by Gram-negative bacilli, Clin Infect Dis 2005;41(6):848-54. http://dx.doi.org/10.1086/432803. PMID: 16107985.
- 16. Görenek L, Beşirbellioğlu B, Gül C, Tabak F, Hacıbektaşoğlu A. GATA Eğitim Hastanesinde hastane infeksiyonu insidansı, Hastane İnfeksiyon Derg 1997;1(2):97-100.
- 17. Gözütok F, Sarıgüzel F, Maydın B ve ark. Kayseri Eğitim ve Araştırma Hastanesi dahiliye yoğun bakım ünitesinde 2013 yılında gelişen hastane infeksiyonlarının değerlendirilmesi, ANKEM Derg 2014;28(3):86-93. http://dx.doi.org/10.5222/ankem.2014.086
- 18. Gülhan B, Özekinci T, Atmaca S, Bilek H. 2004- 2006 yıllarında izole edilen Acinetobacter bau- mannii suşlarında antibiyotik direnci, ANKEM Derg 2007;21(1):32-6.
- 19. Hidron AI, Edwards JR, Patel J et al. NHSN annu- al update: antimicrobial-resistant pathogens asso- ciated with healthcare-associated infections: annu- al summary of data reported to the national healthcare safety network at the centers for disea- se control and prevention, 2006-2007, Infect Control Hosp Epidemiol 2008;29(11): 996-1011. http://dx.doi.org/10.1086/591861. PMID: 18947320.
- 20. Horan TC, Andrus M, Dudeck MA. CDC/NHSN Surveillance definition of healthcare-associated infection and criteria for specific types of infecti- ons in the acute care setting, Am J Infect Control 2008;36(5):309-32. http://dx.doi.org /10.1016/j.ajic.2008.03.002.
- 21. Karahocagil MK, Yaman G, Sünnetçioğlu M, Çıkman A ve ark. Hastane enfeksiyon etkenlerinin ve direnç profillerinin belirlenmesi, Van Tıp Derg 2011;18(1):27-32.
- 22. Köse Ş, Atalay S, Ödemiş İ, Adar P. Çeşitli klinik örneklerden izole edilen Pseudomonas aeruginosa suşlarının antibiyotik duyarlılıkları, ANKEM Derg 2014;28(3):100-4. http://dx.doi.org/10.5222/ankem.2014.100
- 23. Kurtoğlu MG, Opuş A, Kaya M, Keşli R, Güzelant A, Yüksekkaya Ş. Bir Eğitim ve Araştırma Hastanesinde klinik örneklerden izole edilen A. baumannii suşlarında antibakteriyel direnç (2008- 2010), ANKEM Derg 2011;25(1):35-41. http://dx.doi.org/10.5222/ankem.2011.35
- 24. Kuşcu F, Yılmaz G, Ünlü B, Tomul ZD, Suntur MB, Kaya H. Hastane kökenli infeksiyon etkeni gram negatif basillerin yıllar içinde değişen direnç durumlarının değerlendirilmesi, ANKEM Derg 2013;27(Ek 1):15.
- 25. Mamıkoğlu L, Günseren F, Özçelik FT ve ark. Akdeniz Üniversite Hastanesinde hastane infek- siyonları: 1994-1995, Hastane İnfeksiyon Derg 1998; 2(1):42-5.
- 26. National Nosocomial Infections Surveillance System: National Nosocomial Infections Surveillance (NNIS) System Report, Data Summary From January 1992 Through June 2004, Am J Infect Control 2004;32(8):470-85. PMID: 15573054. http://dx.doi.org/10.1016/j.ajic.2004.10.001
- 27. Peleg AY, Hooper DC. Hospital-acquired infecti- ons due to gram-negative bacteria, N Engl J Med 2010;362(19):1804-13. http://dx.doi.org/doi:10.1056/Nejmra0904124. PMID: 18538699.
- 28. Peleg AY, Potoski BA, Rea R et al. Acinetobacter baumannii bloodstream infection while receiving tigecycline: a cautionary report, J Antimicrob Chemother 2007;59(1):128-31. http://dx.doi.org/10.1093/jac/dkl441 PMID:17082201.
- 29. Pfaller MA, Korten V, Jones RN, Doern GV. Multicenter evaluation of the antimicrobial acti- vity for seven broad-spectrum ß-lactams in Turkey Using the etest method the Turkish antimicrobial resistance study group, Diagn Microbiol Infect Dis 1999;35(1):65-73. http://dx.doi.org/10.1016/S0732-8893(99)00054-1 PMID: 10529883
- 30. Spence RP, Towner KJ, Henwood CJ, James D, Woodford N, Livermore DM. Population structu- re and antibiotic resistance of Acinetobacter DNA group 2 and 13TU isolates from hospitals in the UK, J Med Microbiol 2002;51(12):1107-12. http://dx.doi.org/10.1099/0022-1317-51-12-1107 PMID: 12466410.
- 31. Şahin E, Yürüken Z, Göçmen JS. Toplumda kaza- nılmış çoklu ilaç dirençli nonfermentatif gram negatif bakterilerde duyarlılık sonuçları, Pam Med J 2012;5(1):15-9.
- 32. Uzun B, Güngör S, Sezak N, Afşar İ, Müjde Şerifhan-İlgün M, Demirci M. Yoğun bakım hasta- larının kan kültürlerinden izole edilen Pseudo- monas aeruginosa ve Acinetobacter baumannii izolatlarının antibiyotik direnç yüzdelerindeki değişim, Turk Hij Den Biyol Derg 2014;71(1):1-8. http://dx.doi.org/10.5505/TurkHijyen.2014.68916
- 33. Vasudevan A, Mukhopadhyay A, Li J, Yuen E, Tambyah PA. Prediction tool for nosocomial multi- drug resistant Gram-negative bacilli infections in critically ill patients prospective observational study, BMC Infect Dis 2014;25(14):615. http://dx.doi.org/10.1186/S12879-014-0615-Z. PMID:25420613
- 34. Vincent JL, Bihari DJ, Suter PM et al. The preva- lence of nosocomial infection in intensive care units in Europe. Results of the european prevalen- ce of infection in intensive care (EPIC) study. EPIC International Advisory Committee, JAMA 1995; 274(8):639-44. PMID:7637145 http://dx.doi.org/10.1001/jama.1995.03530080055041
- 35. Wyeth Pharmaceuticals Inc. Tygacil Product Insert, Philadelphia (PA), June (2005). http://www.tygacil.com
- 36. Yolbaş İ, Tekin R, Güneş A. Bir üniversite hastane- sindeki Acinetobacter baumannii suşlarının anti- biyotik duyarlılıkları, J Clin Exp Invest 2013;4(3): 318-21. http://dx.doi.org/10.5799/ahinjs.01.2013.03.0292
- 37. Yüce P, Demirdağ K, Kalkan A, Özden M, Denk A, Kılıç SS. Kan kültürlerinden izole edilen mikroor- ganizmalar ve antibiyotik duyarlılıkları, ANKEM Derg 2005;19:17-21.
- 38. Zarakolu, Hasçelik G, Ünal S. Hastane enfeksiyo- nu etkeni Gram negatif bakterilerin çeşitli anti- mikrobiyal ajanlara karşı duyarlılık durumu: Hacettepe Üniversitesi Erişkin Hastanesi Mystıc çalışması verisi (2000-2004), Mikrobiyoloji Bul 2006;40(3):147-54.