Reyhan ÜNAL ÇINAR

Anma Törenleri Üzerinden AKP’nin Güç ve Karakter Dönüşümü

Bu çalışmanın amacı AKP’nin 2002-2010 yılları arasında Cumhuriyet’in kurucu ideolojisi Kemalizm ve onu benimsemiş (Kemalist) toplum kesimleri ve yerleşik iktidar yapısıyla (establishment) girdiği güç mücadelesi ve buna istinaden geçirdiği karakter dönüşümünün analiz edilmesidir. Analiz, Kemalist tarih anlatısının ulusal bayram olarak belirlediği 19 Mayıs Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı, 30 Ağustos Zafer Bayramı ve Türk Silahlı Kuvvetleri Anma Günü, 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı kapsamında düzenlenen resmi tören ve davetlerdeki AKP’nin konumu üzerinden yapılacaktır. Bu güç mücadelesine ilişkin AKP’yi siyasal, sosyal, ekonomik açılardan ele alan çalışmalar yapılmış olsa da bu mücadeleyi toplumsal bellek çalışmaları perspektifinden anma törenleri literatürünü kullanarak analiz eden başka bir çalışma bulunmamaktadır. Bu bağlamda çalışmada önce bugünlerin neden ulusal bayram olarak ilan edildiğini açıklamak amacıyla savaşların geçmiş anlatısı bakımından ulus devletler için anlamına ve ardından ulusal bayramların kutlanmasının neden önemli olduğuna değinilecektir. Son olarak AKP’nin törenlerdeki konumu itibarıyla bu güç mücadelesinde Kemalizm’in önce bir memuru, sonra 2010 yılına kadarki süreyle sınırlandırılarak, zorunlu misafiri olduğu gösterilecektir.

An Analysis of the Transition of the AKP’s Power and Character On The Basis Of Commemorations Ceremonies

This study aims to analyze the power struggle of the AKP between 2002 and 2010 with the founding ideology of the Republic, Kemalism, and the (Kemalist) social segments as well as the establishment, and the character transformation of the AKP in the process. The analysis is based on the position of the AKP in the official ceremonies and receptions held on the national days, determined by Kemalist historical narative, namely the 19 May Commemoration of Atatürk, Youth and Sports Day, the 23 April National Sovereignty and Children’s Day, the 30 August Victory Day and Turkish Armed Forces Remembrance Day, and the 29 October Republic Day. Although there have been studies on this power struggle from political, social and economic perspectives, there is no other study from the perspective of social memory studies using the literature on commemorations. In this context, this study first reviews the meaning of wars and narratives of wars for nation-states in order to explain why these days were defined as national holidays, and then why it is important to celebrate national holidays. Finally, it will be shown that the AKP was first “a civil servant” and then “an obligatory guest” as far as its position in these ceremonies is concerned.

PDF

___

“Ulusal ve Resmi Bayramlarda İle Mahalli Kurtuluş Günleri, Atatürk Günleri ve Tarihi Günlerde Yapılacak Tören ve Kutlamalar. (1 Ekim 1981). Resmi.
Açıkel, Fethi. 2016. “AKP İslamcılığının Üç İdeolojik ve Üç Jeopolitik Dönüşümü, İslami Liberalizm, Pan-İslamist Popülizm ve İslamcı Ulusalcılık.” Birikim Dergisi, 332, 10-40.
Akça, İsmet. 2014. “AKP, Hegemonya Projesi ve Kriz Dinamikleri.” Başlangıç Dergisi, 1 (1): 11-30.
Anderson, Benedict. 1995. Hayali Cemaatler - Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması. Çev. İskender Savaşır. İstanbul: Metis Yayınları.
Aslan, D. Ahmet. (2011). “Cumhuriyet’in Törensel Meşruiyeti: Ulus-Devlet İnşa Sürecinde Milli Bayramlar (1923-1938)”, Ankara Üniversitesi, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, yayımlanmamış tez.
Aydın, Suavi. 2015. “Çanakkale Ruhu 2015.” Birikim, 312: 45-58.
Cizre, Ümit. 2005. Muktedirlerin Siyaseti. İstanbul: İletişim Yayınları.
Cizre, Ümit. ve Çınar, Menderes. 2003. “Turkey 2002: Kemalism, Islamism, and Politics in the Light of the February 28 Proce.” The South Atlantic Quarterly Journal, 102 (2-/3): 309-332. https://doi.org/10.1215/00382876-102-2-3-309.
Connerton, Paul. 2014. Toplumlar Nasıl Anımsar?. Çev. A. Şenel, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Çelik, Zeynep. 1996. 19. Yüzyılda Osmanlı Başkenti Değişen İstanbul. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt: Çınar, Menderes. 2013. “Explaining the Popular Appeal and Durability of the Justice and Development Party in Turkey.” Negotiating Political Power in Turkey içinde, derleyenler Elise Massicard ve Nicole F. Watts, 37-54, New York: Routledge. https://doi.org/10.1017/9781108570725.
Çınar, Menderes. 2015. Vesayetçi Demokrasiden Milli Demokrasiye, İstanbul: Birikim Yayınları.
Dağı, İhsan. 2010. “Adalet ve Kalkınma Partisi, Güvenlik ve Meşruiyet Arayışında.” AK Parti, Toplumsal Değişimin Yeni Aktörleri içinde, derleyen Hakan Yavuz, 121-140, Ankara: Kitap Yayınevi.
Derrida, Jacques. 1994. Specters of Marx: The State of the Debt, the Work of Mourning and the New Internalitional, Çev. P. Kamuff, New York ve Londra: Routledge.
Derrida, Jacques. 1997. Politics of Friendship, Çev. G. Collins, New York ve Londra: Verso.
Derrida, Jacques. 2000. “Hostipitality.” Çev. B. Stocker and F. Morlock, Angelaki Journal of Theoretical Humanities, 5 (1): 3-18. https://doi.org/10.1080/09697250020034706.
Derrida, Jacques. 2005. “The Principle of Hospitality.” Parallax Journal, 2 (1): 6-9. https://doi.org/10.1080/1353464052000321056.
Devellioğlu, Ferit. 2007. Osmanlıca- Türkçe Ansiklopedik Lügat, Ankara: Aydın Yayınevi.
Duran, Burhanettin. 2010. “AKP ve Dönüşümün Aracı Olarak Politika.” AK Parti: Toplumsal Değişimin Yeni Aktörleri içinde, derleyen Hakan Ankara: Yavuz, Kitap, 333-358.
Dursun, Çiler. 1998. “İdeoloji Yaklaşımları Çerçevesinde Dil, Söylem ve Siyaset.” Teori ve Politika Dergisi, 12. Erişim tarihi 10 Kasım 2021. https://www.teorivepolitika.net/index.php/arsiv/item/81-ideoloji-yaklasimlari-cercevesinde-dil-soylem-ve-siyaset.
Erdoğan, Necmi. 2001. “Neo-Kemalizm, Organik Bunalım ve Hegemonya.” Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Kemalizm içinde, derleyen Ahmet İnsel, 584-591, İstanbul: İletişim Yayınları.
Erdoğan, Recep, Tayyip. 2006. “2. Olağan büyük Kongre Genel Başkan Konuşma Metni”. AKP Genel Merkezi, 11 Kasım. Erişim tarihi 5 Mart 2022. http://www.akparti.org.tr/media/272205/2-olagan-buyuk-kongre-genel-baskan-konusma-metni.pdf.
Eroğul, Cem. 1998. “Çok Partili Düzenin Kuruluşu: 1946-71.” Geçiş Sürecinde Türkiye içinde, derleyenler İrvin Schick ve Ertuğrul Ahmet Tonak, 112-158, İstanbul: Belge Yayınları.
Erol, Emre. 2020. “30 Ağustos, Malazgirt, Kızıl Elma - Emre Erol ile Türkiye’de resmi tarih ve mitler.” Medyascope: Sosyopolitik. 30 Ağustos 2020. Erişim tarihi 1 Ekim 2020. https://www.youtube.com/watch?v=y7zOj6WUfQ8.
Gauchet, Marcel. 2000. “Anlam Borcu ve Devletin Kökenleri, İlkellerde Din ve Siyaset.” Devlet Kuramı içinde, derleyen Cemal Bali Akal, Çev. O. Erözden, 33-70, Ankara: Dost Yayınevi.
Gürpınar, Turgay. (2012). “Anıtkabir’in Unutulan Kabirleri.” Neye Yarar Hatıralar? içinde, derleyen Pınar Melis Yelsalı Parmaksız, 81-150, Ankara: Phoenix Yayınevi.
Hedges, Chris. 2014. Savaş: Bizi Anlamlandıran Güç, Çev. Z. Kalkandelen, Ankara: Paloma Yayınları.
Hobsbawm, Eric. (1993). “Introduction: Inventing Traditions.” in The Invention of Tradition, derleyenler E. Hobsbawm and T. Ranger, 1-14, Cambridge: Cambridge University.
İnsel, Ahmet. 2003. Giriş, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Kemalizm içinde, derleyen Ahmet İnsel, 17-27, İstanbul: İletişim Yayınları. İnsel, Ahmet. 2012. “Güvenin Tesisinden Özgüven Patlamasına.” Birikim Dergisi, 283: 15-21.
Kalaycı, Hüseyin. 1998. “Bayrak, Milliyetçilik, Kutsallık.” Birikim Dergisi, 105-106, Erişim tarihi 15 Kasım 2021. https://birikimdergisi.com/dergiler/birikim/1/sayi-105-106-ocak-subat-1998/2301/bayrak-milliyetcilik-kutsallik/6276.
Kayalı, Kurtuluş. 2005. Ordu ve Siyaset, İstanbul: İletişim Yayınları.
Köker, Levent. 2001. “Kemalizm/Atatürkçülük: Modernleşme, Devlet ve Demokrasi.” Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Kemalizm içinde, derleyen Ahmet İnsel, 97-101, İstanbul: İletişim Yayınları.
Navaro-Yashin, Yael. 2002. Faces Of The State: Secularism and Public Life in Turkey, Princeton ve Oxford: Princeton University.
Özbudun, Ergun. 1983. “The Nature of the Kemalist Political Regime.” Atatürk: Founder of a Modern State içinde, derleyenler Ali Kazancıgil ve Ergun Özbudun, 79-102. London: C. Hurts Company.
Özbudun, Sibel. 2015. “Osmanlı’yı ‘İhya’ Etmek: Akp’nin Törenleri.” 12 Temmuz 2015. Erişim tarihi 13 Mayıs 2016. https://sibelozbudun.blogspot.com/2015/07/osmanliyi-ihya-etmek-akpnin-torenleri.html#more.
Özbudun, Sibel. 1997. Ayinden Törene. İstanbul: Anahtar Kitaplar Yayınevi.
Özyürek, E. 2008. Modernlik Nostaljisi, Çev. Fert Burak Aydar, İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
Parmaksız, Y., P., Melissa. 2012. “Çanakkale Bellek Savaşı.” Neye Yarar Hatıralar? Bellek ve Siyaset Çalışmaları içinde, derleyen Pınar Melis Yelsalı Parmaksız, 281-302, Ankara: Phoenix Yayınevi.
Renan, Ernest. 2016. Ulus Nedir?, Çev. Gökçe Yavaş. İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
TCCB. 5 Mayıs 2015. “Tekirdağ Toplu Açılış Töreni’nde Yaptıkları Konuşma.” Erişim tarihi 30 Ekim 2021. https://www.tccb.gov.tr/konusmalar/353/32127/tekirdag-toplu-acilis-toreninde-yaptiklari-konusma.html
Thompson, B. John. 1984. Studies in the Theory of Ideology. Cambridge: Polity Press.
Thompson, B. John. 1992. Ideology and Modern Cultur. Cambridge: Polity Press.
Thompson, B. John. 2013. Modern Kültür ve İdeoloji, Çev. İdil Çetin, Ankara: Dipnot Yayınları.
Tuğrul, Saime. 2014. Canım Sana Feda. İstanbul: İletişim Yayınları. Gazeteler
Aköz, Emre. 2007. Seccade Meselesi. Sabah, 31 Ağustos 2007. Erişim tarihi 12 Mayıs 2017. https://www.sabah.com.tr/yazarlar/akoz/2007/08/31/seccade_meselesi
Babacan, N., Korkmaz, S., Sevinç, Ş. 2003. “Boykotlu Kutlama.” Hürriyet, 24 Nisan 2003. Erişim tarihi 5 Nisan 2019. http://www.hurriyet.com.tr/gundem/boykotlu-kutlama-142308
BBC Türkçe. 29 Ekim 2010. “Askerler, Gül’ün resepsiyonuna katılmadı.” Erişim tarihi: 26 Kasım 2021. https://www.bbc.com/turkce/haberler/2010/10/101029_turkey_
Deutsche Welle. 14 Mart 2008. “AKP’ye kapatma davası açıldı.” Erişim tarihi 10 Aralık 2021. https://www.dw.com/tr/akpye-kapatma-davası-açıldı/a-3192923
Dünya Bülteni. 6 Temmuz 2018. “Şahin: Önceliğimiz türban değil.”
Haber Türk. 15 Mart 2008. “AKP’ye Kapatma Davası Açıldı.” Erişim tarihi 10 Aralık 2021. https://www.haberturk.com/gundem/haber/61267-akpye-kapatma-davasi-acildi
Haber Türk. 17 Ocak 2011. “Otur oturduğun yerde sen benim memurumsun.” Erişim tarihi 10 Aralık 2021. https://www.haberturk.com/polemik/haber/592264-otur-oturdugun-yerde-sen-benim-emrimde-memursun
Haber Türk. 27 Nisan 2012. “Bir e-muhtıranın anatomisi.” Erişim tarihi 10 Aralık 2021. https://www.haberturk.com/gundem/haber/737683-bir-e-muhtiranin-anatomisi
Haberler.com. 23 Nisan 2007. “Denizli’de 23 Nisan’a Alternatif Kutlama.” Erişim tarihi 24 Temmuz 2019. https://www.haberler.com/denizli-de-23-nisan-a-alternatif-kutlama-8381536-haberi/
Haberler.com. 29 Ekim 2010a. “Kılıçdaroğlu Bağdat Caddesinde Kutladı.” 24 Temmuz 2019. https://www.haberler.com/kilicdaroglu-bagdat-caddesi-nde-kutladi-2344049-haberi/
Haberler.com. 29 Ekim 2010b. “Merkez Ordu Evinde Resepsiyon.” 24 Temmuz 2019. Erişim tarihi 24 Temmuz 2019. https://www.haberler.com/merkez-orduevi-nde-resepsiyon-2344104-haberi/
Haberler.com. 30 Ekim 2008. “CHP’den Boykot.” 24 Temmuz 2019. Erişim tarihi 24 Temmuz 2019. https://www.haberler.com/chp-den-boykot-2-haberi/
Hürriyet. 20 Mayıs 2004. “19 Mayıs’ta sembol savaşı.” Erişim tarihi 1 Aralık 2021. https://www.hurriyet.com.tr/gundem/19-mayis-ta-sembol-savasi-38605534
Hürriyet. 28 Nisan 2007. “23 Nisan’a Alternatif kutlamalar Eleştirilir.”
Milliyet. 30 Ağustos 2016. “30 Ağustos Zafer Bayramı nedir?.” Erişim tarihi 1 Aralık 2021. http://www.milliyet.com.tr/30-agustos-zafer-bayrami-nedir--gundem-2303164/
NTV. 15 Mayıs 2011. “Topuk selamı veriyorlar’ saygısızlık değil.” Erişim tarihi 30 Ekim 2021. https://www.ntv.com.tr/turkiye/topuk-selami-veriyorlar-saygisizlik-degil,6ayjkqPjoE2gFDBydAXiew
NTV. 27 Nisan 2011. “E-muhtıranın kronolojisi.” Erişim tarihi 30 Ekim 2021. https://www.ntv.com.tr/galeri/turkiye/e-muhtiranin-kronolojisi,0Sl6nw7mM0iKqufp3XMd6w/aRsXiCSthkWOwprval8bGg
Radikal. 22 Nisan 2003. “Bülent Arınç Resepsiyona Eşiyle mi Katılacak?.”
Radikal. 23 Nisan 2007. “Millete Rağmen Siyaset Olmaz.”
Radikal. 9 Eylül 2007. “İkinci Cumhuriyete Doğru.”
Sabah. 15 Nisan 2007. “Arınç’tan Sezer’e sert cevap.” Erişim tarihi 30 Ekim 2021. http://arsiv.sabah.com.tr/2007/04/15/haber,A622DCDE3513495BBBF3E728DF27B7E6.html
Sabah. 24 Ağustos 2005. “MGK’da hükümete görev hatırlatması.” Erişim tarihi 30 Ekim 2021. http://arsiv.sabah.com.tr/2005/08/24/siy103.html
Sabah. 24 Nisan 2006. “Arınç Muhtırası.” Erişim tarihi 30 Ekim 2021. http://arsiv.sabah.com.tr/2006/04/24/gnd128.html
Sarıoğlu, B. 2003. “Erdoğan, vekillerini Uyardı.” Sabah, 17 Mayıs 2003. Taraf. 2 Kasım 2010. “Çelik: Askerin Tavrı Emre İtaatsizlik.”
Yazıcıoğlu, Yıldız. 2008. “Smokin Dönüşü.” Milliyet, 23 Ekim 2008. Erişim tarihi 30 Ekim 2021. https://www.milliyet.com.tr/siyaset/smokin-in-donusu-1006791
Yeni Şafak. 30 Temmuz 2003. “Yolsuzluğun kamuflajı rejim bunalımı olmuş.”