TÜRK BORÇLAR KANUNU KAPSAMINDA ALIM VE SATIM KOMİSYONCUSUNUN TEMSİL YETKİSİ

Bağımsız tacir yardımcılardan biri de dolaylı temsil yetkisine sahip olan komisyoncudur. Komisyoncu, esas itibariyle Türk Borçlar Kanununda düzenlenmiştir. TBK 532-545 maddeleri arasında alım satım komisyonculuğu ayrıntılı olarak düzenlenmiş, diğer işlere ilişkin komisyonculuk ise md. 546'da alım-satım komisyonculuğuna gönderme yapılarak hükme bağlanmıştır. TBK' daki bu düzenleme, genel itibariyle müvekkil ile komisyoncu arasındaki iç ilişkiye dair hükümler getirmektedir. Komisyona ilişkin bu düzenlemeler dışında, vekalet sözleşmesine1 ilişkin hükümler de komisyon sözleşmesine uygulanabilmektedir (TBK md. 532/2). Türk Borçlar Kanunundaki düzenlemelerden başka komisyonculuğun bazı türleri, çeşitli kanunlarda yer almaktadır. Türk Ticaret Kanunu md. 917 vd.'da ve Karayolu Taşıma Kanununda, taşıma işleri komisyoncusu2, Sermaye Piyasası Kanunu md. 30'da ise sermaye piyasası araçların komisyonculuğu düzenlenmiştir. 5174 sayılı Kanun md. 47'de de alım-satım komisyonculuğunun özel bir türü olan borsa komisyonculuğu hükme bağlanmıştır. Bunlardan başka 1615 sayılı Gümrük Kanununda gümrük komisyoncuları düzenlenmiştir. Komisyoncu, komisyon sözleşmesine dayanarak, daima kendi adına ve bir başkası hesabına hareket etmekte yani bu ilişkinin temelinde dolaylı temsil ilişkisi bulunmaktadır. Komisyoncuyu ticari vekilden, acenteden ve simsardan ayıran en önemli unsur budur. Zira acente tamamen kendi adına ve hesabına, ticari vekil tamamen müvekkili adına ve hesabına faaliyette bulunurken, simsar ise sadece sözleşmenin yapılmasını hazırlar ya da sözleşmenin yapılmasına aracılık eder ve kurulan sözleşme sebebiyle hiçbir yükümlülük altına girmez. Çalışmamızda, komisyon sözleşmesi gereğince komisyoncu ile müvekkil arasındaki komisyon sözleşmesinden kaynaklanan ve komisyoncuyu diğer bağlı olmayan tacir yardımcılarından ayıran, komisyoncunun dolaylı temsil yetkisi incelenecektir.

Representation Authority of Commerce Commission Agent within the Turkish Code of Obligations

One of the independent merchant assistants is commission agent who has independent representation authority. Commission agent in essence described in Turkish Code of Obligations. Commerce commission agent is explained detailedly between the Articles 532-545 of Turkish Code of Obligations while commission agents in other fields were described Article 546 referred to commerce commission agents. This regulation in Turkish Code of Obligations regulates internal affairs between clients and commission agents. Except regulations concerning commission, clauses conserning contract of mandate can be applied to commission contracts.(TBK md. 532/2). Except for regulations in Turkish Code of Obligations, some types of commission agency are regulated in other codes. In the Art. 917 and afterwards of the Turkish Commercial Code and in the Road Transport Code there is freight forwarder; and in the Art. 30 of the Capital Market Law there is commission agency of capital market instruments are regulated. In the Art. 47 of Code No. 5174 'exchange brokery'-which is a kind of commerce commission agency- is regulated. Apart from these in Customs Code No. 1615 there are customs commission agents explained. Commission agent, in regard to commission contract, always acts on its behalf and for account of another in other words indirect representation is being located at the center of this relationship. That is the most important factor what differs commission agent from commercial agent, agency and broker. Yet agency acts completely on its own behalf, commercial agent acts in clients behalf and for account of its client, while broker is speeding up or mediating for the agreement of contracts and doesnt enter into an obligation. In our study, accordingly to commission contract; indirect representation authority of commission agent which differs commission agent from other merchant assistants and is arising from the contract between client and commission agent, will be examined.

PDF

___

AKYOL, Şener, Türk Medeni Hukukunda Temsil, İstanbul, 2009. ARAL, Fahrettin/AYRANCI Hasan, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, Ankara, 2014.
ARKAN, Sabih, Ticari İşletme Hukuku, Ankara, 2015.
AYHAN, Rıza/ ÖZDAMAR, Mehmet/ ÇAĞLAR, Hayrettin, Ticari İşletme Hukuku Genel Esaslar, Ankara, 2011.
BAHTİYAR, Mehmet, Ticari İşletme Hukuku, İstanbul, 2012.
BERZEK, Ayşe Nur, Ticaret Hukukunun Genel İlkeleri, İstanbul, 2008.
BOZER, Ali/ GÖLE, CELAL, Ticari İşletme Hukuku, Ankara, 2015.
BÜREN, Bruno, Schweizerisches Obligationenrecht, Besonderer Teil (Art. 184-551), s.193, Zürich, 1972.
DERYAL, Yahya, Ticaret Hukuku Bilgisi, Trabzon, 2006.
DOĞANAY, İsmail, Türk Ticaret Kanunu Şerhi, C. II, İstanbul, 2004.
DOMANİÇ, Hayri/ ULUSOY, Erol, Ticaret Hukukunun Genel Esasları, İstanbul, 2007.
EREN, Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara, 2015. (Borçlar Genel)
EREN, Fikret, Borçlar Hukuku Özel Hükümler, Ankara, 2015. (Borçlar Özel)
ESENER, Turhan, Mukayeseli Hukuk Ve Hususiyle Türk - İsviçre Borçlar Hukuku Bakımından Salahiyete Müstenit Temsil, Ankara 1961.
GUHL, Theo, Das Schweizerisches Obligationenrecht mit Einschluss des Handels- und Wertpapierrechts, Zürich, 2000.
GÜMÜŞ, M. Alper, Borçlar Hukuku Özel Hükümler, C. II, İstanbul, 2014. KARAHAN, Sami, Ticari İşletme Hukuku, Konya, 2011.
KAYA, Arslan/ ERTAN, Nomer F. Ticari İşletme Hukuku, İstanbul, 2009.
KENDİGELEN, Abuzer, Hukuki Mütalaalar, C. I, Taşıma ve Sigorta Hukuku, İstanbul, 2006.
KILIÇOĞLU, Ahmet, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara, 2012.
KOCAYUSUFPAŞAOĞLU, Necip/ HATEMİ, Hüseyin/ SEROZAN, Rona/ ARPACI, Abdulkadir, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul, 2010.
OĞUZMAN, M. Kemal/ÖZ, Turgut, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul, 2010.
POROY, Reha/YASAMAN, Hamdi, Ticari İşletme Hukuku, İstanbul, 2010.
REİSOĞLU, Sefa, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul, 2011.
SEÇER, Öz, Alım Satım Komisyonculuğu Sözleşmesi, İstanbul, 2013.
TANDOĞAN, Haluk, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, C. II, İstanbul, 2010.
ÜLGEN, Hüseyin/TEOMAN, Ömer/HELVACI, Mehmet/KENDİGELEN, Abuzer/ KAYA, Aslan/ ERTAN, N.F. Nomer, Ticari İşletme Hukuku, İstanbul, 2009.
YAVUZ, Cevdet, Borçlar Hukuku Dersleri Özel Hükümler, İstanbul, 2012. (Özel)
YAVUZ, Cevdet, Türk-İsviçre ve Fransız Medeni Hukuklarında Dolaylı Temsil, İstanbul, 1983. (Dolaylı Temsil)
ZEVKLİLER, Aydın/GÖKYAYLA, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, Ankara, 2014.
Yararlanılan İnternet Kaynakları
http://www.kazanci.com/kho2/ibb/giris.htm
http://mevzuat.basbakanlik.gov.tr/