Alman çevre hukukunun anayasal çerçevesi

20a maddesinin 1994 yılında Federal Anayasaya eklenmesi ile çevrenin korunması mevzuu, Almanya’da anayasal bir statüye kavuşmuş ve tüm devlet organları çevrenin korunması ile mükellef kılınmıştır. Federal Anayasanın 20a maddesi, kişilere çevrenin korunması konusunda bir çevre hakkı tanımamakta, sadece bir rehber ilke içermektedir. Bu makalemizde, bilhassa Federal Anayasanın 20a maddesi etrafında yürütülen tartışmalarla, Almanya’da çevrenin anayasal düzlemde korunmasına ilişkin anayasal hükümler ayrıntılı bir şekilde irdelenerek, Alman çevre hukukunun anayasal dayanakları ortaya konmaya çalışılmıştır.

The constitutional framework of German environmental law

In 1994, the concept of environmental protection was explicitly entered into the German Federal Constitution of 23 May 1949 with the amendment of the constitution by adding a special provision to Article 20a. With this amendment, all institutions have had the obligation to take measures necessary to protect the environment since then. Article 20a of the German Federal Constitution does not establish any right to environment for individuals; however, it provides only a state goal to protect the environment. In this article, the constitutional basis for environmental protection is analyzed by considering Article 20a of the German Federal Constitution in an attempt to establish a constitutional basis for German environmental law.

___

  • - Angelin, Rosângela: Recht auf gesunde Umwelt in Brasilien und Deutschland: Ein Rechtsvergleich unter verfassungsrechtlichen Aspekten, Osnabrück, 2006.
  • - Badura, Peter: Staatsrecht, 2. Auflage, München 1996.
  • - Bernsdorff, Norbert: Positivierung des Umweltschutzes im Grundgesetzes (Art. 20a), NuR 1997, s. 328 vd.
  • - Breuer, Rüdiger: Umweltschutzrecht, in: Schmidt-Aßmann, Eberhard/ Schoch, Friedrich: (Hrsg.), Besonderes Verwaltungsrecht, 14. Auflage, Berlin 2008.
  • - Bundeszentrale für politische Bildung (Hrsg.): Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland – Federal Almanya Cumhuriyeti Anayasası, Bonn 2003.
  • - Caspar, Johannes/ Geissen, Martin: Das neue Staatsziel „Tierschutz“ in Art. 20a GG, NVwZ 2002, s. 913 vd.
  • - Epping, Volker/ Hillgruber, Christian (Hrsg.): Beck'scher Online- Kommentar zum Grundgesetz, Stand: 01.10.2008.
  • - Erbguth, Wilfried/ Schlacke, Sabine: Umweltrecht, München 2005.
  • - Gethmann, Cari F./ Kloepfer, Michael/ Nutzinger, Hans G.: Langzeitverantwortung im Umweltstaat, Bonn 1993.
  • - Güneş, Yusuf/ Coşkun, Aydın Aynur: Çevre Hukuku, İstanbul 2004.
  • - Hamamcı, Can: Çevre hakkı üzerine düşünceler, İnsan Hakları Yıllığı, C. 5-6, 1983-84, s. 171 vd.
  • - Hassemer, Winfried: “Anayasa şikayeti ve buna ilişkin sorunlar”(Almanya’da Temel Hak Şikayeti Hakkında Rapor), Anayasa Yargısı Dergisi 2004, C. 21, s. 64 vd.
  • - Heselhaus, Sebastian: Verfassungsrechtliche Grundlagen des Umweltschutzes, in: Hansmann, Klaus/ Sellner, Dieter (Hrsg.): Grundzüge des Umweltrechts, 3. Auflage, Berlin 2007.
  • - Hoppe, Werner/ Beckmann, Martin/ Kauch, Petra: Umweltrecht, 2. Auflage, München 2000.
  • - Jarass, Hans D./ Pieroth, Bodo: Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland, Kommentar, 4. Auflage, München 1997.
  • - Kaboğlu, İbrahim: Özgürlükler Hukuku, 3. Bası, İstanbul 1996.
  • - Kaboğlu, İbrahim: Çevre Hakkı, 3. Baskı, Ankara 1996.
  • - Kloepfer, Michael: Umweltrecht, 3. Auflage, München 2004.
  • - Kloepfer, Michael: Umweltschutz als Verfassungsrecht: Zum neuen Art. 20a GG, DVBl. 1996, s. 73 vd.
  • - Kloepfer, Michael/ Rossi, Matthias: Tierschutz in das Grundgesetz, JZ 1998, s. 369 vd.
  • - Koch, Hans-Joachim/ Krohn, Susan: Umwelt in schlechter Verfassung? Der Umweltschutz nach der Föderalismusreform, NuR 2006, s. 673 vd.
  • - Kröger, Detlef/ Klauß, Ingo: Umweltrecht, Berlin 2001.
  • - v.Mangoldt, Hermann/ Klein, Friedrich/ Starck, Christian (Hrsg.): Kommentar zum Grundgesetz, 5. Auflage, München 2005.
  • - Maurer, Hartmut: Staatsrecht I, 3. Auflage, München 2007.
  • - Murswiek, Dietrich: Staatsziel Umweltschutz (Art. 20a GG) - Bedeutung für Rechtsetzung und Rechtsanwendung, NVwZ 1996, s. 222 vd.
  • - Murswiek, Dietrich: Umweltschutz als Staatsziel, in: Wahl, Rainer (Hrsg.): Umweltverfassungsrecht im deutsch-japanischen Vergleich (http://www.freidok.uni-freiburg.de/volltexte/5028/pdf/ Umweltverfassungsrecht_im_deutsch_japanischen_Vergleich.pdf).
  • - Orth, Erika Elisabeth: Umweltschutz in den Verfassungen der EUMitgliedstaaten, NuR 2007, s. 229 vd.
  • - Peters, Heinz-Joachim: Art. 20a GG – Die neue Staatszielbestimmung des Grundgesetzes, NVwZ 1995, 555 vd.
  • - Pieroth, Bodo/ Schlink, Bernhard: Grundrechte- Staatsrecht II, 24. Auflage, Heidelberg 2008.
  • - Sachs, Michael (Hrsg.): Grundgesetz Kommentar, 2. Auflage, München 1999.
  • - Schmidt, Reiner: Einführung in das Umweltrecht, 4. Auflage, München 1995.
  • - Schmidt-Bleibtreu, Bruno/ Klein, Franz: Kommentar zum Grundgesetz, 8. Auflage, Neuwied, 1995.
  • - Steinberg, Rudolf: Verfassungsrechtlicher Umweltschutz durch Grundrechte und Staatszielbestimmung, NJW 1996, s. 1985 vd.
  • - Stern, Klaus: Menschenwürde als Wurzel der Menschen- und Grundrechte, in: FS Scupin, Berlin 1973 .
  • - Thym, Daniel: Umweltschutz in den Verfassungen der EUMitgliedstaaten, NuR 2000, s. 557 vd.
  • - Topçuoğlu, Metin: Çevre Hakkı ve Yargı, Ankara 1998.
  • - Turgut, Nükhet: Çevre Hukuku, 2. Bası, Ankara 2001.
  • - Uhle, Arnd: Das Staatsziel „Umweltschutz und das Sozialstaatsprinzip” im verfassungsrechtlichen Vergleich, JuS 1996, s. 96 vd.
  • - Uhle, Arnd: Das Staatsziel „Umweltschutz” im System der grundgesetzlichen Ordnung – Zu dem von der Verfassungskommission empfohlenen neuen Art. 20a GG, DÖV 1993, s. 947 vd.
  • - Van OOyen, Robert Chr. (Hrsg.): Politik und Verfassung, Berlin 2006.
  • - Vogel, Hans-Jochen: Die Reform des Grundgesetzes nach der deutschen Einheit, DVBl. 1994, s. 497 vd.
  • - Westphal, Simone: Art. 20a GG - Staatsziel „Umweltschutz“, JuS 2000, s. 339 vd.
  • - Wolf, Joachim: Umweltrecht, München 2002.