AİLE KONUTU: KAVRAM, ÜZERİNDEKİ HAKLAR VE KORUNMASI
Aile konutu, aralarında evlilik birliği devamı sırasında eşler tarafından aile hayatının merkezi haline getirilen konut olarak kullanılmaya elverişli taşınır veya taşınmaz yerdir. Bazı yönleriyle TMK. m. 19’da düzenlenen yerleşim yerine ve TMK. m. 186/I’de düzenlenen evlilik konutuna benzetilse de, aile konutu bahsedilen kavramların her ikisinden de farklıdır. Eşlerin aile konutu olarak kullandıkları mekânda üstün bir hakları olmalıdır. Yani o mekânda oturmaları hukuka uygun olmalıdır. Başka bir deyişle, usulüne uygun bir aile konutundan söz etmek için, bunun bir aynî (mülkiyet, intifa, oturma) veya şahsî hakka (kira) dayanılarak bu vasıfla kullanılıyor olması gerekir. Hukuka aykırı olarak kullanılan bir konut, aile konutu olarak TMK. m. 194 kapsamında korunmaz. Hatta hukuka aykırı bir durum olmasa da, söz konusu yerin aile konutu olarak kullanılması hiçbir aynî veya şahsî hakka dayanmıyorsa, TMK. m. 194’te düzenlenen korumadan yararlanılamaz. Bir yerin aile konutu niteliğini kazanması için, bunun mutlaka bir taşınmaz olması veya tapuya kayıtlı olması gerekli değildir. Aile olarak oturmaya elverişli konteyner, karavan, prefabrik ev, çelik konstrüksiyon ev gibi taşınır da olabilir. Kural olarak aile konutu tektir. Eşlerin birden fazla konutu olsa da, aile konutu tektir. Aile konutunun tekliği 11. 06. 2014 tarihli ve 2014/4 sayılı genelgede2 açık bir şekilde ifade edilmiştir. Aile konutu devlete veya üçüncü kişiye karşı değil, söz konusu konut üzerinde hak sahibi olan eşin bazı işlemlerine karşı korunmaktadır. TMK. m. 194’te düzenlenen korumanın başlaması için, aralarında hukuken geçerli bir evlilik olan eşlerin bir aynî veya şahsî hakka dayanarak elde ettikleri konutta fiilen yaşamaları ve bu konutu aile hayatının merkezi haline getirmiş olmaları gerekmektedir. Bahsedilen koruma kural olarak evliliğin ölüm, boşanma gibi sebeplerden dolayı sona ermesine kadar devam eder.
Matrimonial Residence Terminology, Rights Thereof and its Protection
Matrimonial residence is the movable or immovable place available for use as a residence that has been made the center of the family life by partners throughout marriage between them. Even though it is associated with the place of residence as per article 19 of TCC and marriage residence as per article 186/I of TCC, matrimonial residence is different from both of these two concepts. Partners shall have superseding rights over the place they use as matrimonial residence. Meaning, their residence in that place shall be legal. In other words, in order to talk about a due form matrimonial residence, this shall be used for this purpose under a right in rem (ownership, usufruct, habitation) or a personal right (lease). An unlawfully used residence cannot be protected as a matrimonial residence under the article 194 of TCC. Even though there is not an unlawfulness, if the place used as matrimonial residence does not rely on any right in rem or personal right, it cannot benefit from the protection under article 194 of TCC. It is not necessary for a residence to be an immovable or registered to the land registry in order to gain the status of matrimonial residence. A movable such as container, trailer, prefabricated house, steel construction house that is fit for residing as a family is also possible. As a principle, the matrimonial residence is singular. The partners may have more than one residences, however the matrimonial residence is only one. The singularity of the matrimonial residence is expressively stated in the 11.6.2014 dated 2014/4 numbered public mandate. .
___
- AKINTÜRK, Turgut : Türk Medeni Hukuku, Aile Hukuku, Cilt II, İstanbul 2006.
- ARIDEMİR, Arzu Genç : Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünün 2002/7 Sayılı, 11. 06. 2002 Tarihli Genelgenin Aile Konutu Şerhine İlişkin Hükümlerinin Değerlendirilmesi, Prof, Dr. ÖZER SELİÇİ’ye ARMAĞAN, Ankara 2006, Sayfa 127-148.
- AYAN, Serkan : Evlilik Birliğinin Korunması, Ankara 2004.
- AYAR, Ahmet : Türk Medeni Kanununda Yeni Bir Kurum: Aile Konutu, Prof. Dr. Rona Serozan’a Armağan, Cilt I, 1. Baskıİstanbul, Eylül, 2010, s. 361-386.
- BEKİR, İsmet Abdülmecit : Hakkuz-zevce’l Mutallaka Fis-seken, Dirase Fi Zav Ahkam’ul Kanun Rakam 77 lisenet 1983 el Muaddel ve Tatbikatuh’l Kazaiye, el Aded’ul Ev-vel 1999 Min Mecellet’ul Adale-Vezaret’ul Adale, s. 34- 49.
- BUŞİFRE, Nebile : el Hukuk’ul Maliye Lil Mera Vet-tifil Bad’l Talak, Sidi Muhammed Bin Abdullah Üniversitesi El Ulum’ul Kanunşiye Ve’l İktisadiye Ve’l İctimaiye Fakültesine Sunulan (Yayınlanmamış) Yüksek Lisans Tezi, Fas, Fas 2006).
- ÇABRİ, Sezer : Aile Konutu Şerhi, Prof. Dr. Ergon A. ÇETİNGİL ve Prof. Dr. Rayegan KENDER’e 50. Birlikte Çalışma Yılı Armağanı, 2007, Sayfa s. 401-415.
- DEMİRBAŞ, Harun : Sağ Kalan Eşe Aile Konutu ve Ev Eşyası Üzerinde Aynȋ Hak Tanınması İmkanı Veren TMK. m. 240 ve 652’nin Karşılaştırılmalı Olarak İncelenmesi, Prof. Dr. Hüseyin Hatemi’ye Armağan, I. Cilt, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2009, s. 589- 602.
- DOĞAN, Murat : Medeni Kanunun Getirdiği Yeni Bir Müessese Aile Konutu, Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Derneği (AÜEHFD), Cilt VI, Sayı 1-4, Sayfa 285-300 (Kısaltılmışı: DOĞAN, Aile Konutu).
- DOĞAN, Murat : Mal Rejiminin Tasfiyesinde ve Mirasın Paylaşılmasında, Aile Konutu ve Ev Eşyası, Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi (AÜEHFD, Cilt VII, Sayı 3-4, Aralık 2003, Sayfa 651-696 (Kısaltılmışı: DOĞAN, Mal Rejimi).
- DOĞAN, Murat : Tapu Sicilinde Tasarruf Yetkisi Kısıtlanmasının Şerhi, Ankara 2004 (Kısaltılmışı: DOĞAN, Tasarruf Yetkisi Kısıtlaması).
- DURAL, Mustafa/ÖĞÜZ, Tufan : Türk Özel Hukuku, Cilt II, Kişiler Hukuku, 9. Bası, İstanbul 2014 (Kısaltılmışı: DURAL/ÖĞÜZ, Kişiler).
- DURAL, Mustafa/ÖĞÜZ, Tufan, /GÜMÜŞ, Mustafa Alper : Türk Özel Hukuku, Cilt III, Aile Hukuku, 9. Bası, İstanbul 2018 (Kısaltılmışı: DURAL/ÖĞÜZ/GÜMÜŞ, Aile).
- el- MEŞAHİDİ, İbrahim : el Muhtar Min Kaza Mahkemet’ül Temyiz el İttihadiye, Matbat’ül Zaman 1999.
- GİRAY, Faruk Kerem : 4721 Sayılı Türk Medeni Kanununda Yer Alan “Ail Konutu” Kavramının Kanunlar İhtilafı Hukuku Bakımından Değerlendirilmesi, Milletlerarası Özel Hukuku Bülteni, Yıl 23. Sayı 1-2, 2003, Prof. Dr. GÜLÖREN TEKİNALP’E ARMAĞAN, s. 424-448.
- GÜMÜŞ, M. Alper : Türk Medeni Kanunun Getirdiği Yeni Şerhler, Ankara 2003 (Kısaltılmışı: GÜMÜŞ , Şerhler)
- GÜMÜŞ, M. Alper. : Teoride ve Uygulamada Evliliğin Genel Hükümleri ve Mal Rejimleri, İstanbul 2008 (Kısaltılmışı: GÜMÜŞ , Evliliğin Genel Hükümleri ).
- GÜNERGÖK, Özcan : Eşlerden Birinin Mülkiyetindeki Tapuya Kayıtlı Aile Konutu Üzerinde Üçüncü Kişilerin Mülkiyet ve Sınırlı Aynȋ Hak İktisabı, EHFD. Cilt XIII, Sayı 1-2, 2009, s. 249-281.
- HATEMİ/KALKAN OĞUZTÜRK : Aile Hukuku, 2. Bası, İstanbul 2013.
- HILİFİ, Sara : Hak-k’ul Hazina Fis-seken, MUHAMMED HİZİR üniversitesine el Hukuk Ve’l Ulum’ul Siyasiye Fakültesine Sunulan (Yayınlanmamış) Yüksek Lisans Tezi, el Sekre, Cezayir 2015.
- KARLI, Özlem : TMK. Mad. 652’ye Göre Aile Konutu ve Ev Eşyasının Sağ Kalan Eşe Özgülenmesi, Prof. Dr. Hüseyin Hatemi’ye Armağan, I. Cilt, İstanbul 2009, Sayfa 889-902.
- KILIÇOĞLU, Ahmet M. : Türk Medeni Kanun’umuzun AileMiras- Eşya Hukukuna Getirdiği Yenilikler, Ankara 2003.
- SELMAN, Dureyd Davud : el- Ahval’ül Şahsiye Fi Kararat Mahkemetüt-Temyiz’ül İttihadiye, 1. Bası, Bağdat 2010.
- SEMİN, Şükür Şellal : Hak’ul Sünka Liz-zevc’l Mutallaka, www.dorar-aliraq.net. E. T. 25. 12. 2017.
- ŞIPKA, Şükran : Aile Konutu İle İlgili İşlemlerde Diğer Eşin Rızası, 2. Bası, İstanbul 2004.
- UÇAR, Ayhan : 4721 Sayılı Medeni Kanun İle İhdas Edilen Yeni Bir Müessese: Aile Konutu Müessesesi, Atatürk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt X, Sayı 1-2, 2006, s.395-442.
- ZEYDAN, İsmail Selam : Şerh Kanun Hak-kul Zec’l Mutallaka FisSeken ve Tatbikatuhu’l Ameliye, Mektebetü’l Cilü’l Arabi, Musul 2008.
- ISSN: 1301-1308
- Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
- Başlangıç: 1943
- Yayıncı: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi
Sayıdaki Diğer Makaleler
RİSKLİ ALAN KARARLARI VE ACELE KAMULAŞTIRMA UYGULAMASI
TİCARÎ İŞLETME DEVRİNDE PASİFLERİN İNTİKALİ
AİLE KONUTU: KAVRAM, ÜZERİNDEKİ HAKLAR VE KORUNMASI
MÜLTECİ HUKUKUNDA MAHKEMELER ARASI TRANSNASYONAL İLETİŞİM VE BU İLETİŞİMİN TÜRK HUKUKUNDAKİ YERİ
ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARI IŞIĞINDA BİREYSEL BAŞVURU HAKKININ KÖTÜYE KULLANILMASI YASAĞI