İşiten ve İşitme Yetersizliği Olan Öğrencilerin Özetleme Becerilerinin Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi

Öz Bu çalışmada sekizinci sınıfta öğrenim gören işiten ve işitme yetersizliği olan öğrencilerin öyküleyici metinleri özetleme becerileri ve oluşturulan metinlerin bağdaşıklık düzeyleri açısından değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Ankara İli’nde sekizinci sınıfta öğrenim gören 15 işitme yetersizliği olan öğrenci, 15 işiten öğrenci oluşturmaktadır. Yapılan analiz sonucunda özetlemenin içerik, biçim, dil ve anlatım, metin yapısı alt boyutlarında ve özetleme toplam puanda işitme yetersizliği olan öğrenciler ve işiten öğrenciler arasında anlamlı bir fark bulunmuştur. İşiten öğrenciler özetleme becerisinin alt boyutlarına ve özetleme becerisi toplam puanlarına göre işitme yetersizliği olan öğrencilerden daha yüksek olduğu görülmüştür. Bağdaşıklık düzeyinde ise gönderim, eksiltili anlatım, bağlama öğeleri alt boyutlarında ve bağdaşıklık araçlarını toplam kullanım sıklıklarında işitme yetersizliği olan öğrenciler ve işiten öğrenciler arasında anlamlı bir fark bulunmuştur. Bağdaşıklık düzeyinin değiştirim alt boyutunda işiten ve işitme yetersizliği olan öğrenciler arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır.

Anahtar Kelimeler:

işitme yetersizliği olan öğrenciler, özetleme stratejisi, bağdaşıklık

PDF

___

Arslan-Erol, H. (2010). Kilis ağzında dönüşlülük zamiri [The reflexive pronoun in Kilis dialect]. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 345-356.
Antia, S. D., Reed, S., & Kreimeyer, K. H. (2005). Written language of deaf and hard-of-hearing students in public schools. Journal of Deaf Studies and DeafEducation, 10(3), 244-255.
Anderson, V., Hidi, S., & Babadoğan, C. (1991). Özetlemenin öğrencilere öğretimi [Teaching summary]. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 24(2), 587-594.
Alvermann, D. E. (1982). Restructuring text facilitates written recall of main ideas. Journal of Reading, 25(8) 754758.
Akyol, H. (2008). Türkçe öğretim yöntemleri [Turkish teaching methods]. Ankara: Kök Yayıncılık.
Aktaş, E., & Bayram, B. (2017). Ortaokul öğrencilerinin okuduğunu anlamada özetleme stratejilerini kullanma becerilerinin değerlendirilmesi [Evaluation of the usage skills of summarizing strategies secondary school students]. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(1), 346-360.
Akmese, P. P., & Acarlar, F. (2016). Using narrative to investigate language skills of children who are deaf and with hard of hearing. Educational Research and Reviews, 11(15), 1367-1381.
Akçamete, G. (2003). İşitme yetersizliği olan çocuklar. A. Ataman (Ed.), Özel gereksinimli çocuklar ve özel eğitime giriş (4. Baskı) içinde (pp. 193-246) [Children with special needs and introduction to special education]. Ankara. Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
Akamatsu, C. T. (1988). Instruction in text structure: Metacognitive strategy instruction for literacy development in deaf students. ACEHI Journal, 14(1), 13-32.
Yoshinaga-Itano, C., Snyder, L. S., & Mayberry, R. (1996b). How deaf and normally hearing students convey meaning within and between written sentences. The Volta Review, 98(1), 9-38.
Yoshinaga-Itano, C., Snyder, L. S., & Mayberry, R. (1996a). Can lexical/semantic skills differentiate deaf or hard of hearing readers and non-readers? The Volta Review, 98(1), 39-61.
Yoshinaga-Itano, C., & Downey, D. M. (1992). When a story is not a story: A process analysis of the written language of hearing-impaired children. Volta Review, 94(2), 131-58.
Yoshinaga-Itano, C., & Downey, D. M. (1996). The effect of hearing loss on the development of metacognitive strategies in written language. Volta Review, 98(1), 97-143.
Yılmaz, Ö. (2012). 11. Sınıf öğrencilerine ait öyküleyici metinlerin bağdaşıklık ve tutarlılık açısından incelenmesi [The research of narrative texts of 2.grade students in the way of coherence and cohesion]. (Master’s Thesis, Bülent Ecevit University, Institute of Social Sciences, Zonguldak, Turkey). Retrieved from http://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi. (Thesis Number 322226)
Westby, C., Culatta, B., Lawrence, B., & Hall-Kenyon, K. (2010). Summarizing expository texts. Topics in Language Disorders, 30(4), 275-287.
Vaughn, S., Linan-Thompson, S., & Hickman-Davis, P. (2003). Response to treatment as a means for identifying students with reading/learning disabilities. Exceptional Children, 69(4), 391-410.
Varonis, E. M., & Gass, S. M. (1985). Miscommunication in native/nonnative conversation. Language in Society, 14(3), 327-343.
Tüfekçioğlu, U. (1992). Kaynaştırmadaki işitme engelli çocuklar: Eskişehir ilindeki normal okullarda eğitim gören işitme engelli öğrencilerin durumu [Hearing-impaired children in mainstreamed: The situation of hearingimpaired students studying in normal schools in Eskişehir]. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Turğut, N. (2012). İşitme engelli 10-14 yaş arası çocuklarda işitme düzeyi ile yazılı dil becerisi ilişkisinin incelenmesi [Examination of relationship between written language skills and level of hearing in 10-14 years old hearing impaired children] (Unpublished master’s thesis, Fırat University, Institute of Health Sciences, Elazığ, Turkey). Retrieved from http://tez.yok.gov.tr/Ulusal Tez Merkezi. (Thesis Number 334229).
Tompkins, G. E. (2006). Literacy for the 21st century. A balanced approach (4th ed.). New Jersey: Pearson Merrill Prentice Hall.
Tok, Ş., & Beyazıt, N. (2007). İlköğretim 3. sınıf Türkçe dersinde özetleme ve not alma stratejilerinin okuduğunu anlama ve kalıcılık üzerindeki etkileri [Effects of summary and note taking strategies on reading comprehension and retention]. Eurasian Journal of Educational Research, 28 (2),113-122.
Tiryaki, E. N. (2014). Ortaokulda öğrenim gören işitme engelli öğrencilerin okuduğunu anlama becerilerinin çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi [Multivariable evaulation of reading comprehension skills deaf students at secondary school]. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(26), 247-258
Tarchi, C. (2015). Fostering reading comprehension of expository texts through the activation of readers' prior knowledge and inference-making skills. International Journal of Educational Research, 72, 80-88.
Strassman, B. K. (1997). Metacognition and reading in children who are deaf: A review of the research. Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 2(3), 140-149.
Solomon, P. (2012). The effects of graphic organizers on ımproving the summarizing skills of fourth grade students (Master’s thesis). Retrieved from http://search.proquest.com/
Singer, B., & Bashir, A. (2004). Developmental variation in writing composition skills. In C. Stone, E. Silliman, B. Ehren & K. Apel (Eds.), Handbook of language and literacy: Development and disorders (pp. 559582). New York: Guilford Press.
Senemoğlu, N. (2005). Gelişim, öğrenme ve öğretim: Kuramdan uygulamaya (12. Baskı) [Development, learning and instruction: From theory to application]. Ankara: Gazi Kitabevi.
Seçkin, P., Arslan, N., & Ergenç, S. (2014). Bağdaşıklık ve tutarlılık bakımından lise ve üniversite öğrencilerinin yazılı anlatım becerileri [Writing skills of high school and university students in terms of coherence and consistency]. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 3(1), 340-353.
Schirmer, B. R. (2001). Psychological, social and educational dimensions of deafness. Boston: Allyn and Bacon.
Schirmer, B. R. (2000). Language and literacy development in children who are deaf. Boston, MA: Allyn & Bacon Inc.
Ramadan, S. M. S. (2003). Cohesion in written works of the twelfth grade students of literary and scientific streams at state secondary schools in jordan (Unpublished doktarate thesis). Gazi University Institute of Educational Sciences, Ankara.
Peterson, L., & French, L. (1988). Summarization strategies of hearing impaired and normally hearing college students. Journal of Speech and Hearing Research, 31 (3),327-337.
Peterson, L. (1986b). Summary writing strategies of deaf college students: A discussion of a recent investigation. Quarterly Letter of the Teachers of Language Arts (Themes), 2(2), 5-6.
Peterson, L. (1986a). Summarization strategies of deaf and hearing college students. Paper presented at annual meeting of the American educational research association, San Francisco, CA.
Peterson, L. (1983). Summarization strategies of deaf and hearing adolescents. Unpublished manuscript. University of Rochester, Center for Psychological Development, Rochester, NY.
Özkan, H. B. (2010). Koklear implant kullanan çocukların okuduklarını anlatma becerilerinin değerlendirilmesi [Evaluation of reading comprehension skills in children with cochlear implants] (Unpublished master’s thesis, Hacettepe University Institute of Health Sciences, Ankara, Turkey). Retrieved from http://tez.yok.gov.tr/Ulusal Tez Merkezi/ (Thesis Number 267354)
Özkan, B. (2004). Metindilbilimi metindilbilimsel bağdaşıklık ve Haldun Taner’in onikiye bir var adlı öyküsünde metindilbilimsel bağdaşıklık görünümleri [Text linguistics and text linguistics cohesion at the story ‘Onikiye Bir Var’ by Haldun Taner]. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(1), 167-184.
Maxwell, M., & Falick, T. (1992). Cohesion and quality in deaf and hearing children’s written English. Sign Language Studies, 77(1), 345-371.
Marschark, M., Mouradian, V., & Hallas, M. (1994). Discourse rules in the language productions of deaf and hearing children. Journal of Experimental Psychology, 57(1), 89-107.
Marschark, M., Lang, H. G., & Albertini, J. A. (2002). Educating deaf students: From research to practice. New York: Oxford University Press.
Marschark, M., & Wauters, L. (2008). Language comprehension and learning by deaf students. In M. Marschark & P. C. Hauser (Eds.), Deaf Cognition: Foundations and Outcomes (pp. 309-350). New York: Oxford University Press.
Korkmaz, Z. (2003). Türkiye Türkçesi grameri (Şekil bilgisi). Ankara: TDK Yayınları.
Klecan-Aker, J., & Blondeau R. (1990). An examination of the written stories of hearing ımpaired school age children. Volta Rewiev, 92(6), 275-282.
Kim, W., Linan-Thompson, S., & Misquitta, R. (2012). Critical factors in reading comprehension instruction for students with learning disabilities: A research synthesis. Learning Disabilities Research & Practice, 27(2), 66-78.
Karasu, H. P., Girgin, Ü., & Uzuner, Y. (2013). Okuma becerilerini değerlendirmede Formel Olmayan Okuma Envanteri. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Karasu, H. P., & Girgin, Ü. (2007). Kaynaştırmadaki işitme engelli öğrencilerin yazılı anlatım beceri düzeylerinin değerlendirilmesi [Assessment of writing skills of hearing impaired students who attend mainstream classes]. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 467-488.
Karasu, H. P. (2014). İşitme yetersizliği olan öğrencilerin yazılı ürünleri gözden geçirme ve düzeltme evresine duydukları ihtiyacın belirlenmesi [Determination of hearing-impaired students’ requirements for editing and revision of written texts]. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(3), 1089-1109.
Karasu, H. P. (2004). Kaynaştırmadaki işitme engelli öğrencilerin yazılı anlatım beceri düzeylerini değerlendirilmesi [Assessment of writing skills of hearing impaired students who attend mainstream classes] (Unpublished master’s thesis, Anadolu University, Institute of Educational Sciences Eskişehir, Turkey). Retrieved http://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi (Thesis Number 143978)
Justice, L., Invernizzi, M., Geller, K., Sullivan, A., & Welsch, J. (2005). Descriptive developmental performance of at-risk preschoolers on early literacy tasks. Reading Psychology, 26(1), 1-25.
Jitendra, A. K., & Gajria, M. (2011). Reading comprehension instruction for students with learning disabilities. Focus on Exceptional Children, 43(8), 1-16.
Hiebert, E. H., Englert, C. S., & Brennan, S. (1983). Awareness of text structure in recognition and production of expository discourse. Journal of Reading Behavior, 15(4), 63-79.
Heefner, D. L., & Shaw, P. C. (1996). Assessing the written narratives of deaf students using the six-trait analytical scale. Volta Review, 98(1), 47-68.
Güneş, F. (2007). Türkçe öğretimi ve zihinsel yapılandırma [Turkish teaching and mental structuring]. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Güldenoğlu, B., Kargin, T., & Miller, P. (2014). An investigation of the word processing skills of deaf and hearing readers. Türk Psikoloji Dergisi, 29(73), 18-43.
Graham, S., & Harris, K. R. (2012). Writing better: Effective strategies for teaching students with learning difficulties. Baltimore: Brookers Publishing Company.
Görgen, İ. (1997). Özetleme ve bilgi haritası oluşturma öğretiminin bilgilendirici bir metni öğrenme ve hatırlama düzeyine etkisi (Unpublished doktarate thesis) [The Effect of instruction of summarizing and knowledge -map formation to learning and recal leves of a expository text]. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Retrieved from http://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi (Thesis Number 63890)
Gormley, K., & Sarachan-Deily, B. (1987). Evaulating hearing impaired students’ writing: A practical approach. Volta Rewiev, 89(3), 157-170.
Girgin, Ü. (2002). İşitme engelli çocuklarda yazma süreci [Writing process with hearing impairment]. 12. Ulusal Özel Eğitim Kongresi Kitapçığı: Yöntemler-Yaklaşımlar-Stratejiler. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
Garner, R. (1982). Efficient text summarization costs and benefits. The Journal of Educational Research, 75(5), 275-279.
Erdiken, B. (2010). İşitme engelli öğrencilere yazılı anlatım öğretiminde iki yaklaşım ve değerlendirme [Two approaches of teaching written expression for hearing impaired students andtheir assessment]. Milli Eğitim Dergisi, 39(186), 85-105.
Erdem, C. (2012). Türk dili ve edebiyatı öğretmen adaylarının özetleme stratejilerini kullanım tercihleri ve metin dil bilimsel bir özetleme çalışması [Summation strategies use preferences of Turkish language and literature teacher candidates and study of a text linguistics summation]. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 1(3), 36-52.
De Villiers, P. (1991). English literacy development in deaf children: Directions for research and intervention. In J. Miller (Ed.), Research on child language disorders: A decade of progress (pp. 277-284). Austin TX: Pro-Ed.
Deneme, S. (2009). İngilizce öğretmen adaylarının özetleme stratejilerini kullanım tercihleri [Preference for use in summarization strategies of English teacher candidates]. Journal of Language and Linguistic Studies, 5(2), 85-91.
Day, J. D. (1980). Teaching summarization skills: A comparison of training methods. (Doctoral dissertation, University of Illinois at Urbana-Champaign). Retrieved from https://www.ideals.illinois.edu/handle/2142/66580
Çıkrıkçı, S. S. (2008). İlköğretim öğrencilerinde özetleme becerisinin gelişimi [Primary school students summarizing skill development]. Dil Dergisi, 141(1), 19-35.
Crosson, J., & Geers, A. (2001). Analysis of narrative ability in children with cochlear implants. Ear and Hearing, 22(5), 381-394.
Coşkun, E. (2005). İlköğretim öğrencilerinin öyküleyici anlatımlarında bağdaşıklık, tutarlılık ve metin elementleri [Cohesion, coherence and text elements in narrative texts of primary school students] (Unpublished doktarate thesis, Gazi University, Institute of Educational Sciences, Ankara, Turkey). Retrieved from http://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi. (Thesis Number 205427)
Cavkaytar, S. (2010). Dengeli okuma yazma yaklaşımının Türkçe öğretiminde uygulanması: İlköğretim 5. sınıfta bir eylem araştırması [Application of balanced literacy in Turkish education: An action research with 5th grade] (Unpublished doktarate thesis, Anadolu University, Institute of Educational Sciences, Eskisehir, Turkey). Retrieved from http://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi (Thesis Number 249400)
Calp, M. (2010). Özel eğitim alanı olarak Türkçe öğretimi [Teaching Turkish as a special education area]. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Calhoon, M. B. (2005). Effects of a peer-mediated phonological skill and reading comprehension program on reading skill acquisition for middle school students with reading disabilities. Journal of Learning Disabilities, 38(5), 424-433.
Büyüköztürk, Ş. (2008). Veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum. Ankara: PEGEM Akademi.
Burman, D., Evans, D., Nunes, T., & Bell, D. (2008). Assessing deaf children's writing in primary school: Grammar and story development. Deafness & Education International, 10(2), 93-110.
Bulut, P. (2013). İlköğretim 5. sınıf öğrencileri ve öğretmenlerinin özetleme stratejilerinin değerlendirilmesi: Türkçe dersi örneği [The evaluation of summarizing strategies of the primary school 5th grade students and teachers: Turkish lesson example] (Unpublished master’s thesis, Gazi University, Institute of Educational Sciences, Ankara, Turkey). Retrieved from http://tez.yok.gov.tr/Ulusal Tez Merkezi. (Thesis Number 328866)
Brown, A. L., & Day, J. D. (1983). Macrorules for summarizing texts: The development of expertise. Journal of Verbal Learning and Verbal Behavior, 22(1), 1-14.
Braxton, D. M. (2009). The effects of two summarization strategies using expository text on the reading comprehension and summary writing of fourth-and fifth-grade students in an urban, title 1 school (Doctoral dissertation, University of Maryland). Retrieved from http://search.proquest.com/
Beyreli, L., Çetindağ, Z., & A. Celepoğlu. (2005). Yazılı ve sözlü anlatım [Written and oral expression]. Ankara. Pegem A Yayıncılık.
Benedict, K. M., Rivera, M. C., & Antia, S. D. (2014). Instruction in metacognitive strategies to increase deaf and hard-of-hearing students’ reading comprehension. Journal of deaf studies and deaf education, 20(1), 115
Belet, Ş. D., & Yaşar, Ş. (2007). Öğrenme stratejilerinin okuduğunu anlama ve yazma becerileri ile Türkçe dersine ilişkin tutumlara etkisi [Effectiveness of learning strategies over reading comprehension, writing skills and learners' atitudes towards Turkish course]. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 3(1), 69-86.
Bae, J. (2001). Cohesion and coherence in children's written English: Immersion and English-only classes. Issues in Applied Linguistics, 12(1), 51-88.