Eleştirel Düşünmeyi Destekleyen Öğretmen Eğitimi Programı İhtiyaç Analizi
Öz Bu araştırmanın amacı, ilköğretim öğretmenlerinin “Eleştirel Düşünmeyi Destekleyen Öğretmen Eğitimi Programı” na yönelik eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesidir. Nicel araştırma paradigmasına dayalı betimsel nitelikte survey (tarama) yöntemi ile gerçekleştirilen araştırmanın verileri araştırmacı tarafından geliştirilen yapılandırılmış gözlem formu aracılığıyla elde edilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu 2014-2015 eğitim öğretim döneminde Ankara’ da özel bir okulda görev yapan Türkçe, sınıf, fen bilimleri, matematik ve sosyal bilgiler branşlarından 24 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırma verilerin çözümlenmesinde IBM-SPSS 22 programı kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde, betimsel istatistikler( frekans, yüzde, aritmetik ortalama ve standart sapma puanları) hesaplanmıştır. Araştırma sonucunda; öğretmenlerin, eleştirel düşünmeyi destekleyen davranışlarını sınıf içerisinde göstermede yetersiz oldukları bulgulanmıştır. Tüm bulgular değerlendirildiğinde; öğretmenlerin eleştirel düşünmeyi destekleyen davranışlarının boyutlarını oluşturan “açık fikirlilik”, “üst düzey soru sorma”, “bilginin doğruluğunun güvenirliliğinin sorgulanması” ve “neden kanıt arama” konularında eğitim ihtiyaçları olduğu sonucuna varılmıştır. Ve öğretmenlerin belirlenen ihtiyaçlarından hareketle “Eleştirel Düşünmeyi Destekleyen Öğretmen Eğitim Programı” nın geliştirilmesi önerilmiştir.
___
- Alkın, S. (2012). İlköğretim öğretmenlerinin eleştirel düşünmeyi destekleme
davranışlarının değerlendirilmesi (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara
Üniversitesi Eğitim Bilimeri Enstitüsü, Ankara.
- Alkın-Şahin, S., ve Gözütok, D. (2013). Eleştirel düşünmeyi destekleyen öğretmen
davranışları envanteri (EDDÖDE): Geliştirilmesi ve uygulanması. Eğitim
Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 3(2), 223-254.
- Alper, A. (2010). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri. Eğitim ve Bilim,
35(158), 15-27.
- American Psychological Association. (1990). Critical Thinking: A statement of expert
consensus for purposes educational assessment and instruction. Research
Findings
and
Recommendations.
Retrieved
from
https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED315423.pdf adresinden elde edilmiştir.
- Ashton, P. (1988). Teaching higher-order thinking and content: An essential
ingredient in teacher preparation. Ashton, Gainesville, FL: University of
Florida.
- Aslan, C. (2011). Soru sorma becerilerini geliştirmeye dönük öğretim
uygulamalarının öğretmen adaylarının soru oluşturma becerilerine etkisi. Eğitim
ve Bilim, 36(160).
- Aybek, B. (2006). Konu ve beceri temelli eleştirel düşünme öğretiminin öğretmen
adaylarının eleştirel düşünme eğilimi ve düzeyine etkisi (Yayımlanmamış
doktora tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana, Türkiye).
https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden elde edilmiştir. (Tez No.
205450)
- Bakioğlu, A., ve Hesapçıoğlu, M. (1997). Düşünmeyi öğretmekte öğretmen ve okul
yöneticisinin rolü: Düşünmek. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi
Dergisi, 9, 49-75.
- Baysen, E. (2006). Öğretmenlerin sınıfta sordukları sorular ile öğrencilerin bu
sorulara verdikleri cevapların düzeyleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(1), 21-
28.
- Bloom, B. (1956). Taxonomy of educational objectives: The classification of
educational goals. New York: NY: Longmans, Green.
- Beyer, B. (1987). Practical strategies for the teaching of thinking. Boston: Allyn and
Bacon, INC.
- California Commission on Teacher Credentialing. (1997). California teacher
preparation for instruction in critical thinking: Research findings and policy
recommendations.
Retrieved
from
https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED437379.pdf
- Costa A. L. (1991). Teacher behaviours that enable student thinking. Developing
minds: A resource book for teaching thinking. (Edt. A. L. Costa). Alexandria,
VA: Association for Supervision and Curriculum Development.
- De Bono, E. (2007). How to have creative ideas: 62 exercises to develop the mind.
UK: Random House.
- Demirel, Ö. (2012). Kuramdan uygulamaya eğitimde program geliştirme (18.Baskı).
Ankara: PEGEM Akademi Yayıncılık.
- Dewey, J. (1910). How we think: A restatement of the relation of reflective thinking
to the educational process. Lexington,Boston: MA: Heath.
- Doğanay, A. ve Sarı, M. (2012). Düşünme dostu sınıf ölçeği (DDSÖ) geliştirme
çalışması. İlköğretim Online, 11, 1, 214-229.
- Dutoğlu, G., ve Tuncel, M. (2008). Aday öğretmenlerin eleştirel düşünme eğilimleri
ile duygusal zeka düzeyleri arasındaki ilişkisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi
Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 1-22.
- Ennis, R. H. (1993). Critical thinking assessment. Theory Into Practice, 3(32), 179-
186.
- Eğmir, E., ve Ocak,G. (2017). Eleştirel düşünme öğretim programının öğrencilerin
eleştirel düşünme becerisi ve özdeğerlendirme düzeylerine etkisi. Karaelmas
Journal of Educational Sciences, 5, 138-156.
- Erdamar, G. K., ve Alpan, G. B. (2017). Eleştirel düşünme algısı: Lise öğretmenleri
üzerine bir araştırma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(62), 787-800.
- Eğitim Reformu Girişimi . (2016). Eğitim izleme raporu 2015-2016. İstanbul: Sabancı
Üniversitesi.
- Eğitim Reformu Girişimi . (2008). Eleştirel düşünme. İstanbul: Sabancı Üniversitesi.
- Facione, P. A. (2000). The disposition toward critical thinking: Its character,
measurement and relationship to critical thinking skill, Informal Logic, 20(1),
61-84.
- Feuerstein, M. (1999). Media literacy in support of critical thinking, Journal of
Educational Media, 1(24), 12-43.
- Fisher, A. (1995). Critical thinking: An introduction. Cambridge: Cambridge
University Press.
- Fitzgerald, M. A. (2010). Critical thinking 101: The basics of evaluating information.
Knowledge Quest, 29, 13-20.
- Gadzella, M. B. and Others (1996). Teachers and Learning Critical Thinking Skills.
XXVI International Congress of Psychology’de sunulan bildiri. Özet
https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED405313.pdf adresinden edinilmiştir.
- Gelen, İ. (1999). İlköğretim okulları 4. sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler dersinde
düşünme becerilerini
kazandırma
yeterliklerinin
değerlendirilmesi.
(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler
Enstitüsü, Adana, Türkiye). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ ‘nden elde
edilmiştir. (Tez No. 89604)
- Gündoğdu, H. (2009). Eleştirel düşünme ve eleştirel düşünme öğretimine dair bazı
yanılgılar. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1),57-
76.
- Güven, M.,ve Kürüm, D. (2008). Öğretmen adaylarının öğrenme stilleri ile eleştirel
düşünme eğilimleri arasındaki ilişki (Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi
öğrencileri üzerinde bir araştırma). İlköğretim Online, 1(7), 53-70.
- Halpern, D. F. (1998). Teaching critical thinking for transfer across domains:
Disposition, skills, structure training, and metacognitive monitoring. American
Psychologist, 53(4), 449-526.
- Halpern, D. F. (2014). Thoughts and knowledge: An introduction to critical thinking
(5 th Ed.) New York: Psychology Press.
- İbşiroğlu,
Z.
(2002).
Eleştirel
düşünme
http://www.felsefeekibi.com/adresinden elde edilmiştir.
öğretilebilir
mi?
- Innabi, H. (2003). Aspects of critical thinking in classroom instruction of secondary
school mathematics teachers in Jordan. The Mathematics Education into the
21st Century Project Proceedings of the International Conference The Decidable
and the Undecidable in Mathematics Education’da sunulan bildiri, Brno, Czech
Republic. Özet http://math.unipa.it/~grim/21_project/21_brno03_Innabi.pdf
adresinden edinilmiştir.
- Kalaycı, N. (2001). Sosyal bilgilerde problem çözme ve uygulamalar. Ankara: Gazi
Kitapevi.
- Karasar, N. (2016). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
- Kline, N. (2002). Time to think: Listening to ignite the human mind. Kwinana, WA:
Gracwood Business.
- Korkmaz, Ö. (2009). Öğretmenlerin eleştirel düşünme eğilim ve düzeyleri. Ahi Evran
Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(10), 1-13.
- Kürüm, D. (2002). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme gücü (Yayımlanmamış
yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir,
Türkiye). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden elde edilmiştir.(Tez
No.117321)
- Lewis, A., and Smith, D. (1993). Defining higher order thinking. Theory into practice,
32(3), 131-137.
- Lipman, M. (2003). Thinking in education. Cambridge: Cambridge University.
- Marzano, R. J. (2000). 20th century advances in instruction. In R. S. Brandt (Ed.).
Education in a new era (pp.67-96). Alexandria; VI: ASCD.
- National Commission on Excellence in Education (NCEE). (1983). Anation at risk:
The imperative for educational reform. Washington OC: Govemment Printing
Office.
- Newmann, F. M. (1990). Higher order thinking in teaching social studies. A rationale
for the assesstment of classroom thoughtfulness. Journal of Curriculum Studies,
22(1), 41-56.
- Nosich, G. M. (2012). Eleştirel düşünme rehberi. (B. Aybek, Çev.) Ankara: Anı
Yayıncılık.
- Norris, SP., and Ennis, RH (1989). Evaluating critical thinking. The practitioner's
guide to teaching thinking series (1 st Ed.). Newyork: Midwest Publications.
- Norris, SP. (1985). Synthesis of research on critical thinking. Educational Leadership.
8(42), 40-45.
- OECD. (2013). Education at a Glance: OECD Indicators. Paris: OECD Publishing.
http://www.oecd.org/education/eag2013%20(eng)FINAL%2020%20June%202
013.pdf adresinden edinilmiştir.
- Ornstein, A. C., and Hunkins, F. P. (2004). Curriculum foundations, principles and
issues (4th ed.). Boston: Pearson Education.
- Paul, W. R. (1984). Critical thinking: fundamental to education for a free society.
Educational Leadership. 42(1), 5-14.
- Paul, R. W. (1995). Critical thinking: How to prepare students for a rapidly changing
world. J. Willsen and A.J.A. Binker (Eds.), Publisher: Foundation for Critical
Thinking.
- Paul, R., and Elder, L. (2006). The thinkers guide to understanding the foundation of
ethical reasoning. Dillon Beach, CA: Foundation for Critical Thinking Press.
- Robinson, S. (1996). Teaching critical thinking at the community college. Orlando,
Florida: Valencia Community College FL.
- Rudd, R. (2006). Can we really teach students to think critically? The Agriculture
Education Magazine, 78(7), 6. https://www.questia.com/library/journal/1P3-
1063133221/can-we-really-teach-students-to-think-critically
adresinden
edinilmiştir.
- Sönmez, V. (2010). Program geliştirmede öğretmen el kitabı (13. Baskı). Ankara: Anı
Yayıncılık.
- Sternberg, R. J. (1986).What is intelligence?: Contemporary viewpoints on its nature
and definition. Praeger Pub Text.
- Stufflebeam, D. L., McCormick, C. H., Brinkerhoff, R. O. and Nelson, C. O. (1985).
Conducting educational need assessment. Kluwer-Nijhoff Publishing.
- Tabor, M. (1988). Better student thinking through changing teacher behaviors.
Educational Leadership, 4(7), 49.
- Tan, M. (1989). Demokrasi eğitiminde boyutlar ve sorunlar. Demokrasi için eğitim.
Ankara: Türk Eğitim Derneği Yayınları.
- Tanrıverdi, B., Ulusoy-Öztan, Y., and Turan, H. (2012). Evaluating Teacher
Education Curricula in Terms of Developing Critical Thinking Skills. Eurasian
Journal of Educational Research (EJER), Issue 47, 23-40.
- Torun, N. (2011). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin eleştirel düşünme eğilimleri ile
duygusal zeka düzeyleri arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).
Çukurova
Üniversitesi,
Adana,
Türkiye.
https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden elde edilmiştir. (Tez No.
300335)
- Tyler, W. R. (1993). Curriculum and Instruction. USA: The University of Chicago
Press.
- Udall, A. J., and Daniels, J. E. (1991). Creating active thinkers: 9 strategies for a
thoughtful classroom.Chicago: Zephyr Pres.
- Ünlü, Ş. (2017). Eleştirel düşünmeyi destekleyen öğretmen eğitimi programının
geliştirilmesi (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim
Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Watson, G., and Glaser, E. (1980). Watson-Glaser critical thinking appraisal manual.
New York: Harcourt, Brace, and World.
- Walsh, D., and Paul, R. (1998). The goal of critical thinking: From educational ideal
to edecational reality. Washington, D.C. Amerikan Federation of Teachers.
- Wilks, S. (2005). Critical and creative thinking: Strategies for classroom inquiry.
Portsmouth: NH. Heinmann.
- West, R. (1994). Needs analysis in language teaching. Language Teaching, 27(1), 1-
19.
- White, R.V. (1988). The ELT curricullum: Design, innovation and managament.
NewYork: Basil Blackwell Inc.
- Yalın, H., Hedges, L., ve Özdemir, S. (1996). Her yönüyle öğretmen olabilme.
Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı yayınları.
- Yıldırım, H. İ.,ve Yalçın, N. (2008). Eleştirel düşünme becerilerini temel alan fen
eğitiminin fen bilgisi öğretmen adaylarının problem çözme becerilerine etkisi.
Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(3), 165-187.