FAİL-MAĞDUR UZLAŞTIRMASINDA AYIRT ETME GÜCÜNE SAHİP ÇOCUĞUN KATILIM HAKKI VE KANUNî TEMSİLİ

Ayırt etme gücüne sahip çocuk, her ne kadar belli işlemler bakımından kanunî temsilcinin rızasına veya katılımına ihtiyaç duysa da tarafı olduğu fail- mağdur uzlaştırması da dâhil kendisini ilgilendiren her türlü karar sürecine katılım hakkına sahiptir. Bu bağlamda uzlaştırmanın her aşamasında çocuk, uzlaştırmanın yürüyüşü ve sonuçları konusunda bilgilendirilmelidir. Çocuğun görüşlerini açıklamasına imkân tanınmalı ve görüşlerine çocuğun menfaatine olduğu sürece öncelik verilmelidir. Buna karşılık uzlaştırma uygulamasına bakıldığında çocuğun katılım hakkının yeterince gözetilmediği görülmektedir. Bu çalışmada uzlaştırma süreci, her bir aşamasının arz ettiği nitelikler gözetilerek incelenmekte, çocuğun kanuni temsiline, katılım hakkına ve çocuğun kanunî temsilcisinin rızası veya katılımına ihtiyaç duymadan yapabileceği işlemlere dair teori ve uygulamada karşılaşılan bazı sorunlu noktalar tespit edilmektedir. Tespit edilen hususlar değerlendirilerek bu sorunlara çocuğun üstün yararı ilkesi ve onarıcı adâlet bağlamında hukukî çözüm önerileri sunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Uzlaştırma, Çocuk, Kanunî Temsil, Katılım Hakkı, Çocuğun Üstün Yararı

The Right of Participation and The Legal Representation of Mentally Competent Child in the Process of Victim-Offender Reconciliation

Mentally competent child, although certain legal actions require the consent or participation of his/her legal representative, he/she has the right to participate in any decision-making process that concerns him/her, including the victim-offender reconciliation. In this context, the child must be fully informed about the process and consequences of reconciliation. As a legal necessity, the child must be allowed to express his/her opinions and these opinions should have priority as long as they are in the child's interest. On the other hand, when the reconciliation practice is examined, it is detected that the child’s right of participation is not regarded enough. In this study, process of victim-offender mediation is examined by considering various qualifications of every stage of the process; some problematic points encountered in theory and practice regarding the child's legal representation, right to participate and legal transactions that can be carry out by the child without consent or participation of his/her legal representative are identified. By evaluating of the matters detected; legal solutions in the context of the principle of the child's best (superior) interest as well as restorative justice are suggested for problematic issues.

Keywords:

Victim-Offender Reconciliation, Child, Legal Representation, The Right of Participation, The Principle of the Child,

PDF

___

Affolter-Fringeli, Kurt ve Urs Vogel. “Die elterliche Sorge / der Kindesschutz, Art. 296-317 ZGB- Das Kindesvermögen, Art. 318-327 ZGB- Minderjährige unter Vormundschaft, Art. 327a-327c ZGB Schweizerisches Zivilgesetzbuch” iç. Berner Kommentar. Bern: Stämpfli Verlag AG 2016.
Akbulut, Berrin ve Murat Aksan. Ceza Muhakemesi Hukukunda Uzlaştırma. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2019.
Akçay, Püren. “Onarıcı Adalet Modeli Çerçevesinde Uzlaştırma ve Çocuk Mahkemelerinde Uygulanması.” Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, no. 9 (2011): 129 – 144.
Akipek, Jale ve Turgut Akıntürk. Türk Medeni Hukuku: Şahsın Hukuku Cilt I-Cüz II, Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1996.
Akyol Aslan, Leyla. Medenî Usul Hukukunda Davadan Feragat. Ankara: Yetkin Yayınları, 2011.
Akyüz, Emine. Çocuk Hukuku: Çocukların Hakları ve Korunması. Ankara: Pegem Akdemi Yayıncılık, 2020.
Aşık, Mustafa Aydın. Ceza Muhakemesi Hukukunda Uzlaştırma. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2020.
Aşkın, Uğur, Veysel Topuz ve Burak Bilge. Ceza Muhakemesi Hukukunda Uzlaştırma. Ankara: Adalet Yayınevi, 2020.
Avcı, Mustafa. “Osmanlı Ceza Muhakemesinde Sulh (Uzlaştırma).” Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 25, no. 1 (2017): 11-71.
Aydos, Oğuz Sadık. “Basın Yoluyla Kişilik Hakları İhlâllerinde Manevî Tazminat.” Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 16, no. 2 (2012): 1-36.
Batıgün, Elif Selen. Milletlerarası Aile Hukukunda Velâyet ve Çocuğun Korunması. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2021.
Baygın, Cem ve Murat Doğan. “Çocuk Mallarının Yönetimi, Kullanılması ve Sarfı.” Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi 9, no. 1-2 (2005): 379-427.
Baytemir Kontacı, Burcu. “Çocuklar Bakımından Uzlaştırma: Farklı Yararlar Arasında Bir Denge Arayışı.” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 69, no. 4 (2021): 1705-1772.
Bucher, Eugen ve Regina Elisabeth Aebi-Müller “Die natürlichen Personen, Art. 11-19d ZGB - Rechts- und Handlungsfähigkeit, Schweizerisches Zivilgesetzbuch”, iç. Berner Kommentar. Bern: Stämpfli Verlag AG, 2017.
Centel, Nur ve Hamide Zafer. Ceza Muhakemesi Hukuku. İstanbul: Beta Yayıncılık, 2020.
Çetintürk, Ekrem. Onarıcı Adalet ve Ceza Adalet Sisteminde Uzlaştırma. Ankara: Adalet Yayınevi, 2017.
Değirmenci, Olgun. Onarıcı Adalet Uygulaması Olarak Ceza Muhakemesinde Uzlaştırma. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2020.
Dural, Mustafa, Tufan Öğüz ve Mustafa Alper Gümüş. Türk Özel Hukuku Cilt III Aile Hukuku. İstanbul: Filiz Kitabevi, 2016.
Dural, Mustafa, Tufan Öğüz. Türk Özel Hukuku Cilt II Kişiler Hukuku. İstanbul: Filiz Kitabevi, 2015.
Ekici Şahin, Meral ve Kürşat Yemenici. “6763 Sayılı Kanunla Yapılan Değişiklikler Işığında Ceza Muhakemesi Hukukunda Uzlaştırma.” Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 13, no. 1 (2018): 445 – 507.
Elçin Grassinger, Gülçin. “Çocuğun Menfaati Gereği Görüşünün Alınmaması Gereken Durumlar.” iç. Rona Serozan’a Armağan Cilt I, Editörler Baki İlkay Engin, Başak Baysal, Tülay Aydın Ünver, Cüneyt Pekmez. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2010. 823-846.
Erdoğan, İhsan ve A. Dilşad Keskin. Türk Medeni Hukuku. Ankara: Gazi Kitabevi, 2019.
Eriş, Uğur. “Ceza Muhakemesi Hukukunda Uzlaştırma ve Uzlaştırma Eğitimi.” Türkiye Barolar Birliği Dergisi, no.137 (2018): 241-271.
Erkan, Vehbi Umut ve İpek Yücer. “Ayırt Etme Gücü.” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 60, no. 3 (2011): 485-522.
European Union Agency for Fundamental Rights. Children’s Rights and Justice Minimum Age Requirements in The EU. 2018.
Güngör, Mümin. Ceza Yargılamasında Uzlaştırma. Ankara: Adalet Yayınevi, 2019.
Helvacı, Serap. Kişilik İşlemi Hakları (Münhasıran Şahsa Bağlı Haklar). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul: Yayınlanmamış Doktora Tezi, 1993.
Ingeborg, Schwenzer “Familienrecht und gesellschaftliche Veränderungen.” FamPra.ch, no. 966, (2014): 966-1008.
Işıka, Sertaç. “Uzlaştırma Sürecinde Suça Sürüklenen Çocuklara İlişkin Bazı Sorun ve Değerlendirmeler.” Türkiye Barolar Birliği Dergisi, no. 151 (2020), 61-84.
İmamoğlu, Hülya. “Çocuğun Kişiliğinin Ana Babaya Karşı Korunması.” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 54, no. 2 (2005): 183-218.
Joseph, Katherine L. “Victim-Offender Mediation: What Social & Political Factors Will Affect Its Development.” Ohio State Journal on Dispute Resolution 11, no. 1 (1996): 207-226.
Kaya, İslam Safa ve Huzeyfe Karabay. Ceza Hukuku Sistemlerinde Uzlaştırma. Ankara: Adalet Yayınevi, 2019.
Kelly, Joan B. “The Best Interests of the Child: A Concept in Search of Meaning.” Family Court Review 35, no. 4 (1997): 377-387.
Kılıçoğlu, Ahmet. Medeni Hukuk, Temel Kavramlar Başlangıç Hükümleri Kişiler Hukuku (Ankara: Turhan Kitabevi, 2018)
Kurt, Ekrem. “Türk Hukukunda Kişiye Sıkı Sıkıya Bağlı Haklar ve Hukuki Sonuçları.” İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 15, no. 2, (2016): 121-187.
Lansdown, Gerison. Can You Hear Me?: The Right of Young Children to Participate in Decisions Affecting Them. The Hague: Bernard van Leer Foundation, 2005.
Maslow Abraham, H. “A Theory of Human Motivation.” Psychological Review 50, no 4 (1943): 370–396.
O'Donnell, Daniel. The Right of Children to Be Heard: Children's Rights to Have Their Views Taken into Account And to Participate in Legal And Administrative Proceedings. Florence: UNICEF Innocenti Research Centre, 2009.
Oğuzman, Kemal, Özer Seliçi ve Saibe Oktay Özdemir. Kişiler Hukuku: Gerçek ve Tüzel Kişiler. İstanbul, Filiz Kitabevi, 2016.
Otacı, Cengiz. “Ceza Yargılamasında Mağdura Kayyım Atanması.” Terazi Hukuk Dergisi 6, no. 53, (2011): 67-76.
Öcal Apaydın, Bahar ve Selin Hışım. “Türk Aile Hukukunda Çocuğun Katılım Hakkı,” iç. Türk Medeni Kanunu Hükümlerinin Çocuk Hakları ile Uyumlaştırılması, Editörler Aslı Makaracı Başak, Gülen Sinem Tek, Seda Öktem Çevik, 285-337. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2021.
Özbek, Mustafa Serdar. “Soruşturma Evresinde Uzlaştırma Usulü,” iç. Uzlaştırma Eğitim Kitabı, Editörler Mustafa Serdar Özbek, Orhan Cüni ve Merve Özcan, 63-129. Ankara: Alternatif Çözümler Daire Başkanlığı Yayını, 2018.
Özbek, Veli Özer, Koray Doğan ve Bacaksız Pınar. Ceza Muhakemesi Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2020.
Özcan Büyüktanır, Burcu G. Çocuğun Kişilik Hakkı ve Çocuğun Kişilik Hakkının Hukuka Aykırı Fiillere Karşı Korunması. Ankara: Yeykin Yayınları, 2019.
Özdemir, Hayrunnisa ve Ahmet Cemal Ruhi. Çocuk Hukuku. Ankara: Adalet Yayınevi, 2012.
Özen, Mustafa. Uygulama Işığında Ceza Muhakemesi Hukuku. Ankara: Adalet Yayınevi, 2019.
Özer Taşkın, Özden. “Velayet Hakkının Kullanılması, Velayetin Değiştirilmesi.” Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 6, no. 1 (2020): 239-262.
Özgenç, Nuri Berkay. “Türk Hukukunda Suça Sürüklenen ve Suç Mağduru Çocuklarda Uzlaşma.” Legal Hukuk Dergisi 13, no. 145 (2015): 39-84.
Öztan, Bilge. Aile Hukuku. Ankara: Turhan Kitabevi, 2015.
Öztürk, Bahri, Durmuş Tezcan, Mustafa Ruhan Erdem, Özge Sırma Gezer, Yasemin F. Saygılar Kırıt, Esra Alan Akcan, Özdem Özaydın, Efser Erden Tütüncü, Derya Altınok Villemin, Mehmet Can Tok. Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2020.
Parker, Stephen. “The Best Interests of the Child: Principles and Problems.” International Journal of Law, Policy and the Family 8, no. 1 (1994): 26–41.
Reyhani Yüksel, Sera. Velayet Hakkı ve Anayasal Sınırları. İstanbul: Legal Yayıncılık, 2020.
Rumo- Jungo, Alexandra ve Marc Spescha, “Kindeswohl, Kindesanhörung und Kindeswille in ausländerrechtlichen Kontexten Zur adäquaten Umsetzung der völker- und verfassungsrechtlichen Kinderrechte.” Aktuelle Juristische Praxis, no. 1103 (2009): 1103-115.
Salter. Erica K. “Deciding for a Child: a Comprehensive Analysis of the Best Interest Standard.” Theor Med Bioeth 33, (2012): 179–198.
Sandberg, Kirsten. “Children’s Right to Protection Under the CRC.” iç. Human Rights in Child Protection Implications for Professional Practice and Policy, Editörler Asgeir Falch-Eriksen ve Elisabeth Backe-Hansen. 15, 38. Cham: Palgrave Macmillan, 2018.
Sarı, Suat. “Evlilik Birliğinde Ana ve Babanın Velayeti Birlikte Kullanması.” Legal Hukuk Dergisi 5, no. 49 (2007): 83–94.
Serozan, Rona. Çocuk Hukuku. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2017.
Serozan, Rona. Medeni Hukuk Genel Bölüm/Kişiler Hukuku. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2018.
Steward, Rébecca. Child Participation and Independent Human Rights Institutions for Children in Europe: Innocenti Working Paper No.2009-23. Florence: UNICEF Innocenti Research Centre, 2009.
Şahin, Cumhur ve Neslihan Göktürk. Ceza Muhakemesi Hukuku I. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2021.
Şahin, Sultan ve Neriman Aral. “Aile İçi İletişim”. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi 1, no. 3 (2012): 55-66.
Şakir Berki. “Türk Medeni Kanunu’nda Küçüklerin Ehliyeti.” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 24, no.1 (1967): 125-149.
Tan, Hülya. Ceza Muhakemesi Hukukunda Uzlaştırma. Ankara: Seçkin Yayıncılık. 2020.
Umar, Bilge. “Medenî Usul Hukukunda Dâvanın Dinlenme Şartı Olarak Ehliyet.” İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 29, no. 3 (1963): 591-619.
UNICEF. “Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme ve İhtiyari Protokoller, Usûl Kuralları ile Çocuk Hakları Komitesi Genel Yorumları.” iç. UNICEF Türkiye. Erişim tarihi: Aralık 5, 2021. https://www.unicef.org/turkey/raporlar/%C3%A7hds-ve-ihtiyari-protokoller-usul-kurallar%C4%B1-ile-%C3%A7ocuk-haklar%C4%B1-komitesi-genel-yorumlar%C4%B1.
UNICEF. “Çocuk Dostu Hukuki Yardıma İlişkin Rehber İlkeler.” iç. UNICEF Türkiye. Erişim tarihi: Aralık 5, 2021. https://www.unicef.org/turkey/raporlar/%C3%A7ocuk-dostu-hukuki-yard%C4%B1ma-ili%C5%9Fkin-rehber-ilkeler-2018.
UNICEF. “Velilere Çocukların Evde Eğitime Devamı için 5 Öneri: Velilere Destek Broşürü.” iç. UNICEF Türkiye. Erişim tarihi: Aralık 5, 2021. https://www.unicef.org/turkey/raporlar/velilere-%C3%A7ocuklar%C4%B1n-evde-e%C4%9Fitime-devam%C4%B1-i%C3%A7in-5-%C3%B6neri.
Ünver, Yener ve Hakan Hakeri. Ceza Muhakemesi Hukuku. Ankara: Adalet Yayınevi, 2019.
Yenisey, Feridun ve Ayşe Nuhoğlu. Ceza Muhakemesi Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2021.
Yerdelen, Erdal, Mustafa Serdar Özbek, Şeyda Altuntaş, Burak Boz, Dilek Özge Erdem, ve Berna Ayşen Yılmaz. Ceza Muhakemesi Hukukunda Uzlaştırma. Ankara: Adalet Yayınevi, 2018.
Yıldırım, Ebubekir. Türk Hukuk Sisteminde Uzlaştırma Kurumu. Ankara: Adalet Yayınevi, 2020.
Yılmaz, Ejder. “Çocuğun Davada Temsilinin ve İradesinin Önemi.” Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 11, Özel sayı (2009): 819-841.
Yücel, Özge. “Çocuğun Yüksek (Üstün) Yararı Bağlamında Çocuğun İradesi.” Ufuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1, no. 2, (2013): 117-137.
Yücel, Özge. Çocuğun Kayyım Tarafından Temsili. Ankara: Turhan Kitabevi Yayınları, 2011.
Zeytin, Zafer ve Ömer Ergün, Türk Medeni Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2020.