Kanser hastalarına yönelik BETTER modeline dayalı cinsel danışmanlık

Kanser ve kanser tedavilerine bağlı olarak ortaya çıkan cinsel sağlık sorunları üzerinde durulması gereken önemli bir konudur. Cinsellik hemşirelik bakımının önemli bir parçası olmasına rağmen, hemşirelerin bu konuyu ele almada güçlük yaşadıkları görülmektedir. BETTER modeli cinsel danışmanlıkta uygun adımlar sunarak hastalara bütüncül bakım verilmesinde onkoloji hemşirelerine yardımcı olabilir. BETTER modeli bazı kelimelerin baş harflerinin bir araya gelmesinden oluşan bir modeldir. Kanser hastalarında BETTER modelinin kullanılmasıyla cinsel sağlığın sürdürülmesine katkı sağlanabilir.

Sexual consultancy based on BETTER model for cancer patients

Sexual health problems associated with cancer and cancer treatments are important issues to be addressed. Although sexuality is an important part of nursing care, it appears that nurses have difficulty in addressing this issue. The BETTER Model can assist oncology nurses in providing holistic care to patients by offering appropriate steps in sexual counselling. BETTER Model is a model consisting of certain words the capital letters of which come together as an acronym. The use of BETTER model in cancer patients can contribute to the maintenance of sexual health.

PDF

___

1. Pınar G. Kanser tedavisi alan hastalarda cinsel disfonksiyon ve danışmanlığa ilişkin hemşirelik yaklaşımları. Gülhane Tıp Derg 2010;52:241–7. https://arastirmax.com/tr/system/files/ dergiler/9678/makaleler/52/4/arastirmax-kanser-tedavisi-alanhastalarda- cinsel-disfonksiyon-danismanliga-iliskin-hemsirelikyaklasimlari. pdf
2. Yılmaz SD, Bal MD, Beji NK. Jinekolojik kanser tedavilerinin kadın cinsel yaşamına etkisi ve hemşirelik yaklaşımı. Androloji Bült 2010;40:75–7.
3. Acquati C, Zebrack BJ, Faul AC, Embry L, Aguilar C, Block R, et al. Sexual functioning among young adult cancer patients: a 2-year longitudinal study. Cancer 2018;124:398–405. [CrossRef ]
4. Terzioğlu F, Alan H. Jinekolojik kanser tedavisi sırasında yaşanan psikolojik sorunların kadının cinsel yaşamına etkisi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Derg 2015;18:140–7. [CrossRef ]
5. Aygin D, Yaman Ö. Kanserli hastalarda cinsellik nasıl değerlendirilmeli? Androloji Bült 2017;19:98−107. [CrossRef ]
6. Leung MW, Goldfarb S, Dizon DS. Communication about sexuality in advanced ıllness aligns with a palliative care approach to patient-centered care. Curr Oncol Rep 2016;18:1–6. [CrossRef ]
7. Coşkun A, Özerdoğan N. Palyatif bakımda cinsel sağlık. ACU Sağlık Bilimleri Derg 2018;9:371–7. [CrossRef ]
8. Faghani S, Ghaffari F. Effects of sexual rehabilitation using the PLISSIT model on quality of sexual life and sexual functioning in post-mastectomy breast cancer survivors. Asian Pac J Cancer Prev 2016;17:4845–51. [CrossRef ]
9. Dinçer Y, Oskay Ü. Kanser ve cinsellik. Androloji Bült 2015;17:311–4. https://www.journalagent.com/androloji/pdfs/ AND_17_63_311_314.pdf
10. Wettergren L, Kent EE, Mitchell SA, Zebrack B, Lynch CF, Rubenstein MB, et al. Cancer negatively impacts on sexual function in adolescents and young adults: the AYA HOPE study. Psychooncology 2017;26:1632–9. [CrossRef ]
11. Saboula NE, Shahin MA. Effectiveness of application of plıssıt counseling model on sexuality for breast cancer’s women undergoing treatment. Am J Nurs Sci 2015;4:218–30. [CrossRef ]
12. Benedict C, Philip EJ, Baser RE, Carter J, Schuler TA, Jandorf L, et al. Body image and sexual function in women after treatment for anal and rectal cancer. Psycho-Oncology 2016;25:316–23. [CrossRef]
13. Serçekuş P, Türkcü SG. Jinekolojik kanserli hastalarda cinsellik. DEUHFED 2015;8:36–8. https://dergipark.org.tr/tr/download/ article-file/753264
14. Yu Y, Sherman KA. Communication avoidance, coping and psychological distress of women with breast cancer. J Behav Med 2015;38:565–77. [CrossRef ]
15. McCallum M, Lefebvre M, Jolicoeur L, Maheu C, Lebel S. Sexual health and gynecological cancer: conceptualizing patient needs and overcoming barriers to seeking and accessing services. J Psychosom Obstet Gynecol 2012;33:135–42. [CrossRef ]
16. Southard NZ, Keller J. The importance of assessing sexuality: a patient perspective. Clinical J Oncol Nurs 2009;13:213–7. [CrossRef ]
17. Kedde H, van de Wiel HBM, Weijmar Schultz WCM, Wijsen C. Meme kanserli genç kadınlarda sübjektif cinsel iyilik ve cinsel davranış (Çev. Aygin D, Uzun E). Supp Care Cancer 2013;21:1993–2005. [CrossRef ]
18. Pehlivan S, Yıldırım Y, Fadıloğlu Ç. Kanser, kültür ve hemşirelik. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Derg 2013;4:168–74. http://acibadem.dergisi.org/uploads/pdf/pdf_AUD_205.pdf
19. Velioğlu P. Hemşirelikte Kavram ve Kuramlar. İstanbul: Alaş Ofset; 1999. s.372–99.
20. Fawcett J. Contemporary Nursing Knowledge Analysis and Evoulation of Nursing Models and Theories, 2nd ed. Philadelphia: Fa Davis Company; 2005. p.364–437.
21. Alligood MR, Tomey AM. Nursing Theory: Ultilization & Application, 3rd ed. US: Mosby Company; 2006. p.307–33.
22. Ay F, Ertem Ü, Özcan N, Ören B, Işık R, Sarvan S. Temel Hemşirelik Kavramlar, İlkeler, Uygulamalar, 2. Baskı. İstanbul: İstanbul Medikal Yayıncılık; 2008. s.5–6.
23. Birol L. Hemşirelik Süreci, 7. Baskı. İzmir: Bozkaya Matbacılık; 2007. s.78–82.
24. Gigliott E. The value of nursing models in practice. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Derg 2008;1:42–50.
25. Kacaroğlu Vicdan A. Hemşirelik bakımında model kullanımına bir örnek: modifiye radikal mastektomi olmuş bir bayanın, Roy’un adaptasyon modeline göre incelenmesi. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Derg 2010;2:106–18. https://docplayer. biz.tr/23855150-Hemsirelik-bakiminda-model-kullanimina-birornek- modifiye-radikal-mastektomi-olmus-bir-bayanin-roy-unadaptasyon- modeline-gore-incelenmesi.html
26. Ursavaş FE, Karayurt Ö, İşeri Ö. Meme kanseri nedeniyle meme koruyucu cerrahi yapılan bir hastaya roy uyum modeline temellendirilmiş hemşirelik yaklaşımı. Eur J Breast Health 2014;10:134–40. [CrossRef ]
27. Mick J, Hughes M, Cohen MZ. Using the better model to assess sexuality. Clin J Oncol Nurs 2004;8:84–6. [CrossRef ]
28. Açıkgöz F. Cinsel sağlığa yönelik hemşirelik yaklaşım modelleri. Androloji Bült 2011;47:305–307.
29. Katz A. The sounds of silence: sexuality information for cancer patients. J Clin Oncol 2005;23:238–41. [CrossRef ]
30. Hordern A. Intimacy and sexuality after cancer. Cancer Nurs 2008;31:E9–17. [CrossRef ]
31. Oskay UY, Beji NK, Bal MD, Yılmaz SD. Evaluation of sexual function in patients with gynecologic cancer and evidence-based nursing ınterventions. Sex Disabil 2011:29:33–41. [CrossRef ]
32. Ölçer ZÖ, Oskay Ü. Meme Kanseri Hastalarının Cinsel Sorunlarına Yönelik BETTER Modeline Göre Verilen Eğitimin Etkisi. İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Kadın Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı, Doktora Tezi, İstanbul; 2019.
33. Çam O, Babacan Gümüş A. Meme kanserli kadınlar için duygusal destek odaklı hemşirelik girişimleri. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Derg 2006;10:52–60. http://eskidergi. cumhuriyet.edu.tr/makale/1481.pdf
34. Akyolcu N. Meme kanserinde cerrahi girişim sonrası cinsel yaşam. Meme Sağlığı Derg 2008;4:77–83. http://www. thejournalofbreasthealth.com/content/files/sayilar/12/ buyuk/1151.pdf
35. Uğur Ö. Kanser hastasının semptom yönetimi. Türk Onkoloji Derg 2014;29:125–35. [CrossRef ]