Orak kardeşlerin “Tren ile Türkiye turu” ve 1936’ların Türkiyesi

Hüseyin Orak adlı Ankaralı bir işadamı, 1936 yılı yazında, ilk öğrenim çağındaki çocuklarını karne hediyesi olarak, tren ile Türkiye turuna çıkarmıştır. İki ay kadar süren ve ülke kamuoyunda ciddi bir ilgi gören bu seyahat, bir yandan 1930’lu yıllarda Türkiye’nin küçük yaşlardaki çocukların dahi yalnız başlarına seyahat edebilecekleri kadar güvenli bir ülke olduğu imajına hizmet ederken, diğer yandan yoğun bir modernleşme çabası içindeki Türkiye’de özellikle kız çocuklarının eğitimine ve sosyalleşmelerine verilmesi gereken öneme dikkat çeken bir örnek oluşturmuştur. Söz konusu dönemde böyle bir seyahatin gerçekleştirilebilmiş olması, Türkiye’nin turizm, ulaşım ve iletişim tarihi bakımından da büyük bir değer taşımaktadır. Çalışmanın konusunu oluşturan Orak kardeşlerin tren seyahatine sadece 1936 yılı gazetelerinde haber olarak yer verilmiş ve 2006’da yayınlanmış bir kitapta kısaca söz edilmiştir. Söz konusu seyahatin etkilerine ve önemine odaklanan bu makale ile; tarihsel sosyoloji ve Türkiye’nin kültürel tarihi çerçevesinde özgün bir katkıda bulunmak amaçlanmıştır.

“Train tour to Turkey” of orak siblings and 1936’s Turkey

Hüseyin Orak who was one of the important businessmen of Ankara, sent his children to Turkey tour by train in 1936’s summer as a gift for summer holiday. The journey, lasting up two months, had aroused a considerable interest in the public opinion of Turkey. The train journey of children who were traveling alone, on the one hand was promoting the safe country image of Turkey in 1930’s Turkey. This journey, on the other hand, was an example for emphasizing the importance of education and socialization of girls in Turkey which was in the deep effort of modernization at this era. In the 1936, actualizing the train journey of Orak siblings has a great importance in terms of tourism, transportation and communication history of Turkey. Although the train journey of Orak siblings was previously reported as news in 1936’s newspapers and then was mentioned as briefly in a book in 2006, the importance and effects of this journey is examined thoroughly as an academic fact in this study. This article aims to make an original contribution in the context of historical sociology and cultural history of Turkey.

PDF

___

Ankara Ticaret Odası (ATO). Hüseyin Orak’a Ait 363 no.lu Evrak ve Oda Kayıt Dosyası, 1936, Ankara.
Avşar, Z ve Yüksel, M. (2012). Türkiye’nin İlk Turizm Rehberi Türkiye Kılavuzu ve Hazırlayıcısı Hüseyin Orak, Anato lia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 23 (1): 33-44.
Aydın, S. (2012). Umran Yolu: Demiryollarının Gelişimi ve Tür kiye Demiryolları, Tanıl Bora (Ed.), İçinde Tren Bir Hayat tır, 11-118, İstanbul: İletişim Yayınları.
Bayar, C. (2006). Şark Raporu. İstanbul: Kaynak Yayınları.
Belge, M. (2011). Militarist Modernleşme. İstanbul: İletişim Yayınları.
Georgeon, F. (2006). Osmanlı-Türk Modernleşmesi (1900-1930). İs tanbul: YKY.
Karaveli, O. (2006). Görgü Tanığı –Bir Gazetecinin Sıradışı Anıları. İstanbul: Pergamon Yayınları.
Koçak, C. (2012). SSCB Tehdidine Karşı Askeri/Stratejik Kara yollar, Star Gazetesi, 7 Temmuz 2012 tarihli haber.
Merdol, A. (1985). Cumhuriyet Dönemi Ulaşım Modelleri, Cum huriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, 10: 2769-2772.
Orak, H. (1946). Türkiye Kılavuzu. İstanbul: İbrahim Horoz Ba sımevi.
Satan, A. Osmanlı’nın Demiryolu Çağına Girişi. Ed: Vahdettin En gin vd. İçinde Osmanlı’da Ulaşım: Kara-Deniz-Demiryolu. İs tanbul, Çamlıca Yayınları: 209-219.
Tekeli, İ. ve İlkin, S. (1985). Türkiye’de Ulaştırmanın Gelişimi, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, 10: 2758-2768.
Türkiye Kılavuzu Hakkında Broşür 1 (1946). Ankara.
Ünsal, A. (1998). Yurttaşlık Zor Zanaat, İçinde 75 Yılda Tebaa’dan Yurttaş’a Doğru, İstanbul: Tarih Vakfı-Türkiye İş Bankası Yayınları: 1-36.
Yüksel, M. (2004). Modernite Postmodernite ve Hukuk. Ankara: Si yasal Kitabevi Yayını.
Gazeteler:
Anadolu Gazetesi, 19 Ağustos 1936.
Çankaya Gazetesi, 10 Eylül 1936
Kurun Gazetesi, 28 Temmuz 1936.
Son Posta Gazetesi, 7 Eylül 1936.
Türksözü Gazetesi, 25 Temmuz 1936.
Yüzyüze Görüşmeler:
Ayşe Sahavet Özbay (Hüseyin Orak’ın kızı) Görüşme günü ve yeri: 24.06.2011, Ankara
Orhan Karaveli (Gazeteci –Yazar) Görüşme günü ve yeri: 14.06.2011, İstanbul.