BİRGİ GÜDÜK MİNARE CAMİSİ
Öz Birgi’de Kurt Gazi mahallesinde, bahçeler içindeki evler ara sında, minaresi ile beliriveren bir cami vardır. Halk arasında, Güdük veya Kütük Minareli cami diye tanınan yapı bu gün oldukça harap- dır1. Meyilli bir arazi üzerine inşa edilmiş olduğundan, yol tara fından tek, aşağıdaki bahçelerden bakıldığında ise iki katlıdır. (Rcs. i). 1 Birgi, 1920-1922 yıllarında, Yunan işgali sırasında harap olmuş, hele Yu nanlılar Birgi’den çekilirken, şehir baştan başa yakılmış, pek çok ev ve sanat değeri olan yapı ortadan kalkmıştır. (Besim Darkot, “Birgi maddesi” , İslâm Ansiklopedisi, s. 633). Güdük Minare camisinin de, bu yıkım sırasında büyük kayıplara uğradığı söylenebilir. 2 Bugüne kadar gerek Aydınoğulları ve gerekse, erken devir Osmanlı mima risini ele alan yayınlarda (bu yayınların bir kısmı yeri geldikçe verilecektir), Bir- gi’deki Güdük Minare Camisinden hiç söz edilmemiştir. Birgi’deki mimarî yapıt ların bir kısmına yer veren erken yayınlardan, Rudolf M. Riefstahl’in “Turkisch Architecture in Southvvestern Anatolia, Cambridge, 1931” s. 24-30) adlı eserinde de konumuz olan camiye değinilmemektedir. Bir kubbe altında toplanan iç kısım, batısında son cemaat ma halli ve kuzey duvarındaki minaresi ile basit bir kuruluşa sahiptir2 (Levha I). Zamanla yapılan onarım ve ekler hemen görülürler. Moloz taş ve tuğla malzeme ile yapılmış camiye, kuzey duva rındaki minareye bitişik, son cemaat mahalline açılan, basit dikdörtgen bir kapı ile girilir. Son cemaat mahalli, büyük çapta bir yenilenme geçirdiği halde, yapının en yıkık kısmıdır (Rcs. 2). Güneybatı köşe sinde ahşap döşeme göçmüş olup alt kat girişi ve pencereleri görüne- bilmcktedir.
___
Ankara Üniversitesi- Ankara Anadolu ( Anatolia) Dergisi