BATI ANADOLU’DA LEVALLOIS TEKNİĞİ: SÜRMECİK PALEOLİTİK AÇIK HAVA YERLEŞİMİ ÜZERİNDEN BİR DEĞERLENDİRME

Sürmecik açık hava yerleşimi, Batı Anadolu, Uşak İli’nde konumlanan Paleolitik bir alandır. 2016-2017 yılları arasında gerçekleştirilen kurtarma kazılarında stratigrafik bir veriye rastlanılmamasına rağ-men, elde edilen 86.246 adet yontmataş malzeme bugün Türkiye’nin en büyük Paleolitik koleksiyonunu oluşturur. Kurtarma kazılarında tespit edilen yontmataş endüstrisinin büyüklüğü, tüm malzemelerin üretim zincirleri içerisinde incelenmesine olanak sağlamıştır. Bu çalışma, hazırlanmış çekirdekler içerisinde %57,87 oran ile temsil edilen Levallois tekniğiyle ilişkili öğelerin tekno-tipolojik analizine odaklanarak Batı Anadolu için bir perspektif sunmayı amaçlamaktadır. Ulaşılan sonuçlara göre, Sürmecik’te Levallois tekniğinin görü-nümü hazırlık ve çıkarım yöntemlerine bağlı olarak çeşitlilik sunmaktadır. Levallois çekirdekler ve ürünler Levallois’nın Hacimsellik Kavramı ile uyumludur, ancak çoğunlukla hammadde ile ilişkili olarak bazı yerel teknik uygulamaların varlığı da görülmektedir. Sürmecik Levallois tekniği, bölgede yüzey araştırmaları ile izlediği-miz tek ve az sayıda oldukları için anlamlandıramadığımız unsurları yoğun ve bir bütün olarak barındırarak bölgenin Paleolitik Çağ endüstrilerine büyük bir katkı sağlamaktadır.

LEVALLOIS TECHNIQUE IN THE WESTERN ANATOLIA: AN ASSESSMENT ON THE SURMECIK PALEOLITHIC OPEN-AIR SITE

Sürmecik is a Paleolithic open-air site located in Uşak Province, Western Anatolia. Although no stratigraphic evidence couldn’t be reached during the rescue excavations carried out between 2016 and 2017, 86.246 lithic materials available today, constitute the largest Paleolithic collection in Turkey. The abundance of the lithic industry, which has been identified rescue excavations, has allowed all materials to be examined within the chaîne opératoire. This study aims to provide a perpective for Western Anatolia by focusing on the techno-typological analysis of the elements associated with the Levallois technique, which represented by 57,87% of the prepared cores. According to the results, the appearance of the Levallois technique in Sürmecik, varies depending on the preparation and exploitation methods. Levallois cores and endproducts are compatible with Levallois Volumetric Concept, but the presence of some local technical skills are also identified. The Levallois technique of Sürmecik contributes greatly to the Paleolithic industries of the region by hosting the elements that we cannot make sense of because they are the only and few that we follow with the surveys in the region.

___

Beyries – Boëda 1983 S. Beyries – E. Boëda, “Etude Technologique et Traces d’Utili-sation des Eclat Débordant de Corbehem, Pas-de-Calais”, Buil-letin Société Prehistorique Francaise TOME 80, 1983, 275-279.

Boëda 1994 E. Boëda, Le Concept Levallois: Variabilité des méthodes, CNRS (Pa-ris 1994).

Boëda 1995 E. Boëda, “Levallois: a Volumetric Construction, Methods, a Technique”, içinde: O. Bar-Yosef – H. L. Dibble (ed.), The De-finition and Interpretation of Levallois (Madison 1995) 41-68.

Bordes 1950 F. Bordes, “Principes d’une méthode d’étude des techniques de débitage et de la typologie du Paléolithique ancien et moyen”, L'Anthropologie 54, 1950, 19- 34.

Bordes 1961 F. Bordes, Typologie du Paleolithique Ancien et Moyen, Mémoire No. 1, Delmas, (Bordeaux 1961)

Brantingham – Kuhn 2001 P. J. Brantingham – S. L. Kuhn, “Constraints on Levallois Core Technology: A Mathematical Model”, Journal of Archaeological Sci-ence 28 (7), 2001, 747-761.

Chazan 1997 M. Chazan, “Redefining Levallois”, Journal of Human Evolution, 33/6, 1997, 719-735.

Commot 1909 V. Commot, “L’industrie moustérianne dans la région du Nord de la France”, Congrès Préhistorique de France 5ième session, 1909, 115-157.

Çilingiroğlu ve diğ. 2018 Ç. Çilingiroğlu – A. Uhri – B. Dinçer – İ. Baykara – C. Çakırlar – D. Turan – E. Dinçerler – E. Sezgin, “Kömür Burnu: İzmir- Karaburun’da çok önmeli bir preshistorik buluntu alanı’’, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, Arkeoloji Dergisi 23, 2018, 65-90.

Dağcı ve diğ. 2017 D. Dağcı – M. Türker – G. Keklik, “Uşak’ta Bir Çağ’ın Keşfi: Sürmecik”, içinde: R. M. Czichon – Ş. Söyler – B. Can – İ. Ça-vuş (ed.), Yüzey Araştırmaları ve Kazılar Işığında Uşak (İstanbul 2017) 129-134.

Delagnes 1995 A. Delagnes, “Variability within Uniformity: Three Levels of Variability within the Levallois System”, içinde: O. Bar-Yosef – H. L. Dibble (ed.), The Definition and Interpretation of Levallois (Ma-dison 1995) 201-211.

Dinçer 2014 B. Dinçer, “Dağlık Bursa Paleolitiği”, içinde M. Şahin (ed.), Bursa ve İlçeleri Arkeolojik Kültür Envanteri -1: Olympos Araştırmaları (Bursa 2014) 159-177.

Dinçer 2016 B. Dinçer, “The Lower Paleolithic in Turkey: Anatolia and Ho-minin Dispersals Out of Africa”, içinde K. Harvati – M. Rok-sandic (ed.), Paleoanthropology of the Balkans and Anatolia: Human evolution and its context (Dordrecht 2016) 213-228.

Dinçer 2017 B. Dinçer, Marmara Çevresinde Alt Paleolitik Çağ: İlk İnsan Hare-ketleri, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sos-yal Bilimler Enstitüsü, (İstanbul 2017).

Dinçer 2018 B. Dinçer, 2018, “Uludağ Çevresinde Alt ve Orta Paleolitik: Ge-nel Bir Değerlendirme”, içinde: M. Şahin (ed.), Bursa ve İlçeleri Arkeolojik Kültür Envanteri-IV, Olympos Araştırmaları-II (Bursa 2018) 21-25.

Dinçer ve diğ. 2017 B. Dinçer – S. Balcı – E. Güldoğan, “İstanbul İli Yüzey Araş-tırması (İstYA) Projesi Yontmataş Buluntuları 2013- 2016”, APAD 3, 2017, 35-55.

Dinçer ve diğ. 2019 B. Dinçer – S. Yıldırım Balcı Ç. Altınbilek Algül, 2019, “Büyük-çekmece Yontmataş Buluntuları 2016-2017”, içinde: E. Güldo-ğan (ed.), İstanbul İli Yüzey Araştırmaları 2016-2017 Büyükçekmece (İstanbul 2019) 67-89.

Drobniewicz ve diğ. 2011 B. Drobniewicz – B. Ginter – J. K. Kozlowski – N. Sirakov – S. Svoboda – S. Ivanova, “Description of particular Middle Pa-leolithic Levels”, içinde B. Ginter – J. K. Kozlowski – J. L. Gu-adelli – Sirikova S. (ed.) Temnata Cave: Excavations in Karlukovo Karst Area Bulgaria (Bulgaria 2011)73-138.

Erbil 2018 E. Erbil, “Sakarya İli Paleolitiği”, APAD 4, 2018, 37-58.

Erdem 2020 İ. B. Erdem, Sürmecik (Banaz- UŞAK) Paleolitik Açık Hava Yerle-şimi İki Yüzeyli Alet Tekno-Tipolojisi, Yayımlanmamış Yüksek Li-sans Tezi, Uşak Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü (Uşak 2020).

Karahan 2019 G. Karahan, Sürmecik (Banaz – UŞAK) Paleolitik Açık Hava Yer-leşimi, Levallois Teknolojisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Ankara 2019).

Kartal 2018 G. Kartal, “Eskişehir’de Orta Paleolitik Dönem’e Ait Yeni Bir Buluntu Alanı: Seyitgazi”, Uluslararası İnsan Çalışmaları Kongresi, 361-370.

Kelley 1954 H. Kelley, “Contribution à l’étude de la technique de la taille levalloisienne”, Bulletin de la Société Préhistorique Francaise 51, 1954, 149–69.

Lebatard ve diğ. 2014 A. E. Lebatard – C. M. Alçiçek – P. Rochette – S. Khatip – A. Vialet – N. Boulbes – D. L. Bourlés – F. Demory – G. Guipert – S. Mayda – V. V. Titov – L. Vidal – H. de Lumley, “Dating the Homo erectus Bearing Travertine from Kocabaş (Denizli, Turkey) at least 1.1 Ma”, Earth and Planetary Science Letters 390, 2014, 8-18.

Maddy ve diğ. 2015 D. Maddy – D. Schreve – T. Demir – A. Veldkamp – J. R. Wijbrans – W. Van Gorp – D. J. Van Hinsbergen – M. J. Dek-kers – R. Scaife – J. M. Schoorl – C. Stemerding – T. Van der Schriek, “The Earliest Securely-dated Hominin Artefact in Ana-tolia?”, Quaternary Science Reviews 109, 2015, 68-75.

Noble – Davidson 1996 W. Noble – I. Davidson, 1996, Human Evolution, Language and Mind: A Psychological and Archaeological Enquiry, (Cambridge 1996).

Ocakoğlu ve diğ. 2018 F. Ocakoğlu – B. Dinçer – M. S. Akkiraz – E. Şahiner – G. Brook, “Palaeolithic occupation of the Anatolian High Plateau during a cold period: An MIS 6 aged artifact from the Avlamış Valley, Eskişehir, NW Turkey”, Geoarchaeology An International Journal 33, 2018, 1-15.

Özçelik 2017 K. Özçelik, “Ege Bölgesi’nde Neanderthal İnsanın İzleri”, DTCF Dergisi 57/1, 2017, 524-537.

Özçelik ve diğ. 2016 K. Özçelik – A. Violet – H. Bulut, “Denizli İli Prehistorik Dö-nem Yüzey Araştırması (2015)”, AST 34/1, 2016, 505-524.

Panagopoulou 1999 E. Panagopoulou (1999), “The Theopetra Middle Paleolithic as-semblages: their relevance to the Paleolithic of Greece and adjacent areas”, içinde G. Bailey – E. Adam – E. Panagopoulou – C. Perles – K. Zachos (ed.), Proceedings of the ICOPAG Confe-rence (Ionnina 1999) 252-265.

Ranov 1995 V. A. Ranov, “The Levallois Paradox”, The Definition and Interp-retation of Levallois Technology, içinde: O. Bar-Yosef – H. L. Dibble (ed.), The Definition and Interpretation of Levallois (Madison 1995) 69-78.

Sarıoğlu 2019 E. K. Sarıoğlu, Sürmecik (Banaz – UŞAK) Paleolitik Açık Hava Yerleşimi Kenar Kazıyıcılarının Tekno-Tipolojisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Ensti-tüsü (Ankara 2019).

Schlanger 1996 N. Schlanger, “Understanding Levallois: Lithic Technology and Cognitive Archaeology”, Cambridge Archaeological Journal 6/2, 1996, 231-254.

Scott 2011 B. Scott, 2011. Becoming Neanderthals: The earlier British Middle Pa-laeolithic, (Oxford 2011).

Smith 1911 R. A. Smith, “A Paleolithic Industry at Northfleet, Kent”, Arc-haeologica 62, 1911, 512-532.

Söyler ve diğ. 2018 Ş. Söyler – H. Taşkıran – R. M. Czıchon – K. Özçelik – S. Polat – M. A. Yılmaz – E. Erbil – M. Türker – D. Dağcı, “Uşak, Ba-naz Sürmecik Paleolitik Kazısı-2016’’, KST 39/2, 2018, 381-391.

Söyler ve diğ. 2019 Ş. Söyler – H. Taşkıran – R. M. Czıchon – K. Özçelik – Y. Ay-dın – E. Erbil – M. Türker, “Uşak, Banaz Sürmecik Paleolitik Kazısı-2017’’, KST 40/2, 2019, 307-316.

Spinapolice – Garcea 2013 E. E. Spinapolice – E. A. Garcea, 2013, “The Aterian from the Jebel Gharbi (Libya): New Technological Perspectives from North Africa”, African Archeological Review, 2013, 1-27.

Taşkıran 1998 H. Taşkıran, “The distribution of bifaces in Anatolia”, içinde: O. Marcel (ed.), Prehistoire d’Anatolie Gen.se de deux mondes (Ana-tolian Prehistory at the Crossroads of Two Worlds) ERAUL 85/2 (Liége 1998) 569-577.

Taşkıran 2017 H. Taşkıran, “Ege Prehistoryasında Uşak”, içinde: R. M. Czic-hon – Ş. Söyler – B. Can – İ. Çavuş (ed..), Yüzey Araştırmaları ve Kazılar Işığında Uşak (İstanbul 2017) 19-24.

Taşkıran 2018 H. Taşkıran, “The distribution of Acheulean culture and its pos-sible routes in Turkey”, Comptes Rendus Palevol 17/1-2, 2018, 99-106.

Van Peer 1995 P. Van Peer, “Current Issues in the Levallois Problem”, içinde: O. Bar-Yosef – H. L. Dibble (ed.), The Definition and Interpretation of Levallois (Madison 1995)1-10.

Van Riet Lowe 1945 C. Van Riet Lowe, “The Evolution of the Levallois Technique in South Africa”, Man 45, 1945, 49–59.

Vialet ve diğ. 2014 A. Vialet – G. Gaspard – M. C. Alçiçek – M. A. de Lumley, “La Calotte Crânienne d’Homo Erectus Archaïque de Kocabaş, Bassin de Denizli, Anatolie, Turquie (The Archaic Homo Erec-tus Skullcap From Kocabaş, Denizli Basin, Anatolia, Turkey)” Anthropologie 118.1, 2014, 74-107.

Vialet ve diğ. 2012 A. Vialet – G. Guipert – M. C. Alçiçek, “Homo Erectus Found Still Further West: Reconstruction of the Kocabaş Cranium (Denizli, Turkey)” Comptes Rendus Palevol 11, 2012, 89-95.

Wilkins ve diğ. 2010 J. Wilkins – L. Pollarolo – K. Kuman, “Prepared Core Reduc-tion at the site of Kudu Koppie in northern South Africa: tem-poral pattern across the Earlier and Middle Stone Age boun-dary”, Journal of Archaeological Science 37, 2010, 1279-1292.

Yaman ve diğ. 2017 İ. D. Yaman – Y. Aydın – A. I. Yaman, “Aksaray İli Paleolitik Çağ Yüzey Araştırması (2016), AST 35/2, 2017 13-26.