AHMET GÖKOĞLU NOT DEFTERLERİ: PAPHLAGONİA BÖLGESİ İLK KÜLTÜR ENVANTERİ

Paphlagonia Bölgesi’ne ait arkeolojik veriler, 19. yy. dan itibaren Avrupalı gezginler tarafından derlenerek bilim dünyasına tanıtılmıştır. Bu gezilerin öncelikli konuları, yerli, Helen ve Pers sanatını, mimari anlayışında birleştiren görkemli Paphlagonia Kaya Mezarları yanında, yüzeyde görülen tüm arkeolojik ve sanat tarihine yönelik bulgulardır. Yeni yeni tarih bilinci oluşan Genç Cumhuriyetin ilk arkeolog neslinden A. Gökoğlu ise, 1945 yılı ile birlikte Kastamonu müzesinin kuruluşunda aktif rol oynamış ve sonrasında ilk müze müdürü olmuştur. Görev süresinde zamanın zor, coğrafyanın geçit vermez şartlarında Kastamonu, Çankırı, Bolu, Samsun, Sinop, Zonguldak, Bartın illerinde, bu illere bağlı ilçelerde; ayrıca Gerze, Gerede, Mudurnu’da bilimsel geziler yaparak ulaşabildiği tüm kültürel verileri belgelemiştir. Bu gezilerinde bölgede bulunan kaya mezarlarını, tümülüsleri, tapınakları, sabit kaya kabartmalarını, iskân yerlerini, kaleleri, camileri, türbeleri, imaretleri, medreseleri, çeşmeleri, darüşşifaları, hanları ve hamamları tespit etmiş, tanımlamış, fotoğrafları, çizim ya da krokileri her bir farklı konu başlığında Osmanlıca tuttuğu not defterlerine kaydetmiştir. Daha sora bu defterlerin bir bölümünü özetleyerek “Paphlagonia” kitabının birinci cildini çıkarsa da bahsettiği ikinci cilt nedendir bilinmez yazılamamıştır. Dolayısıyla bölgenin ilk kültür envanterini tutan A. Gökoğlu’nun bölge için çok önemli çalışması olan not defterleri, günümüz Türkçesine çevrildikten sonra araştırmacılarının başvuru kaynaklarının ilk sırında yer alacaktır

Archeological finds belonging to Paphlagonia have been introduced to the world by European travelers since the 19th century. The main subjects of these travels are the magnificent Paphlagonian Rockcut Tombs combining local, Hellenistic and Persian art with its architecture as well as the archeological finds on the surface. A. Gökoglu, coming from the generation of the first archeologists of the new Republic, which was constituting a new sense of history, played an active role at the foundation of the Kastamonu Museum in 1945 and then he became the director of the museum. During the time of his post, he travelled to Kastamonu, Çankırı, Bolu, Samsun, Sinop, Zonguldak, Bartın and to the towns of these cities under very difficult conditions. He also travelled to Gerze, Gerede, Mudurnu and documented all the cultural data there. He found out the rock-cut tombs, tumuli, temples, rock carvings, settlements, fortresses, mosques, tombs, moslem theological schools, fountains, caravanserai, baths in this area, he described them, and he took his notes in Ottoman Turkish and brought them together in 14 notebooks under different titles and added photos, drawings. Although he published the first volume of his book “Paphlagonia” in which he summarised these notebooks, the second volume he mentioned was not published. After being translated, A. Gökoglu’s notebooks, which include the first inventory of the area, are going to be the most important reference book for the researchers