Risâletü’n-Nushiyye’de Önvarsayım Tetikleyicilerinin Çözümlemesi

İletişim bireyler ve toplumlar arasında uzlaşımsal olarak varlığı doğrulanan ya da doğruluğuna inanılan bilgi(ler)den hareketle sağlanır. Bireyin / toplumun bilgi ve kültürel değerleri iletişim vasıtasıyla anlam kazanır. Bu anlamlandırma, dilin sözlüksel ve yapısal bileşenlerinin kullanımıyla ilgilidir. “Dilde en az çaba yasası”na uygun olarak ve konuşucu / yazar ve dinleyici / okur arasındaki iletişimin sürdürülmesi için iletişimde önvarsayımlar baş gösterir. Konuşucunun / yazarın, edindiği bilgiyi / düşünceyi dinleyiciye / okura aktarabilmesi adına önvarsayımlar önem arz eder. Bu doğrultuda, eldeki çalışmada fikrî düşüncenin muhataba aktarımında rol oynayan önvarsayım konu edilmektedir. Çalışmada nasihatnâme türü eserlerden biri olan Risâletü’n-Nushiyye örnekleminde önvarsayım tetikleyicileri ele alınmaktadır. Risâletü’n-Nushiyye, giriş bölümüyle birlikte altı bölümden oluşan alegorik bir eserdir. Çalışma giriş bölümü ile sınırlandırılmıştır. Araştırmada betimsel ve niceliksel yöntem kullanılmıştır. Söz konusu bölüm Yule’nin (1996) önvarsayım sınıflandırması doğrultusunda betimlenerek bulgular nicel olarak gösterilmiştir. Elde edilen bulgular doğrultusunda Risâletü’n-Nushiyye’nin giriş bölümünde varoluşsal, sözlüksel, olgusal, ve yapısal önvarsayımın yer aldığı, karşı olgusal ve olgusal olmayan önvarsayımın ise yer almadığı görülmüştür. Bu durumun eserde vurgulanan konu ve önvarsayım tetikleyicileri arasındaki ilişkiden kaynaklandığı sonucuna ulaşılmıştır. Giriş bölümünde karşı olgusal ve olgusal olmayan önvarsayım tetikleyicisine yer verilmemesi Allah’ın sıfatları, Hz. Âdem’in yaratılışı, akıl, iman, cennet, cehennem, toprak, su, hava ve ateş gibi konuların ele alınmasıyla ilgilidir. Tarihî Türk lehçelerinden biri olan Eski Anadolu Türkçesi döneminde yazılmış bir eser üzerinde belirlediğimiz ölçüde önvarsayım konusu çalışılmamıştır. Bu yönüyle eldeki çalışma önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Eski Anadolu Türkçesi, Edimbilim, Önvarsayım, Risâletü’n-Nushiyye

PDF

___

Beaver, D. I., Geurts, B. ve Denlinger, K. (2021). Presupposition. Edward N. Zalta (ed.), The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Spring 2021 Edition) içinde. Erişim adresi: https://plato.stanford.edu/archives/spr2021/entries/presupposition/.
Boz, E. (2012). Yunus Emre Risâletü’n-Nushiyye. Ankara: Gazi Kitabevi.
Brinton, L. J. ve Brinton, D. M. (2010). The Linguistic Structure of Modern English, Amsterdam: John Benjamins Publishing Company.
Caffi. C. (2009). Pragmatic presuppotion. Jacob L. Mey (Ed.), Concise Encyclopedia of Pragmatics içinde (s.759-767). (2. bs.). Oxford: Elsevier.
Crystal, D. (2007). How language works, New York: Aviry.
Dekker, P., Aloni, M. ve Butler, A. (2007). The semantics and pragmatics of question. Maria Aloni, Alastair Butler ve Paul Dekker (Ed.). Question in Dynamic Semantics içinde (s. 1-41). (2.bs.). Amsterdam: Elsevier.
Gençtürk, S. (2018). Analysis of presupposition triggers in English reading textbooks: learners’ familiarity. Uluslararası Bilim ve Eğitim Dergisi-International Journal of Science and Education, 1(1), 1-10. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/549885
Gülsevin, G. (1997). Eski Anadolu Türkçesinde ekler. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Hashim, S. S. M. (2009). Existential presupposition in religious islamic texts: pragmatic implications. Journal of Research Diyala Humanity, 41, 764-765. Erişim adresi: https://www.iasj.net/iasj/article/41021
İmer, K., Kocaman, A. ve Özsoy, A. S. (2011). Dilbilim Sözlüğü, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
El-Gamal, A. (2001). Presupposition, perceptional relativity and translation theory. Revista Alicantina de Estudios ingleses, 14, 37-62. Erişim adresi: https://raei.ua.es/issue/view/2001-n14
Khaleel, L. M. (2010). An analysis of presupposition triggers in English journalistic text. J. Of College of Education for Women, 21(2), 523-551. Erişim adresi: https://www.iasj.net/iasj/download/e069fbccca0a9684
Kryk-Kastovsky, B. (2009). Legal Pragmatics. Jacob L. Mey (Ed.), Concise Encyclopedia of Pragmatics (s. 513-519) içinde. (2. bs.). Oxford: Elsevier.
Levinson, S. C. (2008). Pragmatics.(19. bs.). Cambridge: Cambridge University Press.
Liang, R. ve Liu, Y. (2016). An analysis of presupposition triggers in Hilary Clinton’s firs campaign speech. International Journal of English Linguistics, 6(5), 68-73. Erişim adresi: http://dx.doi.org/10.5539/ijel.v6n5p68
Oktoma, E. ve Mardiyono, S. (2013). The analysis of presupposition in the short stories of silvester goridus sukur. English Review: Journal of English Education, 2(1), 73-83. Erişim adresi: https://www.journal.uniku.ac.id/index.php/ERJEE/article/view/94/55
Pala, İ. (2006). Nasihatnâme. TDV İslâm Ansiklopedisi (32), 409-410. Erişim adresi: https://islamansiklopedisi.org.tr/nasihatname
Schmid, H. J. (2001). Presupposition can be a bluff: how abstract nouns can be used as presupposition triggers. Journal of Pragmatics, 33, 1529-1552. Erişim adresi: https://www.sciencedirect.com/journal/journal-of-pragmatics/vol/33/issue/10
Tarama Sözlüğü. (2009). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Yılmaz, E. (2020). Edim bilime giriş kavram-kuram-uygulama. (2. bs.). Ankara: Pegem Akademi.
Yule, G. (1996). Pragmatics, Oxford: Oxford University Press.
Zengin, D. (2004). Prâsupposition. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 44(1), 77-92. Erişim adresi: https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12575/44469