TÜRKİYE KÖKENLİ BOZ KETEN (Linum bienne Mill.) POPÜLASYONLARININ YAĞ ASİT İÇERİĞİNİN BELİRLENMESİ

Bu araştırma; Türkiye’deki 16 ilin, 34 farklı alanındaki populasyonlarından toplanan Linum bienne Mill. (boz keten) genotiplerinin tohumlarındaki yağ asitlerinin kompozisyonlarını belirlemek amacıyla, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümünde yürütülmüştür. Araştırma sonucunda palmitik asit oranının % 5.47 ile % 8.58; stearik asit oranının % 0.00 ile % 6.51; oleik asit oranının % 12.72 ile % 37.13; linoleik asit oranının % 5.22 ile % 13.25 ve linolenik asit oranının % 42.47 ile % 70.85 arasında değiştiği tespit edilmiştir. Bu sonuçlara dayanarak incelenen popülasyonun yemeklik yağ kalitesine sahip çeşitlerin geliştirilmesi amacıyla kullanımının uygun olmayacağı, ancak yağlık ketende doymuş yağ asit içeriğini düşürmek amacıyla stearik asit oranı % 0.00 olarak tespit edilen Kastamonu (12, 13), Karabük (14) ve Bolu (18, 19)’dan toplanan genotiplerin kullanılabileceği tespit edilmiştir.

DETERMINATION OF FATTY ACID COMPOSITION OF PALE FLAX (Linum bienne Mill.) POPULATIONS ORGINATED FROM TURKEY

This research was conducted to determine of fatty acid compositions of Linum bienne Mill. (pale flax) genotypes which were collected from 34 locations of 16 different Turkey’s provinces at the University of Ondokuz Mayıs, Faculty of Agriculture, Department of Field Crops. Results of the research indicated that; the percentage of palmitic acid was changed between 5.47-8.58%, the percentage of stearic acid was changed between 0.00-6.51%; the percentage of oleic acid was changed 12.72-37.13%; the percentage of linoleic acid was changed between 5.22-13.25% and the percentage of linolenic acid was changed between 42.4-70.85%. Based on these results the population, were studied, cannot be used in order to improve linseed species have edible oil quality, however the genotypes of, have 0.00% linolenik acid, Kastamonu (12, 13), Karabük (14) and Bolu (18, 19) can be used in order to reduce saturated fatty acid content in linseed.

Keywords:

Linseed, Pale flax Linum bienne Mill., fatty acids,

PDF

___

Baydar, H., Turgut, İ. 1999. Yağlı Tohumlu Bitkilerde Yağ Asitleri Kompozisyonunun Bazı Morfolojik ve Fizyolojik Özelliklere ve Ekolojik Bölgelere Göre Değişimi. Turkish Journal of Agriculture and Foresty, 23, Ek Sayı 1: 81-86.
Beare-Rogers, J., Dieffenbacher, A., Holm, V. 2001. Lexicon of lipid handbook, Pure Applied Chemistry, 7(3): 685-744.
Brutch, N.B., Kutuzova, S.N., Porohovinova, E.A. 1998. (N.I. Vavilov Research Institute of Plant Industry, Russia)– Genetic Collection of Flax in VIR Department of Industrial Crops. http://vir.nw.ru/linum/gencolflax.htm#top (Erişim Tarihi: 07.01.2013)
Davis, P.H. 1967. Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh University Press, V. 2:425-450
Diederichsen, A., Hammer, K. 1995. Variation of cultivated flax (Linum usitatissimum L. subsp. usitatissimum) and its wild progenitor pale flax (subsp. angustifolium (Huds.) Thell.). Genetic Resources and Crop Evoluation 42: 263-272.
Fu, Y.B., Diederichsen, A., Richards, K.W., Peterson, G. 2002. Genetic diversity within a range of cultivars and landraces of flax (Linum usitatissimum L.) as revealed by RAPDs. Genetic Resources and Crop Evoluation, 49: 167-174.
Gren, A.G. 1986. A mutant genotype of flax (Linum usitatissimum L.) containing very low levels of linolenic acid in its seed oil. Canadian Journal of Plant Science 66: 499–503
Güner, A. 2012. Türkiye Bitkileri Listesi Damarlı Bitkiler. Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi Yayınları, Flora Dizisi 1: 612.
Hickey, M. 1988. 100 Families of Flowering Plants. 2nd. Edn.University Pres, Cambridge
Kılınç, R. 2011. Embiryo Kültürüyle Oluşturulan Keten Gen Havuzundaki Genotiplerin Tarımsal Özellikleri İle Yağ Asidi Kompozisyonunun Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Basılmamış), Samsun.
Kurt, O. 1995. Genetic and Agronomic Assesment of Cultivars of Linseed. PhD. Thesis. University of Wales, (Unpublished), England
Kurt, O. 1996. Ketenin (Linum usitatissimum L.) üretimi ve kullanım alanları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 11(1): 189-194.
Kurt, O., Uysal, H., Demir, A. 2012. Yemeklik yağ kalitesi yüksek keten (L. usitatissimum L.) çeşitlerin ıslahı üzerinde bir araştırma. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 5(1): 68-72.
Oplinger, E.S., Oelke, E.A., Doll, J.D., Bundy, L.G., Schuler, R.T. 1989. Flax: Alternative Field Crops Manual, University of Wisconson Cooperative Extension Service, University of Minnesota Extension Service, Center for Alternative Plant & Animal Products. http://www.hort.purdue.edu/newcrop/afcm/flax.html (Erişim Tarihi:07.01.2013)
Turner, J.A. 1987. Linseed Law. A hand book for gowers and advisers. BASF
Uysal, H. 2013. Türkiye Kökenli Linum bienne Mill. Keten Türünün Moleküler Karakterizasyonu ile Bazı Bitkisel Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Doktora tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Basılmamış), Samsun.
Uysal, H., Kurt, O., Fu, Y B., Diederichsen, A., Kusters, P. 2012. Variation in phenotypic characters of pale flax (Linum bienne Mill.) from Turkey. Genetic Resour and Crop Evolution, 59(1): 19-30.
Velasco, L., Goffman, F.D. 2000. Tocopherol, plastochromanol and fatty acid patterns in the genus Linum. Plant System Evoluation, 221: 77-88.
Vrinten, P., Hu, Z., Munchinsky, M.A., Rowland, G., Qiu, X. 2005. Two FAD3 Desaturase Genes control the Level of Linolenic Acid in Flax Seed. Plant Physiology. American Society of Plant Biologist, 139: 79-87.