Şizofreni hastalarının günlük yaşam aktivite düzeyi ile aile üyelerinin bakım yükü ve dışa vuran duygu durumu ilişkisi
Amaç: Bu araştırmada şizofreni tanısı konmuş ve ailesi ile birlikte yaşayan hastaların günlük yaşam aktivitelerin- deki bağımlılık durumu ile hastalara birinci derece bakım veren aile üyelerinin bakım yükü ve dışa vuran duygudu- rumu arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Araştırmanın örneklemini araştırma kapsamına uygun ve araştırmaya katılmayı kabul eden 32 hasta ailesi oluşturmuştur. Araştırma verilerinin toplanmasında, Hasta ve Bakım Veren Aile Üyesinin Özelliklerini İçeren Soru Formu, Günlük Yaşam Aktivitelerini Değerlendirme ve Araçsal Günlük Yaşam Aktivitelerini Değerlendirme Formu, Bakım Verme Yükü Ölçeği ve Dışa Vuran Duygu Durum Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin istatiksel analizinde, frekans dağılımı, aritmetik ortalama, Mann Whitney U testi, Kruskal Wallis Varyans analizi ve Spearman Korelasyon analizi kullanılmıştır. Sonuçlar: Araştırmada şizof- reni hastasının Araçsal Günlük Yaşam Aktiviteleri Değerlendirme formu toplam puanları ile bakım veren aile üye- sinin Bakım Verme Yükü Ölçeği ve Dışa Vuran Duygu Durum Ölçeği toplam puanları arasında negatif yönde, istatiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Tartışma: Araştırmada şizofreni hastasının bir araç kullanarak yaptığı (telefon kullanma, araba veya otobüsle yolculuk yapma, para çekme, ilaçlarını tanıma ve kullanma gibi) günlük yaşam aktivitelerindeki bağımsızlık durumu arttıkça; bakım veren aile üyesinin yaşadığı güçlükler ve dışa vuran duygu durumu (hastaya karşı eleştirel/düşmancıl veya aşırı koruyucu/kollayıcı tutumları) azalmıştır.
The relationship between daily life activity levels of schizophrenia patients and care burden and expressed emotion statuses of their family members
Objective: The aim of this study is to investigate the relationship between daily life activity dependency statuses of the schizophrenia patients living with their families and care burden and expressed emotion statuses of the family members providing first level care to these patients. Methods: The study sample consisted of 32 patient families who were suitable for the scope of this study and agreed to participate. Questionnaire Form Involving the Characteristics of the Patient and the Care-giving Family Member, Activities of Daily Life and Instrumental Activi- ties of Daily Life Assessment Form, Care-giving Burden Scale, and Expressed Emotion Scale were used in data collection. Frequency distribution, arithmetic mean, Mann-Whitney U Test, Kruskal-Wallis Analysis of Vari ance, and Spearman Correlation Analysis were used in the statistical analysis of the collected data. Results: A statistically significant negative correlation was detected between the overall score of the schizophrenia patient in the Instrumental Activities of Daily Life Assessment Form and overall score of the care-giving family member in the Care-giving Burden Scale and the Expressed Emotion Scale. Discussion: In this study, difficulties experi- enced by the care-giving family members and their levels of expressed emotion (judgmental/hostile or overpro- tective attitudes towards the patient) decreased as schizophrenia patients independency in the instrumental activities of daily life (e.g., using the telephone, travelling by car or bus, withdrawing money, recognizing and using their drugs) increased.
___
- 1. Dogan S, Dogan O, Tel H, Coker F, Polatoz O, Dogan FB. Psychosocial approaches in outpa- tients with schizophrenia. Psychiatr Rehabil J 2004; 27:279-282.
- 2. Demir M. Kalp Yetmezliğinde Yaşam Kalitesi ve Günlük Yaşam Aktivitelerinin Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Edirne, Trakya Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2008.
- 3. Tanrıverdi D. Şizofreni Hastalarının Bakım Verici- lerine Verilen Psikoeğitimin Bakım Yüklerine Etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Erzurum, Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2008.
- 4. Özlü A. Şizofreni Hastalarına Bakım Verenlerde Yük ve Travma Sonrası Gelişim ile İlgili Özel- likler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Koca- eli, Kocaeli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2007.
- 5. Awad GA, Voruganti LN. The burden of schizo- phrenia on caregivers. Pharmacoeconomics 2008; 26:149-162.
- 6. Gülseren L. Şizofreni ve aile: güçlükler, yükler, duygular, gereksinimler. Türk Psikiyatri Derg 2002; 13:143-151.
- 7. Caqueo-Urizar A, Gutierrez-Moldonado J, Miran- da-Castillo C. Quality of life in caregivers of pa- tients with schizophrenia: a literature review. Health Qual Life Outcomes 2009; 7:84.
- 8. Magliano L, Fadden G, Madianos M, Caldas De Almeida JM, Held T, et al. Burden on the families of patients with schizophrenia: results of the BIOMED I study. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol 1998; 33:405-412.
- 9. Tel H, Terakye G. Şizofrenik hasta ailelerine yönelik bir psikoeğitimsel yaklaşım uygulaması denemesi. Anadolu Psikiyatri Derg 2000; 1:133- 142.
- 10. Berksun OE. Şizofrenide Aile Faktörü: Ölçek Geliştirme ve Uyarlama Denemesi. Yayımlanma- mış Doktora Tezi, Ankara, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, 1992.
- 11. Erbinç S, Çetin M, Başoğlu C, Ağargün M, Seçil M, Can S, ve ark. Şizofren hasta ve ailelerinde aile işlevselliği, sosyal destek ve duygu dışa vurumunun incelenmesi. Anadolu Psikiyatri Derg 2001; 2: 5-14.
- 12. Şahbaz M, Tel H. Evde yaşayan 65 yaş üzeri bireylerin günlük yaşam aktivitelerindeki bağım- lılık durumu ile ev kazaları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Türk Geriatri Dergisi 2006; 9:85-93.
- 13. Altın M. Alzheimer Tipi Demans Hastalarına Bakım Verenlerde Tükenmişlik ve Anksiyete. Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi, İstanbul, Hay- darpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi, 2006.
- 14. Yardımcı AE. İstanbulda Yaşayan Yaşlı Öğret- menlerin Sağlık Sorunlarının Günlük Yaşam Aktiviteleri ve Aletli Günlük Yaşam Aktiviteleri ile İlişkisi. Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi, İstanbul, İstanbul Üniversitesi, 1995.
- 15. Zarit SH, Zarit JM. The Memory and Behavior Problems Checklist and The Burden Interview. University Park, PA: Pennsylvania State Univer- sity Gerontology Center 1990. F İnci (Aktaran), Bakım Verme Yükü Ölçeğinin Türkçeye uyarlan- ması, geçerlilik ve güvenirliği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Denizli, Pamukkale Üniver- sitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Halk Sağlığı Hemşireliği Anabilim Dalı, 2006.
- 16. İnci F. Bakım Verme Yükü Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması, Geçerlilik ve Güvenirliği. Yayımlan- mamış Yüksek Lisans Tezi, Denizli, Pamukkale Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2006.
- 17. Arslantaş H, Adana F. Şizofreninin bakım veren- lere yükü. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar 2011; 3:251- 277.
- 18. Bachmann S, Bottmer C, Jacob S, Schröder J. Perceived criticism in schizophrenia: a compari- sion of instruments for the assesment of the patients perspective and its relation to relatives expressed emotion. Psychiatry Res 2006; 142:167-175.
- 19. Chien WT, Chan SW. Further validation of the chinese version of the level of expressed emo- tion scale for research and clinical use. Int J Nurs Stud 2010; 47:190-204.
- 20. Meneghelli A, Alp A, Pafumi N, Patelli G, Preti A, Cocchi A. Expressed emotion in first-episode schizophrenia and in ultra high-risk patients: results from the programa 2000 (Milan, Italy). Psychiatry Res 2011; 189:331-338.
- 21.Tüzer V, Kısa C, Aydemir Ç, Ak E, Göka E. Şizofreni hastaları ve yakınlarının öznel yaşam kalitesini yordayan faktörler: Bir izlem çalışması. Nöropsikiyatri Arşivi 2010; 47:292-29
- 22.Chien WT, Chan SW, Morrissey J. The perceived burden among Chinese family caregivers of people with schizophrenia. J Clin Nurs 2007; 16:1151-1161.
- 23. Gülseren L, Çam B, Karakoç B, Yiğit T, Danacı A, Çubukçuoğlu Z, ve ark. Şizofrenide ailenin yükünü etkileyen etmenler. Türk Psikiyatri Derg 2010; 21:203-212.
- 24. Gutiérrez-Maldonado J, Caqueo-Urízar A, Kava- nagh DJ. Burden of care and general health in families of patients with schizophrenia. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol 2005; 40:899- 904.
- 25.Leimkühler AM, Obermeiser M. Predicting care-giver burden in first admission psychiatric patients. Eur Arch Psychiatry Clin Neurosci 2008; 258:406-413.
- 26.Li J, Lambert CE, Lambert VA. Predictors of family caregivers burden and quality of life when providing care for a family member with schizo-phrenia in the peoples republic of China. Nurs Health Sci 2007; 9:192-198.
- 27. Lipskaya L, Jarus T, Kotler M. Influence of cognition and symptoms of schizophrenia on IADL performance. Scand J Occup Ther 2011; 18:180-187.
- 28. Miharu N, Yurato S. Symptom dimensions and needs of care among patients with schizophrenia in hospital and the community. Psychiatry Clin Neurosci 2007; 61:495-501.