Servet EBRİNÇ, Mesut ÇETİN, Cengiz BAŞOĞLU, Mehmet Yücel AĞARGÜN, Meltem SEÇİL, Sibel CAN, Necati ÇOBANOĞLU

Şizofren hasta ve ailelerinde aile işlevselliği, sosyal destek ve duygu dışavurumunun incelenmesi

Amaç: Bu çalışmada şizofren hasta ve ailelerinde, aile içi etkileşimde rol oynayan aile işlevselliği, ailesel ve sosyal destek ile algılanan duygu dışavurumu gibi etmenlerin arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Yöntem: DSM-IV şizofreni tanı ölçütlerini karşılayan 42 erkek hasta ve birinci derece yakınları (anne, baba, kardeş) çalışmaya alındı. Hasta yakınlarına hastaya ve hastalığına yönelik sorular içeren görüşme formu ile Aile Değerlendirme Ölçeği (ADÖ); hastalara Algılanan Aile Desteği Ölçeği (AADÖ), Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği (ÇBSDÖ) ve Dışavurulan Duygulanım Düzeyi Ölçeği (DDÖ) uygulandı. Sonuçlar: Grubun ortalama hastalık süresi 36.09+42.26 ay, ranjı 6-156 ay idi. % 64.3'ü (n=27) birden fazla hastalanma ve hastane yatışı, % 81'i (n=34) birden fazla tedavi tekrarı öyküsüne sahipti. Hasta yakınlarının % 28.6'smı (n=12) anne, % 40.4'ünü (n=17) baba ve % 31'ini (n=13) kardeşler oluşturuyordu. Hasta yakınlarının % 42.9'u (n=18) relaps nedeni olarak ilaç bırakımım, % 33.3'ü (n=14) aile ve çevreyi sorumlu tutmuşlardır. ADÖ iletişim (İLT), roller (ROL), duygusal tepki verebilme (DTV), gereken ilgiyi gösterme (GİG) ve davranış kontrolü (DVK) alt ölçek puan ortalamaları 2.00 ve üzerinde bulunmuştur. AADÖ puanları ile DD aşırı müdahalecilik, aşırı tepkisellik, olumsuz tutumlar, hoşgörüsüzlük puanları; ÇBSDÖ aile, özel kişi ve toplam puanları ile DD olumsuz tutumlar puanlan arasında anlamlı düzeyde negatif ilişki saptanmıştır. ADÖ genel fonksiyonlar puanlan ile ÇBSDÖ özel kişi ve toplam puanları; duygusal tepki verebilme puanları ile DD aşırı tepkisellik ve olumsuz tutumlar puanları arasında ise anlamlı düzeyde pozitif ilişki bulunmuştur. Tartışma: Şizofren hasta ailelerinde aile içi etkileşimde duygusal tepki verebilme, gereken ilgiyi gösterme ve davranış kontrolünde problemler yaşandığı; dışavurulan duygulanımın, hastalarda algılanan aile ve sosyal desteği olumsuz yönde etkileyebileceği dikkati çekmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Dışavurulan duygulanım, Şizofreni, Sosyal destek, Aile ilişkileri, Psikiyatrik durum derecelendirme ölçekleri

Research of family functionality, social support and expression of emotion in schizophrenic patients and their families

Objective: In this study, the relation of factors such as family functionality and emotion expression perceived with family and social support, that play a role in intra-familial interaction in schizophrenic patients and their family, was aimed. Method: Forty two (42) male patients who meet the DSM-IV diagnosis criteria for schizo-phrenia and their first degree relatives (mother, father, sibling) were included in the study. An interview form that includes questions about patient and his disorder among with Family Evaluation Scale (FES) were applied to relatives -where as patients were given Multidimensional Scale of Perceived Social Support (MSPSS) and Expressed Emotion Level Scale (EELS). Results: The mean disease period of the group was 36.09+42.26 (range=6-156) months. 64.3 % (n=27) had more than one disease period and hospitalisation, andSl % (n=34) had more than one treatment histories. Relatives group consisted of 28.6 % (n=12) mothers, 40.4 % (n=17) fathers and 31 % (n=J3) siblings. 42.9 % (n=18) of relatives showed not using medication and 33.3 % (n=14) showed family and community as reason to relapse. "FES", communication (COM), roles (ROL), emotional response ability (ERA), supplying the necessary concern (SNC) and behaviour control (BC) subscales mean scores were found to be 2.00 and over. Significantly negative correlation were detected between PFSS scores and EELS over interference, over reactivity, negative attitude, lack of tolerance scores and between MSPSS family, friend, total scores and EELS negative attitudes scores. It was found that FES general function scores and MSPSS special friend and total scores; emotional response ability and EELS over reactivity and negative attitudes scores were positively correlated. Discussion: It's attention attracting that there are problems at emotional reactivity, supplying the necessary concern and behaviour control in the intra-familial relations of the schizophrenic patients and expressed emotion may effect the family and community support that the patient perceive negatively.

Keywords:

Expressed Emotion, Schizophrenia, Social Support, Family Relations, Psychiatric Status Rating Scales,

PDF

___

1. Barrowclough C, Terrier N: A behavioural family intervention with a schizophrenic patient: a case study. Behavioral Psychotherapy 1987; 15:252-271.
2. Janis HJ, Karno M: The meaning of expressed emotion: Theoretical issues raised by crosscultural research. Am J Psychiatry 1992;149:9-21.
3. Berksun OE: “Expressed emotion” kavramı. Psikiyatri Bülteni 1992; 1:104-107.
4. Zimet GD, Dahlem NW, Zimet SG ve ark: The multidimensional scale of perceived social support. J Personality Assessment 1988;52:30-41.
5. Arıkan Ç, Özdemir V, Satır M ve ark: İçinde ruh hastası olan ve olmayan ailelerin ruh hastası ve hastalıklarına yönelik tutumlarını karşılaştıran bir çalışma. 24. Ulusal Psikiyatrik ve Nörolojik Bilimler Kongresi (1988, Ankara), Tam Metin Kitabı, Ankara, 1989,s.411-415.
6. Karancı AN: Şizofren hasta yakınlarının dünyası: nedensel atıflar, yükler ve umutlar. 3P Dergisi 1997; 5 (Ek 2):42-45.
7. Tuna A: Akıl hastalarının sosyal red durumunun hasta ailesi üzerindeki etkilerinin araştırılması. Düşünen Adam 1999; 12(3):50-61.
8. Akçakın M: Ailelerin psikiyatrik belirtiler yönünden incelenmesi. III. Psikoloji Kongresi Bilimsel Yayınları Kitabı, İstanbul, 1984 s.359-367.
9. Demirel Ü, Biber B, Alptekin K ve ark: Kronik psikiyatrik hastaların sosyal yaşama adaptasyonu ve ailelerine yönelik pilot çalışma. 33. Ulusal Psikiyatri Kongresi Kitabı, Antalya,1997, s. 93-98.
10. Deniz H, İlnem C, Yener F: Şizofren bireyin algıladığı duygu dışavurum düzeyinin relapsla ve aile işlevleriyle ilişkisi. Düşünen Adam1998; 11(3):5-15.
11. Yener F, Yargıcı N, Kırlı S ve ark: Şizofrenlerin aile bireylerinde görülen ruhsal bozuklukların ve belirtilerin incelenmesi. Düşünen Adam, 1991; 4(3):21-31.
12. Bulut I: Ruh hastalığının aile işlevlerine etkisi. 25. Ulusal Psikiyatrik ve Nörolojik Bilimler Kongresi Kitabı, Mersin, 1989, s.655-658.
13. Bulut I, Kahramanoğlu E: Ankara Üniversitesi Psikiyatri Kliniği’nde yatmış olan hastalar ve aileleri hakkında bir araştırma. 23. Ulusal Psikiyatrik ve Nörolojik Bilimler Kongresi Kitabı, İstanbul, 1987, s.467-473.
14. Bulut I: Aile Değerlendirme Ölçeği (ADÖ) El Kitabı. Ankara, 1990.
15. Bulut I: Ruh Hastalığının Aile İşlevlerine Etkisi. T.C. Başbakanlık Kadın ve Sosyal Hizmetler Müsteşarlığı Yayınları, Ankara, 1993.
16. Miller IW, Epstein NB, Bishop DS ve ark: The family assessment device: reliability and validity. J Mar Fam Ther 1985; 11:345-356.
17. Gülseren L, Coşkun S, Gülseren Ş ve ark: Şizofreni ve bipolar bozukluk tanısı konan hastalar ile ailelerinde aile işlevleri üzerine karşılaştırmalı bir çalışma. 3P Dergisi 1999;7:23-32.
18. Sorias O: Sosyal desteğin değerlendirilmesi, II: Toplumdan seçilmiş bir örneklemde sosyal ağın yapısal özellikleri ile algılanan destek. Seminer Psikoloji Dergisi 1989; 6:23-33.
19. Eker D, Arkar H: Çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeğinin faktör yapısı, geçerlik ve güvenirliği. Türk Psikoloji Dergisi 1995;10:45-55.
20. Çakır Y, Palabıyıkoğlu R: Gençlerde sosyal destek-çok boyutlu algılanan sosyal ölçeğinin güvenirlik ve geçerlik çalışması. Kriz Dergisi1997; 5:15-24.
21. Berksun OE, Soykan Ç, Soykan A ve ark: Dışavurulan duygulanım ölçeği: Ölçek uyarlama üzerine bir pilot çalışma. Türk Psikoloji Dergisi 1993; 8:10-15.
22. Dağ İ: Türkiye’de kullanılan psikolojik ölçekler 1: Dışa vurulan duyguların düzeyi ölçeği. 3P Dergisi 1993; 1(Ek 2):29-30.
23. İlnem C, Çete T, Deniz H ve ark: Şizofreni ve major depresyonda yaşam olayları ile bireyin algıladığı duygu dışavurum düzeyi. Düşünen Adam 1998; 11(4):12-20.
24. Zimet, GD, Powell SS, Farley GK ve ark: Psychometric characteristics of the multidimensional scale of perceived social support. J Personality Assessment 1990; 55:610-617.

ISSN: 1302-6631
Yayın Aralığı: Yılda 6 Sayı
Başlangıç: 2000
Yayıncı: -

Arşiv