Bahtiyar ERASLAN ÇAPAN, Fuad BAKİOĞLU, Sami KIRTEKE

Siber Zorbalık Ölçeğinin Türk kültürüne uyarlanması: Psikometrik özellikleri

Amaç: Bu araştırmanın amacı, 15 siber zorbalık davranışı ve üç alt boyuttan oluşan, Siber Zorbalık Ölçeğini Türk kültürüne uyarlamak için geçerlik ve güvenirlik çalışmalarını yapmaktır. Yöntem: Bu araştırma iki aşamada yürütül-müştür. İlk aşamada ölçeğin Türkçeye çeviri çalışması, geçerlilik için açımlayıcı faktör analizi, güvenilirlik için iç tutarlılık katsayısı, test-tekrar test ve madde analizi yöntemleri kullanılmıştır. İkinci aşamada ölçeğin geçerliliği için doğrulayıcı faktör analizi ve uyum geçerliliği çalışmaları yapılmıştır. Araştırmada ilk ve ikinci aşamada sırasıyla 300 ve 339 katılımcı yer almıştır. Bulgular: İlk aşamada yapılan açımlayıcı faktör analizi sonucunda ölçek toplam varyansının yaklaşık %48’i açıklanmıştır. Ölçekte yer alan madde faktör yükleri 0.42-0.78 arasında değişmektedir. Ölçeğin güvenilirliği için ölçek toplamı, zorbalık, mağduriyet ve tanık olma alt ölçekleri iç tutarlılık katsayısı sırasıyla 0.94, 0.90, 0.88, ve 0.93 olarak hesaplanmıştır. Test-tekrar test güvenilirlik katsayısı ölçek toplamı, zorbalık, mağdu-riyet ve tanık olma alt ölçekleri için sırasıyla 0.94, 0.90, 0.88, ve 0.87 olarak bulunmuştur. İkinci aşamada yapılan doğrulayıcı faktör analizi sonucunda ölçeğin iyi düzeyde bir uyum iyiliğine sahip olduğu söylenebilir (χ2=2830.18, sd=807, χ2/sd=3.51, RMSEA=0.08, RMR=0.02, SRMR=0.06, GFI=0.91, AGFI=0.90, CFI=0.97, NNFI=0.97, IFI= 0.97). Sonuç: Yapılan tüm işlemler sonucunda Siber Zorbalık Ölçeğinin Türk kültürüne uyarlaması yapılan formu nun geçerli ve güvenilir olduğu söylenebilir.

Adaptation of Cyber Bullying Scale to Turkish culture: psychometric properties

Objective: The aim of this study was to perform validity and reliability studies for adapting the Cyber Bullying Scale (SBS), which consists of 15 cyberbullying behaviors and three sub-dimensions, to Turkish culture. Methods: This research was carried out in two stages. In the first stage, the scale was translated into Turkish, exploratory factor analysis for validity, internal consistency coefficient, test-retest and item analysis methods were used for reliability. In the second stage, confirmatory factor analysis and compliance validity studies were conducted for the validity of the scale. The first and second stages, respectively, 300 and 339 participants took part in the study. Results: As a result of exploratory factor analysis conducted in the first stage, approximately 48% of the total variance of the scale was explained. Item factor loads in the scale ranged from 0.42 to 0.78. For the reliability of the scale, internal consistency coefficient was calculated as 0.94, 0.90, 0.88, and 0.93 for the total, bullying, victimization and witness-ing subscales. The test-retest reliability coefficient was 0.94, 0.90, 0.88, and 0.87 for the scale total, bullying, victimization and witness subscales. As a result of confirmatory factor analysis conducted in the second stage, it can be said that the scale has a good level of goodness of fit (χ2=2830.18, sd=807, χ2/sd=3.51, RMSEA=0.08, RMR=0.02, SRMR=0.06, GFI=0.91, AGFI=0.90, CFI=0.97, NNFI=0.97, IFI=0.97). Conclusions: As a result of all the procedures, it can be said that the form of Cyber Bullying Scale adapted to Turkish culture is valid and reliable.

PDF

___

1. Patchin JW, Hinduja S. Bullies move beyond the school yard: A preliminary look at cyber bullying. Youth Violence Juv Justice, 2006; 4(2):148-169.

2. Beran L, Li Q. Cyber harassment: a study of new method for an old behavior. J Educ Comput Res 2005; 32(3):265-277.

3. Li Q. Cyberbullying in schools: a research of gender differences. Sch Psychol Int 2006; 27(2):157-170.

4. Mishna F, Cook C, Gadalla T, Daciuk J, Solomon S. Cyber bullying behaviors among middle and high school students. Am J Orthopsychiatry 2010; 80(3):362-374.

5. Tokunaga RS. Following you home from school: A critical review and synthesis of research on cyber-bullying victimization. Comput Human Behav 2010; 26(3): 277-287.

6. Patchin JW, Hinduja S. School-based efforts to prevent cyberbullying. Prev Res 2012; 19(3):7-10.

7. Wolak KJ, Ybarra M, Finkelhor D. The relative importance of online victimization in understand-ing depression, delinquency and substance use. Child Maltreat 2007; 12(4):314-324.

8. Raskauskas J, Stoltz AD. Involvement in tradition-nal and electronic bullying among adolescents. Dev Psychol 2007; 43(3):564.

9. Özdemir M, Akar F. Lise öğrencilerinin siber-zorbalığa ilişkin görüşlerinin bazı değişkenler bakımından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 2011; 17(4):605-626.

10. Ayas T. Lise öğrencilerinin sanal zorba ve mağdur olma yaygınlığı. XI. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi (3-5 Ekim, İzmir), 2011.

11. Erdur-Baker Ö, Kavşut F. Akran zorbalığının yeni yüzü: siber zorbalık. EJER 2007; 27:31-42.

12. Arıcak T, Siyahhan S, Uzunhasanoğlu A, Sarıbe-yoğlu S, Cıplak S, Yılmaz N, et al. Cyberbullying among Turkish adolescents. Cyberpsychol Behav Soc Netw 2008; 11(3):253-261.

13. Çetin B, Eroğlu Y, Peker A, Akbaba S, Pepsoy S. Ergenlerde ilişkisel-karşılıklı bağımlı benlik kurgu-su, siber zorbalık ve psikolojik uyumsuzluk arasın-daki ilişkinin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 2012; 12(2):637-653.

14. Ybarra ML, Mitchell KJ. Youth engaging in online harassment, internet use and personal charac-teristics. association for professionals in social services. J Adolesc 2004; 27(3):319-336.

15. Hinduja S, Patchin JW. Cyberbullying research summary: Emotional and Psychological Conse-quences. Cyberbullying Research Center (www.cyberbullying.us), 2009.

16. Blais J. Chatting, befriending, and bullying: Adolescents' internet experiences and associated psychosocial outcomes. Unpublished Doctoral Dissertation, Queen's University, Kingston, Onta-rio, 2008.

17. Topcu Ç, Erdur-Baker Ö. The revised cyber bullying inventory (CBI): validity and reliability. Procedia Soc Behav Sci 2010; 5:660-664.

18. Topcu Ç, Erdur-Baker Ö. RCBI-II: The second revision of there vised cyber bullying inventory. Meas Eval Couns Dev 2018; 51(1):32-41.

19. Ayas T, Horzum MB. Sanal zorba/kurban ölçek geliştirme çalışması. Akademik Bakış Derg 2010; 19:1-17.

20. Arıcak OT, Kınay H, Tanrıkulu T. Siber zorbalık ölçeğinin ilk psikometrik bulguları. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Derg 2012; 17:101-114.

21. Balakrishnan V. Actions, emotional reactions and cyberbullying – from the lens of bullies, victims, bully-victims and bystanders among malaysian young adults. Telematics Informatics 2018; 35:1190-1200.

22. Allison KR, Bussey K. Individual and collective moral influences on intervention in cyberbullying. Comput Human Behav 2017; 74:7-15.

23. Barhight LR, Hubbard JA, Hyde CT. Children’s physiological and emotional reactions to witness-ing bullying predict bystander intervention. Child Dev 2013; 84:375-390.

24. Bastiaensens S, Pabian S, Vandebosch H, Poels K, Van-Cleemput K, DeSmet A, et al. From normative influence to social pressure: how rele-vant others affect whether bystanders join in cyberbullying. Soc Dev 2016; 25(1):193-211.

25. Obermaier M, Fawzi N, Koch T. Bystanding or standing by? How the number of bystanders affects the intention to intervene in cyberbullying. New Media Soc 2014; 18(8):1491-1507.

26. Salmivalli C. Bullying and the peer group: A re-view. J Aggress Violent Behav 2010; 15:112-120.

27. Barlinska J, Szuster A, Winiewski M. Cyber-bullying among adolescent by standers: role of the communication medium, form of violence, and empathy. J Community Appl Soc Psychol 2013; 23:37-51.

28. Padgett S, Notar CE. Bystanders are the key to stopping bullying. Universal J Edu Res 2013; 1(2):33-41.

29. Çelik S, Atak H, Erguzen A. The effect of person-ality on cyberbullying among university students in Turkey, EJER 2012; 49:129-150.

30. Küçük S. Siber Zorbalık Ölçeği Türkçe Uyarlama-sı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, İstanbul Üniversitesi, Adli Tıp Enstitüsü, 2016.

31. Kağan M, Ciminli A. Ergenlerde sanal zorbalık ve mağduriyetin empati ile ilişkisinin incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Derg 2016; 18(2):1135-1150.

32. Peluchette JV, Karl K, Wood C, Williams J. Cyber-bullying victimization: Do victims’ personality and risky social network behaviors contribute to the problem? Comput Human Behav 2015; 52:424-435.

33. Pfetsch JS. Empathic skills and cyberbullying: relationship of different measures of empathy to cyberbullying in comparison to offline bullying among young adults. J Genet Psychol 2017; 178(1):58-72.

34. Akgül G. Ergenlerde Gelişimsel Değişkenlerin Siber Zorbalık ve Siber Mağduriyet ile İlişkisinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2018.

35. Bakioğlu F, Çapan BE. Moral disengagement and cyber bullying, a mediator role of emphatic tendency. Int J Technoethics 2019; 10(2):22-34.

36. Topcu Ç. The Relationship of Cyber Bullying to Empathy, Gender, Traditional Bullying, Internet Use and Adult Monitoring. Yayımlanmamış Dokto-ra Tezi, Ankara, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2008.

37. Özel S. Lise Öğrencileri Arasında Siber Zorbalık, Siber Mağduriyet, Depresyon ve Benlik Saygısı İlişkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, Fatih Üniversitesi, Sosyal Bilimler Ensti-tüsü, 2013.

38. Taştekin E. Ergenlerin Arkadaşlık İlişkileri ve Benlik Saygısı ile Siber Zorbalık ve Siber Mağdu-riyet Arasındaki İlişkiler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2016.

39. Karataş H. İlköğretim Okullarında Zorbalığa Yöne-lik Geliştirilen Programın Etkisinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2011.

40. Garaigordobil M. Psychometric properties of the cyberbullying test, a screening ınstrument to mea-sure cybervictimization, cyberaggression, and cyberobservation. J Interpers Violence 2017; 32(23):3556-3576.

41. Jolliffe D, Farrington DP. Development and valida-tion of the basic empathy scale. J Adolesc 2006; 29(4):589-611.

42. Topcu Ç, Erdur Baker Ö, Çapa Aydın Y. Temel empati ölçeği Türkçe uyarlaması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikolojik Danışma Rehberlik Derg 2010; 4(34):174-182.

43. Rosenberg M. Rosenberg Self-Esteem Scale (SES). Society and the Adolescent Self-image, 1965.

44. Çuhadaroğlu F. Adolesanlarda Benlik Saygısı. Yayımlanmamış Tıpta Uzmanlık Tezi, Ankara, Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi, 1986.

45. Koruklu N. Arabuluculuk Eğitiminin İlköğretim Düzeyindeki Bir Grup Öğrencinin Çatışma Çözme Davranışlarına Etkisinin İncelenmesi. Yayımlan-mamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü,1998.

46. John OP, Donahue EM, Kentle RL. The big five inventory-versions 4a and 54. Berkeley, CA: University of California, Berkeley, Institute Per-sonality Social Research, 1991.

47. Sümer N, Lajunen T, Özkan, T. Big five personality traits as the distal predictors of road accident. Traffic Transp Psychol: Theory Appl 2005; 215:215-227.

48. Sümer N. Yapısal eşitlik modelleri. Türk Psikoloji Yazıları 2000; 3(6):49-74.

49. Büyüköztürk Ş. Sosyal Bilimler için Veri Analizi El Kitabı. Sekizinci baskı, Ankara: Pegem Yayıncılık, 2007.

50. Şencan H. Sosyal ve Davranışsal Ölçümlerde Güvenilirlik ve Geçerlilik. Ankara: Seçkin Yayıne-vi, 2005.