Rehber öğretmenlerin mesleksel tükenmişliğini azaltmada psikodramanın etkinliği

Amaç: Bu çalışmada temel amaç, mesleksel tükenmişliği azaltmada psikodrama terapisinin etkinliğini araştırmaktır. Bunun yanında mesleksel tükenmişliğin azalmasıyla beraber yaşam doyumunda artış ve depresif ruh durumu ile umutsuzluk düzeyinde bir azalmanın ortaya çıkması beklenmiştir. Yöntem: Psikodrama terapisi yöntemi ile yapılan çalışma, rehber öğretmenlerle, haftada bir, 16 oturum şeklinde ve her oturum dört saat olmak üzere yürütülmüştür. Çalışma 14 rehber öğretmenle tamamlanmıştır. Grup üyeleri psikoloji ve psikolojik danışmanlık bölümü mezunudur. Çalışma öncesi ve sonrası rehber öğretmenlerin Maslach Tükenmişlik Ölçeği (MTÖ), Yaşam Doyumu Ölçeği (YDÖ), Beck Depresyon Ölçeği (BDÖ) ve Beck Umutsuzluk Ölçeğini (BUÖ) doldurmaları sağlanmıştır. Ayrıca açık uçlu sorulardan oluşan 'Sonuç Değerlendirme Formu' kullanılmıştır. Çalışma sonrasında rehber öğretmenlerdeki değişimler ölçek puanlarının karşılaştırılması ve sonuç değerlendirme formunun yanıtları ile değerlendirilmiştir. Sonuçlar: Rehber öğretmenlerin MTÖ'den ve YDÖ'den aldıkları terapi öncesi ve sonrası toplam puanları arasındaki farkın istatiksel olarak anlamlı olduğu bulunmuştur. BDÖ ve BUÖ toplam puanlarında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılaşma görülmemiştir. BDÖ toplam puanlarında ise ön test ve son test ölçümleri arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı olmasa da, dikkate değer bir azalma görülmüştür. Tartışma: Araştırma bulguları daha önce yapılan araştırma bulguları ile birlikte tartışılıp yorumlanmıştır. Mesleksel tükenmişliği azaltmada psikodrama terapisinin kullanılabilir bir yöntem olduğu görülmüştür. Daha geniş bir rehber öğretmen grubuyla ve kontrol gruplarıyla karşılaştırma yapılacak benzer çalışmaların yararlı olacağı düşünülmektedir.

The effectiveness of psychodrama therapy in reducing school counselors' occupational burnout

Objective: Aim of this study is to investigate the effectiveness of psychodrama therapy in reducing school counselors' occupational burnout. In addition, the increase in satisfaction with life and the reduction of depressed mood and level of the hopelessness are expected when the occupational burn out is decreased. Methods: Psychodrama therapy was conducted with school counselors, 16 sessions, and four hours in a week. Study was finalized with 14 school counselors who have either psychology or psychological counseling. School counselors are administered to fill the Maslach Burnout Inventory (MBI), The Satisfaction with Life Scale (SLS), Beck Depression Inventory (BDI) and Hopelessness Scale (HS) before and after the study. Additionally a 'Result Evaluation Form' containing open ended questions was used. After the study changes in the counseling teachers were evaluated by the comparison of the score of the scales and with the results of the evaluation forms. Results: A statistical significant difference was found between the pretest and posttest scores after the therapy in MBI and SLS. There was no significant difference in, BDI scores and also in HS scores. The SLS's pretest-post test scores were not significant however; there was a remarkable reduction in the scores. Conclusions: Current findings are discussed with reference to the literature. It was found that psychodrama is an useful technique in reducing occupational burnout. Similar studies in which will include the comparison of counseling group and control group with a larger sample will be beneficial.

PDF

___

1. Maslach C, Schaufeli W, Leiter MP. Job burnout. Annu Rev Psychol 2001; 52:397-422.
2. Peterson U. Stress and Burnout in Healthcare Workers. Thesis. Stockholm, Karaolinska Institutet, 2008.
3. Morse G, Salyers MP, Rollins AR, Monroe-DeVita M, Pfahler C. Burnout in mental health services: a review of the problem and its remediation. Adm Policy Ment Health 2012; 39(5):341-352. 4. Sağlam Arı G, Çına Bal A. Tükenmişlik kavramı:
birey ve örgütler açısından önemi. Yönetim ve Ekonomi Dergisi 2008; 15(1):131-148.
5. Başören M. Çeşitli Değişkenlere Göre Rehber Öğretmenlerin Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi (Zonguldak İli Örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Zonguldak, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, 2005.
6. Akten S. Rehber Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Edirne, Trakya Üniversitesi, 2007.
7. Yıldız, E. Mesleki tükenmişlik ve rehber öğretmenler üzerine bir araştırma. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2012; 2(33):37- 61.
8. Malkoç İstengel A. Okul Rehber Öğretmenlerinin Kişilik Özellikleri ve İş Stresleri Arasındaki İlişki Düzeyinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, Marmara Üniversitesi, 2006.
9. Rowe MM. Skills training in the long-term management of stress and occupational burnout. Curr Psychol 2000; 19:215-228.
10. Zo?nierczyk-Zreda D. An intervention to reduce work- related burnout in teachers. Int J Occup Saf Ergon 2005; 11(4):423-430.
11. Çoban AE, Hamamcı Z. Stresle başa çıkma programının psikolojik danışmanların mesleki tükenmişlik düzeyleri üzerine etkisi. İlköğretim Online 2008; 7(3):600-613.
12. Scarnera P, Bosco A, Soleti E, Lancioni GE. Preventing burnout in mental health workers at interpersonal level: an Italian pilot study. Community Ment Health J 2009; 45:222-227.
13. İkiz FE. Danışma Becerileri Eğitiminin Danışmanların Empatik Eğilim, Empatik Beceri ve Tükenmişlik Düzeyleri Üzerindeki Etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İzmir, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2006.
14. Çoban AE, Demir A. The Effect of structured peer consultation program on school counselor burnout in Turkey. J Appl Physiol 2007; 7(23):3774-3779.
15. Çıtak EA, Çam O. Hemşirelere verilen eğitimin çatışma çözme becerisine, yöntemine ve tükenmişlik düzeylerine etkisinin incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi 2011; 4(4):165-171.
16. Van Dierendonck D, Garssen B, Visser A. Burnout prevention through personal growth. International Journal of Stress Management 2005; 12(1):62-77.
17. Thacker JK. Using psychodrama to reduce "burnout" or role fatigue in the helping professions. Journal of Group Psychotherapy, Psychodrama & Sociometry 1984; 37(1):14-26.
18. Etiz P. Psikodrama Sonucunda Kişisel Gelişimin Ekip Oluşumuna Yansımaları. Psikodrama Bitirme Tezi, İzmir, 2006.
19. Pişmişoğlu E. Hemşirelik ve Psikodrama. Psikodrama Bitirme Tezi, İzmir, 2006.
20. Ünal S, Karlıdağ R, Yoloğlu S. Hekimlerde tükenmişlik ve iş doyumu düzeylerinin yaşam doyumudüzeyleri ile ilişkisi. Klinik Psikiyatri Dergisi 2001; 4:113-118.
21. Taycan O, Kutlu L, Çimen S, Aydın N. Bir üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerde depresyon ve tükenmişlik düzeyinin sosyodemografik özelliklerle ilişkisi. Anadolu Psikiyatri Derg 2006; 7:100-108.
22. Yıldırım S. Anaokulu Öğretmenlerinde Tükenmiş- lik Düzeyi ve Umutsuzluk Düzeyleri Arasındaki İlişki. YayıMlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, Yeditepe Üniversitesi, 2007.
23. Yıldırım A, Hacıhasaboğlu R. Sağlık çalışanlarında yaşam kalitesi ve etkileyen değişkenler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi 2011; 2(2):61-68.
24. Altınay D. Psikodrama Grup Psikoterapisi. 300 Isınma Oyunu. İkinci baskı, İstanbul: Sistem Yayıncılık, 1999.
25. Özbek A, Leutz G. Psikodrama, Grup Psikoterapisinde Sahnesel Etkileşim. Abdülkadir Özbek Psikodrama Enstitüsü Yayınları, No.1, ikinci baskı, Ankara: Ayrıntı Basımevi, 2003
26. Altınay D. Psikodrama Grup Psikoterapisi El Kitabı. İkinci baskı, İstanbul: Sistem Yayıncılık, 2003
27. Ergin C. Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Türkiye Sağlık Personeli Normları. 3P Dergisi 1996; 4(1):28-33.
28. Diener E, Enmors RA, Larger RJ, Griffin S. The satisfaction with life scale. J Pers Assess 1985; 49(1):71-75.
29. Köker S. Normal ve Sorunlu Ergenlerde Yaşam Doyumu Düzeyinin Karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1991
30. Yetim U. Life satisfaction: A study based on the organization of personal projects. Social Indicators Research 1993; 29:277-289.
31. Hisli N. Beck Depresyon Envanterinin geçerliği üzerine bir çalışma. Psikoloji Dergisi 1988; 6:118- 126.
32. Seber G, Dilbaz N, Kaptanoğlu C, Tekin D. Umutsuzluk Ölçeği: Geçerlik, güvenirlik. Kriz Dergisi 1993; 1(3):134-138.
33. Recepoğlu E. Öğretmen adaylarının yaşam doyumları ile öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2013; Özel Sayı(1):311-326.
34. Tavakoly FM, Namdari K, Esmaili M. Effect of Psychodrama-Based Group Training for Healthy Lifestyle on Psychological Balance, Spiritual WellBeing and Optimism. J Life Sci Biomed 2014; 4(4):346-351.
35. Karataş Z. Psikodrama uygulamasının üniversite öğrencilerinin öznel iyi oluş ve umutsuzlukları üzerindeki etkisi. Eğitim ve Bilim 2014; 39 (173):117-128.
36. Costa EM, Antonio R, Soares MB, Moreno RA. Psychodramatic psychotherapy combined with pharmacotherapy in major depressive disorder: an open and naturalistic study. Rev Bras Psiquiatr 2006; 28:40-43.
37. Ebrahimi BF. The effects of psychodrama on depression among women with chronic mental disorder. Eur Psychiatry 2011; 26(1):621.
38. Hamamcı Z. Integrating psychodrama and cognitive behavioral therapy to treat moderate depression. The Arts in Psychotherapy 2006; 33:199- 207.
39. Karadağ F, Oğuzhanoğlu NK, Özdel O, Ergin Ş, Kaçar N. Psöriyazis hastalarında psikodrama: stres ve stresle baş etme. Anadolu Psikiyatr Derg 2010; 11(3):220-227.
40. Oğuzhanoğlu NK, Sözeri Varma G, Karadağ F, Tümkaya S, Efe M, Kıroğlu Y. Major depresyonda prefrontal korteks nörokimyasal metabolit düzeyleri ve sağaltımın etkileri: Bir HMRS çalışması. Turk Psikiyatri Derg 2014; 25(2):75-83.
41. Balcıoğlu İ, Memetali S, Rozant R. Tükenmişlik sendromu. Dirim Tıp Gazetesi 2008; 83:99-104.