Ebru T. ÇAKICI, Buse KESKİNDAĞ, Meryem KARAAZİZ, Mehmet Çağlar ÇAKICI

KKTC'de ilkokul öğrencileri arasında psikoaktif maddelerin kullanım yaygınlıkları ve risk etkenleri

Amaç: Psikoaktif madde kullanımının son yıllarda başlama yaşı düşmüş ve çocukları da tehdit eder hale gelmiştir. Bu araştırmada KKTC ilkokul 5. sınıf öğrencileri arasında tütün, alkol ve diğer psikoaktif madde (DPM) kullanım yaygınlığı, risk etkenleri ve kullanım nedenleri incelenmiştir. Yöntem: Araştırma Mayıs-Haziran 2015 tarihlerinde KKTC'deki Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı'na bağlı 75 devlet ilkokulu ve iki özel ilkokulda 2345 ilkokul 5. sınıf öğrencileri arasında yapılmıştır. Çalışmada ABD Eğitim Bakanlığı 'Kaliforniya Sağlıklı Çoçuklar Anketi' isimli anket formu Türkçeye uyarlanarak kullanılmıştır. Bulgular: Çalışmada yaşam boyu tütün kullanım yaygınlığı %10.9, alkol kullanma yaygınlığı %23.5 ve diğer psikoaktif madde (DPM) kullanım yaygınlığı %1.2 olarak bulunmuştur. Çalışmaya katılan öğrencilerin %51.3'ünün DPM isimlerinden herhangi birini duyduğu bulunmuştur. Öğrenciler arasında en çok duyulan DPM'nin bir sentetik kanabinoid (%5.3) olduğu ortaya çıkmıştır. Tütün ve alkol kullanımında şehirde yaşıyor olmak, kardeşinin olması, kötü davranışa maruz kalmak ve anne-babanın ayrı olması belirleyici risk etkenleri olarak bulunmuştur. DPM kullanımında ise erkek olmak, kötü davranışa ve fiziksel şiddete maruz kalmak risk etkenleri olarak saptanmıştır. Sonuç: Çalışma, tüm dünyada olduğu gibi KKTC genelinde de psikoaktif madde kullanım yaşının düştüğünü ve ilkokul öğrencileri arasında da var olduğunu göstermiştir. KKTC'de çocuklara yönelik psikoaktif madde kullanımını önleme çalışmalarının en erken zamanda yaşama geçirilmesi gerektiği bu çalışma ile bir kez daha ortaya konmuştur.

The prevalence and risk factors of psychoactive drug use in primary school students in Turkish Republic of Northern Cyprus

Objective: The age of using psychoactive drug has decreased in recent years while it has threatened children. This study considers types of psychoactive drugs used, risk factors and causal attributions among primary school 5th grade students in TRNC. Methods: The study was conducted with 2345 students during May and June 2015 in 75 public primary schools and two private primary schools that are dependent to Ministry of Education and Culture in TRNC. In this study, USA Department of Education 'California Healthy Kids Survey' was used by adapting to Turkish. Results: The study found the lifetime prevalence of cigarette use 10.9%, alcohol use 23.5% and illicit drug use 1.2%. Half of the students (51.3%) reported they have known name of an illicit drug other than cigarette and alcohol. The most known illicit drug is 'bonsai' (5.3%) among students. Living in a city, having brother/sister, having separate parents and being exposed to bad behaviour are predictive risk factors for using cigarette and alcohol. On the other hand, being male, being exposed to bad behaviour and physical violence are predictive risk factors for using illicit drugs. Conclusions: This study shows that the age of using psychoactive drug has decreased in TRNC and it even exists among primary school students like all over the world. This study proves that prevention studies for psychoactive drug use for children needs to be put into practice as soon as possible.

PDF

___

1. Castren S, Salonen AH, Alho H, Lathi T, Simojoki K. Past-year gambling behaviour among patients receiving opioid substitution treatment. Subst Abuse Treat Prevent Policy 2015; 10(4), doi:10.1186/1747-597X-10-4.
2. Yılmaz A, Can Y, Bozkurt M, Evren C. Alkol ve madde bağımlılığında remisyon ve depreşme. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar 2014; 6(3):243- 256.
3. Anthony J, Petronis KP. Early-onset drug use and risk of later drug problems. Drug Alcohol Depend 1995; 40(9):10-15.
4. Chen C, Storr C, Anthony J. Early-onset drug use and risk for drug dependence problems. Addict Behav 2009; 34(3):319-322.
5. United Nation Office On Drugs and Crime. World Drug Report 2014; URL: https://www.unodc.org/documents/wdr2014/Worl d_Drug_Report_2014_web.pdf Haziran 9, 2015.
6. United Nation, Economic and Social Affairs. Youth and Drugs: World Youth Report, Chapter 6, 2003, p.149-187. URL: http://www.un.org/esa/socdev/unyin/documents/c h06.pdf Haziran 9, 2015.
7. Romanova O, Grechanaia T. Moscow students' drug use school survey results. Drugs: Education, Prevention and Policy 1999; 6(3):303-330.
8. Smit F, Monshouwer K, Verdurmen J. Polydrug use among secondary school students: combinations, prevalences and risk profiles. Drugs: Education, Prevention and Policy 2002; 9(4):355-365.
9. Jinez LJ, Souza JR, Pillon SC. Drug use and risk factors among secondary students. Rev Lat Am Enfermagem 2009; 17(2):246-252.
10. Bülbül SH, Güçlü M, Mısırlıoğlu E. Kırıkkale il merkezi ilköğretim ve lise öğrencilerindesigara ve alkol alışkanlıkları ve etkileyen faktörler. Turk J Pediatr 2013; 4:168-172.
11. Ögel K, Çorapçıoğlu A, Sır A, Tamar M, Tot S, Doğan O, ve ark. Dokuz ilde ilk ve ortaöğretim öğrencilerinde tütün, alkol ve madde kullanım yaygınlığı. Turk Psikiyatri Derg 2014; 15(2):112- 118.
12. Hamzaçebi H, Ünsal M, Dabak Ş, Bilgin S, Akar S. Samsun Tekkeköy İlçesi ilköğretim öğrencilerinde sigara içme prevalansı ve etkileyen faktörler. Toraks Dergisi 2008; 9(1):34-39.
13. Palancı Y, Saka G, Tanrıkulu AÇ, Acemoğlu H. Diyarbakır il merkezindeki ilköğretim ve lise öğrencilerinde sigara kullanımı ve etkileyen faktörler. Tuberk Toraks 2009; 57(2):136-144.
14. Çakıcı M, Çakıcı E, Subaşı B. KKTC Ortaokul öğrencileri arasında madde kullanımyaygınlığı. 8. Ulusal Sosyal Psikiyatri Kongresi Bilimsel Çalış- maları 2001, Türkiye.
15. Çakıcı M, Çakıcı E, Eş A. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti lise öğrencilerinde psikoaktif maddeleri kullanma yaygınlığı. Anadolu Psikiyatr Derg 2010; 11:206-212.
16. Çakıcı E, Çakıcı M, Eş A, Ergün D. The prevalence and risk factors of substance use among university students in Turkish Republic of Northern Cyprus. Anadolu Psikiyatr Derg 2014; 15(2):108-115.
17. Çakıcı M, Çakıcı E, Karaaziz M, Tütar N, Eş A. KKTC'de psikoaktif maddelerin kullanım yaygınlıkları ve risk etkenleri. Bağımlılık Dergisi 2014; 15(4):159-166.
18. Çakıcı M, Çakıcı E, Ergün D, Onur C. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde Lise Öğrencileri Arasında Psikoaktif Madde Kullanımının Yaygınlığı Raporu, 2015, Yayımlanmamış Rapor.
19. Çakıcı M, Çakıcı E, Karaaziz M, Bayramoğlu RÖ, Taşçıoğlu G. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde Psikoaktif Madde Kullanımının Yaygınlığı Raporu, 2015.
20. Çakıcı M, Çakıcı E. K.K.T.C. Lise Gençliğinde Uyuşturucu Madde Kullanım Yaygınlığı-1996. Lefkoşa: KKTC Başbakanlık Devlet Basımevi, 2000.
21. Çakıcı M, Çakıcı E. K.K.T.C. Lise Gençliğinde Uyuşturucu Madde Kullanımı Yaygınlığı-1999. Lefkoşa: KKTC Başbakanlık Devlet Basımevi, 2000.
22. Eş A. Lise Öğrencilerinde Sigara, Alkol ve Psikoaktif Madde Kullanımı ile Stresle Başetme Yöntem ve Kontrol Odağı İlişkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Yakın Doğu Üniversitesi, Lefkoşa, 2015.
23. California Healthy Kids Survey. About the CHKS 2015, URL: http://chks.wested.org/about Şubat 15, 2015.
24. Büyüköztürk Ş, Akgün ÖE, Karadeniz Ş, Demirel F, Kılıç E. Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Pagem Akademi, 2016.
25. Johnston LD. Monitoring the future: national survey results on drug use, College Students and Adults Ages 1975, 2008; DIANE Publishing; 2010; 2:19-50.
26. United Nation, Economic and Social Council. Youth and Drugs: a Global Overview. Vienna, 1999.
27. Action on Smoking and Health, ASH (2015). Young people and smoking, England. URL: http://www.ash.org.uk/files/documents/ASH_108. pdf Ağustos 13, 2015.
28. İnal S, Yıldız S. İlköğretim öğrencilerinin sigaraya ilişkin bilgi ve inanışları ile ailebireyleri ve öğretmenlerinin sigara içme durumunun incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2006; 9(1):1-9.
29. Ünsal A, Sezgin S. Erzurum ili ilköğretim okulu öğrencilerinin sigara kullanma durumları. Tütün ve Sağlık 2009; 10:75-81.
30. Özcebe H. Gençler ve Sigara. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı ABD, Ankara: Sağlık Bakanlığı, 2008, s.731.
31. Özlü T. Çocuk ve Sigara. Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları ABD, Trabzon; 2001. URL: http://www.akcigersagligi.org /dosyalar/cocuksigara.pdf? phpMyAdmin=gWjcEIRCrY50%2CwYFjcHs9PNc 97 Temmuz 12, 2015.
32. Doğan DG, Ulukol B. Ergenlerin sigara içmesini etkileyen faktörler ve sigara karşıtı ikieğitim modelinin etkinliği. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2010; 17(3):179-185.
33. Özyurt B, Dinç G. Manisa'da okul çağı çocuklarda alkol kullanım sıklığı ve alkol kullanımı ile ilişkili faktörler. TSK Koryucu Hekimlik Bülteni 2006; 5(2):61-71.
34. Currie C, Hurrelmann K, Settertobulte W, Smith R, Todd J. Health and Health Behaviour Among Young People: International Report. Copenhagen: WHO Regional Office for Europe, 2000.
35. Çakıcı M, Çakıcı E, Özsoy İ, Beyazit U. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde Ortaokul Öğrencileri Arasında Psikoaktif Madde Kullanımının Yaygınlığı Raporu, 2015.
36. McKeganey N, McIntosh J, MacDonald F, Gannon M. Preteens and Illegal Drugs: Use, Offers Exposure and Prevention. UK: Department of Health, 2003.
37. ESPAD. The 2011 ESPAD Report: Substance use among students in 36 countries. The Swedish Council for Information on Alcohol and Other Drugs (CAN), Sweeden, 2012.