Enver Demirel YILMAZ, Görkem GENÇER, Özge ÜNAL, Alp ÖREK, ÖMER AYDEMİR, ERDEM DEVECİ, İsmet KIRPINAR

Dokuz tip mizaç modeli ile psikobiyolojik kişilik modeli ve affektif mizaç modeli arasındaki ilişki

Amaç: Bu çalışmanın amacı, yeni bir mizaç modeli olan dokuz tip mizaç modeli (DTMM) ile psikobiyolojik kişilik modeli (PKM) ve affektif mizaç modelinin (AMM) kategori ve boyutları arasındaki olası ilişkileri ve birbirlerini yorda- ma derecelerini saptamaktır. Yöntem: Çalışmanın örneklemi, yaşam ının herhangi bir döneminde psikiyatrik tedavi almam ış ve herhangi bir kronik hastalığı bulunmayan 206 sağlıklı gönüllüden oluşmuştur. Veri toplama aracı olarak, DSM-IV için Yapılandırılm ış Klinik Görüşme (SCID-I), DSM-III-R Kişilik Bozuklukları için Yapılandırılm ış Klinik Görüşme (SCID-II), Mizaç ve Kişilik Ölçeği (MKÖ), Temperament Evaluation of Memphis, Pisa, Paris and San Diego Autoquestionnaire Version (TEMPS-A) ve Dokuz Tip Mizaç Ölçeği (DTMÖ) kullanılm ıştır. Bulgular: DTM3, DTM8 ve DTM9 mizaç kategorileri dışında tüm DTMÖ kategorileri r=0.40 ve üzeri düzeyde çeşitli MKÖ boyutları ile anlamlı korelasyonlar göstermiştir. DTM1, DTM5 ve DTM9 mizaç kategorileri dışında tüm DTMÖ kategorileri ise; r=0.40 ve üzeri düzeyde çeşitli TEMPS-A kategorileri ile anlamlı korelasyonlar göstermiştir. Regresyon analizi sonuçlarında ise, DTMÖ kategorileri varyansının MKÖ boyutları ve TEMPS-A kategorileri tarafından %29-63 oranında açıklana- bildiği saptanm ıştır. Sonuç: Araştırma göstermiştir ki, DTMÖ ile psikiyatride yaygın kullanılan iki ölçeğin boyut ve kategorileri arasında çok tutarlı ve anlamlı bağıntılar olsa da, DTMM ile PKM ve AMM arasında kavramsal yaklaşım farklılıkları bulunmakta ve DTMMnin mizaç kategorileri kendilerine özgü özellikler barındırmaktadır.

The relationship between nine types temperament model with psychobiological personality model and affective temperament model

Objective: This study aims to determine Nine Types Temperament Model (NTTM), which is a new temperament model, with Psychobiological Personality Model (PPM) and Affective Temperament Model (ATM) and define the possible relations between categories and dimensions and their degrees of predicting each other. Methods: The sample group consists of 206 healthy volunteers who did not receive any psychiatric treatment in their life and do not have any chronic disease. Structured Clinical Interview for DSM-IV (SCID-I), Structured Clinical Interview for DSM-III-R personality disorders (SCID-II), Temperament and Character Inventory (TCI), Temperament Evaluation of Memphis, Pisa, Paris and San Diego Autoquestionnaire Version (TEMPS-A) and Nine Type Temperament Scale (NTTS) were used to collect data. Results: Except for NTM3, NTM8 and NTM9 temperament categories, all NTTS categories have significant correlation with various TCI dimensions at a level r=0.40 and above. Except for NTM1, NTM5 and NTM9 temperament categories, all NTTS categories have significant correlation with various TEMPS-A categories at a level r=0.40 and above. According to the results of regression analyses, it is found that TCI dimen- sions and TEMPS-A categories can explain 29-63% of variance of NTTS temperament categories. Conclusion: This study indicates that although there are consistent and significant correlations between dimensions and cate- gories of NTTS and the two scales widely used in psychiatry, there are conceptual differences between NTTM, PPM and ATM and temperament categories of NTTM have unique features.

PDF

___

1. Cloninger CR. A systematic method for clinical description and classification of personality vari- ants. Arch Gen Psychiatry 1987; 44:573-588.
2. Cloninger CR, Svrakic DM, Przybeck TR. A psychobiological model of temperament and char- acter. Arch Gen Psychiatry 1993; 50:975-90.
3. Svrakic DM, Cloninger CR. Kişilik bozuklukları. BJ Sadock, VA Sadock (Eds.), H Aydın, A Bozkurt (Çev. Eds.), Kaplan & Sadocks Psikiyatri El Kita- bı, Ankara: Güneş Kitabevi, 2007, s.2063-2105.
4. Hansenne M, Delhez M, Cloninger CR. Psycho- metric Properties of the Temperament and Character Inventory-Revised (TCI-R) in a Belgian Sample. Journal of Personality Assessment 2005; 85:40-49.
5. Akiskal HS, Mallya G. Criteria for the soft bipolar spectrum: treatment implications. Psychopharma- col Bull 1987; 23:68-73.
6. Akiskal HS. Toward a definition of generalized anxiety disorder as an anxious temperament type. Acta Psychiatr. Scand 1998; 98:66-73.
7. Yılmaz ED. Çocuklarda Dokuz Tip Mizaç Mode- line Göre Kişilik ve Karakter Gelişim i. İstanbul: Hayat Yayınları, 2010.
8. Yılmaz ED, Gençer AG, Aydemir Ö. Tarihsel bir sistemin yeni bir mizaç modeline evrimi: Dokuz Tip Mizaç Modeli. Anadolu Psikiyatri Derg 2011; 12:165-166.
9. Yılmaz ED, Gençer AG, Aydemir Ö, Yılmaz A, Kesebir S, Ünal Ö, et al. Validity and Reliability of Nine Types Temperament Scale. Education and Science 2014; 39:115-137.
10. Yılmaz ED, Gençer AG, Aydemir Ö, Ünal Ö. Enneagram'dan Dokuz Tip Mizaç Modeli'ne: Bir Öneri. Eğitim ve Bilim 2014; 39:396-417.
11. First MB, Spitzer RL, Gibbon M. Structured Clini- cal Interview for DSM-IV Clinical Version (SCID- I/CV). Washington, DC: American Psychiatric Press, 1997.
12. Özkürkçügil A, Aydemir Ö, Yıldız M, Danacı E, Köroğlu E. DSM-IV eksen I bozuklukları için yapı- landırılm ış klinik görüşmenin Türkçe'ye uyarlan- ması ve güvenilirlik çalışması. İlaç ve Tedavi Dergisi 1999; 12:233-236.
13. Spitzer RL, Williams J. Structured Clinical Inter- view for DSM-III-R Personality Disorders (SCID- II). New York Biometrics Research Department. New York State Psychiatryric Institute, 1985.
14. Coşkunol H, Bağdiken İ,Sorias S, Saygılı R. SCID-II (Türkçe Versiyonu) görüşmesinin kişilik bozukluklarındaki güvenirliği. Türk Psikoloji Der- gisi 1994; 9:26-29.
15. Cloninger CR, Przybeck TR, Svrakic DM, Wetzel RD. The Temperament and Character Inventory (TCI): A Guide to Its Development and Use. USA, Center for Psychobiology of Personality, 1994.
16. Köse S, Sayar K, Ak İ, Aydın N, Kalelioğlu Ü, Kırpınar İ, ve ark. Mizaç ve karakter envanteri (Türkçe TCI): geçerlik, güvenirliği ve faktör yapısı. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni 2004; 14:107-131.
17. Akiskal HS, Akiskal KK, Haykal RF, Manning JS, Connor PD. TEMPS-A: progress towards validation of a self-rated clinical version of the Temper- ament Evaluation of the Memphis, Pisa, Paris, and San Diego Autoquestionnaire. J Affect Disord 2005; 85:3-16.
18. Vahip S, Kesebir S, Alkan M, Yazıcı O, Akiskal KK, Akiskal HS. Affective temperaments in clini- cally-well subjects in Turkey: initial psychometric data on the TEMPS-A. J Affect Disord 2005; 85:113-125.
19. Hayran M, Özdemir O. Bilgisayar İstatistik ve Tıp. Ankara: HYB Yayıncılık, 1994.
20. Köse S. A psychobiological model of tempera- ment and character: TCI. New Symp 2003; 4:86- 97.
21. Cloninger CR, Svrakic DM. Integrative psycho- biological approach to psychiatric assessment and treatment. Psychiatry 1997; 60:120-141.
22. Akiskal HS, Akiskal K. Cyclothymic, hyperthymic and depressive temperaments as subaffective variants of mood disorders. A Tasman, MB Riba (Eds.), Annual Review, vol. 11. Washington, DC: American Psychiatric Press, 1992.