Çocuklar için Zorbalıkla İlgili Bilişler Ölçeğinin geliştirilmesi ve psikometrik özelliklerinin değerlendirilmesi

Amaç: Okullarda yaşanan akran zorbalığı, yarattığı olumsuz sonuçlar nedeniyle, son yıllarda birçok araştırmaya konu olmuş, akran zorbalığını ve ilişkili olduğu etkenleri anlamaya yönelik çalışmalar artmıştır. Zorbalığa özgü bilişleri değerlendiren ölçme araçları yok denecek kadar az olduğu için, zorbalık uygulayan çocukların bilişsel özelliklerini araştıran çalışma sayıda azdır. Bu çalışmanın amacı, çocuklarda zorbalıkla ilgili bilişleri değerlendirmeye yönelik bir ölçek geliştirmek ve ölçeğin psikometrik özelliklerini belirlemektir. Yöntem: Zorbalık ve Ahlaki Yargıların Bozulması Ölçeği maddelerinden ve zorba davranışlarda bulunan çocuklarla yapılan görüşmelerden yararlanılarak 25 maddelik Likert tipi bir ölçek oluşturulmuştur. Çocuklar için Zorbalıkla İlgili Bilişler Ölçeği ile Akran Zorbalığı Belirleme Ölçeği-Çocuk Formu ve Zorbalık Davranış Eğilim Ölçeği İzmir'de devlet okullarında okuyan 1740 ortaokul öğrencisine uygulanmıştır. Sonuçlar: Ölçekteki üç maddenin alfa katsayısını düşürdüğü saptandığından, bu maddeler ölçekten çıkarılmış, ölçeğe 22 madde üzerinden son şekli verilmiştir. Ölçeğin iç tutarlılık katsayısının 0.91 olduğu bulunmuştur. Ölçeğin test-tekrar test güvenilirliği de oldukça yüksektir. Varimax döndürmesi uygulanarak yapılan faktör analizi sonucunda toplam varsayansın %48.73'ünü açıklayan üç faktör bulunmuş tur. Ölçeğin Akran Zorbalığı Belirleme Ölçeği-Çocuk Formu zorbalık uygulayan testi ve Zorbalık Davranış Eğilim Ölçeği ile korelasyonlarına dayanan birleşen geçerliği istatistiksel olarak anlamlıdır Tartışma: Çocuklar için Zorbalıkla İlgili Bilişler Ölçeğinin kabul edilebilir düzeyde geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu anlaşılmıştır. Ölçeğin ortaokul öğrencilerinde zorbalıkla ilgili bilişleri ölçmek ve zorbalığı azaltmaya yönelik ruhsal girişimlerin etkinliğini değerlendirmek için kullanılabileceği düşünülmektedir. (Anadolu Psikiyatri derg 2015; 16(Ek sayı.1):54-63)

Çocuklar için Zorbalıkla İlgili Bilişler Ölçeğinin geliştirilmesi ve psikometrik özelliklerinin değerlendirilmesi

Objective: In recent years bullying has become the subject of many researches, researches which aimed to understand bullying and related factors has been increased, because of the its negative outcomes of bullying in schools. However the number of the studies which investigate the cognitions of children who are bullying others are rare. Because there is almost no scale developed to measures cognitions of bullies. The aim of this study is to develop a measure to evaluate the cognitions about bullying in children and to determine the psychometric characteristics of the scale. Methods: Bullying and the Moral Disengagement Scale and interviews which were done with children were used to develop a 25-item Likert type scale. Cognition about Bullying Inventory for Children was applied with Child Form of Bully-Victim Determination Scale and Bullying Behavior Tendency Scale to 1740 secondary public school students in İzmir, Turkey. Results: Three items in the scale were found as decreasing the alpha coefficient that's why these were eliminated form the scale. Final version was formed as 22-item scale. Internal consistency of the 22-item scale was found to be 0.91. Test retest reliability of the scale was notably high. Varimax rotation was done, as the result of the factor analysis it was found that 48.73% of total variance was explained by 3 factors. Based on correlation concurrent validity of the scale was found to be significant with the Child Form of Bully-Victim Determination Scale 'bully' subscale and with Bullying Behavior Tendency Scale. Concclusions: Cognitions About Bullying Inventory for Children was thought to be reliable and valid in acceptable levels. The scale is thought to be used in evaluation of the cognitions and be used to assess the effectiveness of psychological intervention used to reduce bullying for secondary school.(Anatolian Journal of Psychiatry 2015; 16(Suppl.1):54-63

___

Tüzün D, Hergüner S. Okul konsültasyonu. A Baykara (Ed.), Çocuk Hastalıklarında Biyopsiko- sosyal Yaklaşım, İstanbul: Epsilon, 2007, s.529- 539.

Olweus D. Bullying at School. Ninth ed., UK: Blackwell, 2004. Rigby K. Bullying in Schools and What to do about it? Australia: Acer Press, 2007.

Doll B, Swearer SS. Cognitive behavioral inter- ventions for participants in bullying and coercion. RB Mennuti, A Freeman, RW Christner (Eds.), Cognitive-Behavioral Interventions in Educational Settings, New York: Routledge Taylor & Francis, 2006, p.183-197.

Dehue F, Bolman C, Vollink T, Poewelse M. Cyberbullying and traditional bullying in relation to adolescents' perception of parenting. Journal of Cyber Therapy and Rehabilitation 2012; 5:25-35.

Doğan A. Ekolojik sistemler kuramı çerçevesinde akran zorbalığının incelenmesi. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi 2010; 17:149-162.

Jacops A. Components of evidence-based inter- ventions for bullying and peer victimization. RG Steele, TD Elkin, MC Roberts (Eds.), Handbook of Evidence-Based Therapies for Children and Ado- lescents, Kansas: Springer, 2008, p.261-279.

Rigby K, Smith PK, Pepler D. Working to prevent school bullying: key issues. PK Smith, D Pepler, K Rigby (Eds.), Bullying in Schools: How Successful Can Interventions Be? Cambridge: Cambridge University Press, 2004, p.1-13.

Pişkin M. Okul zorbalığı: Tanımı, türleri, ilişkili olduğu faktörler ve alınabilecek önlemler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 2002; 2:531-562.

Pellegrini AD. School bullies, victims, and aggres- sive victims: factors relating to group affiliation and victimization in early adolescence. J Educ Psychol 1999; 91:216-224.

Ayas T, Pişkin M. Lise öğrencileri arasındaki

zorbalık olaylarının cinsiyet, sınıf düzeyi ve okul türü bakımından incelenmesi. İlköğretim Online 2011; 10:550-568.

Menesini E, Modena M, Tanı F. Bullying and victimization in adolescence: concurrent and sta- ble roles and psychological health symptoms. J Genet Psychol 2009; 170:115-133.

Şahin M, Akbaba S. İlköğretim okullarında zorba ca davranışların azaltılmasına yönelik empati eği- tim programının etkisinin araştırılması. Kastamo- nu Eğitim Dergisi 2010; 18:331-342.

Bender D, Löseli F. Bullying at school as a predictor of delinquency, violence and other anti- social behaviour in adulthood. Criminal Behaviour and Mental Health 2011; 21:99-106.

Farrington DP, Ttofi MM. Bullying as a predictor of offending, violence and later life outcomes. Criminal Behaviour and Mental Health 2011; 21:90-98.

Kim MJ, Catalano RF, Haggerty KP, Abbott RD. Bullying at elementary school and problem behaviour in young adulthood: A study of bullying, violence and substance use from age 11 to age 21. Criminal Behaviour and Mental Health 2011; 21:136-144.

Ünalmış M. Lise 1. Sınıf Öğrencilerinin Zorba/ Kurban Davranışları ile Sosyal Beceri ve Şiddete Yönelik Tutumları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Tokat, Gaziosman Paşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010.

Atik G, Kemer G. İlköğretim ikinci kademe öğren- cileri arasındaki zorbalığı yordamada problem çözme becerisi, sürekli öfke-öfke ifade tarzları ve fiziksel öz yeterliğim rolü. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi 2008; 23:198-206.

Bradshaw A, Sawyer AL, O'Brennan LM. A social disorganization perspective on bullying-related attitudes and behaviors: The influence of school context. Am J Community Psychol 2009; 43:204- 220.

Crick NR, Dodge KA. A review and reformulation of social information-processing mechanisms in children's social adjustment. Psychol Bull 1994; 115:74.

Dodge KA, Coie JD. Social-information-pro- cessing factors in reactive and proactive aggres- sion in children's peer groups. J Pers Soc Psychol 1987; 53:11-46.

Slee PT. Bullying: A preliminary investigation of the nature and effects on social cognition. Early Child Development and Care 1993; 87:47-57.

Sutton J, Smith PK, Swettenham J. Social cogni- tion and bullying: social inadequacy or skilled manipulation? Brit J Dev Psychol 1999; 173:435- 450.

Bandura A. Moral disengagement in the perpet- ration of in humanities. Pers Soc Psychol Rev 1999; 3:193-209.

Bandura A. Selective moral disengagement in the exercise of moral agency. J Moral Educ 2002; 31:101-119.

Hymel S, Hendorson RN, Bonanno R. Moral dis- engagement: a frame work for understanding bullying among adolescents. Journal of Social Sciences 2005; Special Issue(8):1-11.

Satan A. İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerinin Zorba Davranış Eğilimlerinin Okul Türü ve Bazı Sosyo Demografik Değişkenler ile İlişkisi. Yayın- lanmamış Doktora Tezi, İstanbul, Marmara Üniversitesi, 2006.

Pişkin M, Ayas T. Akran zorbalığı belirleme ölçeği çocuk formunun geliştirilmesi. XVI. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi (5-7 Eylül 2007), Tokat.

Kalaycı Ş. SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Dördüncü baskı, Ankara: Asil Yayın Dağıtım, 2009.

Ellis E, Bernard ME. Rational emotive behavioral approaches to childhood disorders. Theory Prac- tice and Research, New York: Springer, 2006.

Ellis A, David D, Lynn SJ. Rational and irrational beliefs a historical and conceptual perspective. D David, SJ Lynn, A Ellis (Eds.), Rational and Irrational Beliefs: Research, Theory, and Clinical Practice, New York: Oxford University Press, 2010, p.3-23.
Anadolu Psikiyatri Dergisi-Cover
  • ISSN: 1302-6631
  • Yayın Aralığı: Yılda 6 Sayı
  • Başlangıç: 2000
  • Yayıncı: -
Sayıdaki Diğer Makaleler

Akıllı Telefon Bağımlılığı Ölçeğinin Kısa Formunun üniversite öğrencilerindeTürkçe geçerlilik ve güvenilirlik çalışması

CEMAL ONUR NOYAN, Aslı ENEZ DARÇIN, Serdar NURMEDOV, Onat YILMAZ, Nesrin DİLBAZ

Beden İmgesinin Yaşam Niteliğine Etkisi Ölçeğinin Türkçe uyarlaması: Geçerlilik ve güvenilirlik çalışması

Meral DEMİRALP, Bahtiyar DEMİRALP, GAMZE SARIKOÇ, EMİNE İYİGÜN, Cengizhan AÇIKEL, Mustafa BAŞBOZKURT

Çocuklar için Zorbalıkla İlgili Bilişler Ölçeğinin geliştirilmesi ve psikometrik özelliklerinin değerlendirilmesi

FÜSUN GÖKKAYA, GÜNAY SERAP TEKİNSAV SÜTCÜ

Psychometric properties of the Turkish version of the Yale Food Addiction Scale among bariatric surgery patients

Güzin Mukaddes SEVİNÇER, Numan KONUK, Süleyman BOZKURT, ÖZGE SARAÇLI, Halil COŞKUN

Nedensel Belirsizlik Ölçeğinin Türkçeye uyarlanması

İrem UZ

Dijital Oyun Bağımlılığı Ölçeği Türkçe formunun geçerliliği ve güvenilirliği

AYLİN YALÇIN IRMAK, Semra ERDOĞAN

İntikam Ölçeği: Türkçeye uyarlama çalışması

SEYDİ AHMET SATICI, Gürhan CAN, AHMET AKIN

Vajinismus ve disparonisi olan bir grup kadındaVajinal Penetrasyon Biliş Ölçeğinin Türkçe sürümünün geçerlilik ve güvenilirlik çalışması

Sultan DOĞAN, Gamze SARAÇOĞLU VURAL, Evrim ERBEK

Psychometric properties of the Turkish version of the Leahy Emotional Schema Scale-II

SEDAT BATMAZ, Kadir ÖZDEL

Günlük lar Ölçeği: Türkçe formunun psikometrik özellikleri

FUAD BAKİOĞLU, BAHTİYAR ERASLAN ÇAPAN