SATI DİL, SEHER GÖNEN ŞENTÜRK, BURCU AYKANAT GİRGİN

Çankırı ilinde ergenlerin benlik saygısı ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının riskli sağlık davranışları ve bazı sosyodemografik özelliklerle ilişkisi

Amaç: Bu çalışma ergenlerin benlik saygısı ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının bazı sosyodemografik özellikler ve riskli sağlık davranışlarına göre incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Tanımlayıcı ve kesitsel tipte olan bu çalışma Çankırı ilinde, 10 lisedeki 1001 öğrenci ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak; Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği (SYBDÖ) ve Coopersmith Benlik Saygısı Ölçeği (CBSÖ) kullanılmıştır. Bulgular: Ergenlerin benlik saygısı ve sağlıklı yaşam biçimi davranış puanlarının orta düzeyde olduğu saptanmıştır. Sosyodemografik özelliklere göre benlik saygısı ve sağlıklı yaşam biçimi davranışı puanları incelendiğinde; anne eğitim düzeyi ve okul başarısı düşük olan, çok çocuklu ailede yaşayan, ailesiyle etkinlikte bulunma süresi daha az olan, madde kullanımı ve intihar girişimi öyküsü olan, aile içinde şiddete maruz kalan, fiziksel olarak yıkıcı davranışları olan ve emniyet kemeri takmadan, ehliyetsiz ve alkollü araç kullanma gibi riskli sağlık davranışlarına sahip olan ergenlerin CBSÖ ve SYBDÖ puanlarının daha düşük olduğu saptanmıştır. Ayrıca ergenlerin SYBDÖ ve CBSÖ puanları arasında pozitif yönde kuvvetli bir ilişki olduğu, ergenlerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları arttıkça benlik saygısı düzeylerinin de arttığı görülmüştür. Sonuç: Çalışma ergenlerin benlik saygısı ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını kazanmış olmasının onların biyopsikososyal iyilik durumunu belirlemede önemli bir etken olduğunu göstermektedir. Bu bakımdan ergenlerin sağlığını koruyucu ve geliştirici uygulamalara ve danışmanlık hizmetlerine önem verilmeli ve öncelikler arasında yer almalıdır.

Relationship between risky health behaviors and some demographic characteristics of adolescents' self-esteem and healthy lifestyle behaviors in Çankırı

Objective: This study aims to examine the adolescents' self-esteem and healthy life style behaviors according to their some of sociodemographic characteristics and risky health behaviors. Methods: This descriptive and cross sectional study was conducted with 1001 students from 10 high school. Healthy Life Style Behaviours Scale (HLSBS) and Coopersmith Self-Esteem Inventory (CSI) were used as data collection instruments. Findings: It was found that the adolescents' self-esteem and healthy life style behavior score averages were moderate. When selfesteem and healthy life style behavior scores by sociodemographic characteristics were examined, it was determined that the adolescents' HLSBS and CSI were lower than the others. These adolescents had the following features: such as mothers with low levels of education, living in a family with many children, limited time shared with the family, with the history of drug addiction and suicide attemps, exposed to violence in the family, had lower school success, had been involved in physically destructive behavior and drunk driving without a licence and seatbelt. Additionally, there was such a strong positive correlation between CSI and HLSBS scores of the adolescents that when HLSBS scores went up, their self-esteem levels went up, too. Results: This study shows that self-esteem and healthy lifestyle behaviors gained by adolescents is an important factor in determining the status of their psychosocial well-being. In this regard, applications and counseling services for protecting and improving the health of young people should be given importance and priority.

PDF

___

Pillitteri A. Child Health Nursing Care of the Child and Family. Philadelphia: Lippincott, 1999, p.301- 344.
İlhan N. Lise Öğrencilerinin Sağlık Davranışları ve Etkileyen Etmenlerin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2009.
Aras S, Günay T, Özan S, Orçin E. İzmir ilinde lise öğrencilerinin riskli davranışları. Anadolu Psikiyatri Derg 2007; 8(1):186-189.
Chen MY. Adolescent health promotion scale: development and psychometric testing. Public Health Nurs 2003; 20(2):104-110.
Bumert PW, Henderson JM, Thompson NJ. Health risk behaviors of adolescent participants in organ- ized Sports. J Adolesc Health 1998; 22:440-465.
Özer EM, Adams SH, Lustig Jl, Gee S, Garber AK, Gardner LR, et al. Increasing the screening and counseling of adolescents for risky health be- haviors: a primary care intervention. Pediatrics 2005; 115(4):960-968.
Siyez E, Siyez DM. Ergenlerin cinsel yaşam dene- yimlerinin bazı psikososyal değişkenler açısından değerlendirilmesi. Turkish J Urology 2007; 33(1):56-63.
Youth Risk Behavior Survey. Item rationale for the 2001 questionaire CDC. National Center for Chronic Disease Prevention and Health Promotion. Adolescent and School Health (2001). http://www.cdc.gov/nccdphp/dash/yrbs/2001
Atak H. Yetişkinliğe geçiş yıllarında sigara içme davranışlarının psikososyal belirleyicileri ve sigara içmenin yaşam doyumu ve öznel iyi oluşla ilişkisi. Klinik Psikiyatri 2011; 14:29-43.
Nabkasorn C, Miyai N, Sootmongkol A, Junpra- sert S, Yamamoto H, Arita M et all. Effects of physical exercise on depression neuroendocrine stress hormones and psysiological fitness in adolescents females with depressive symptoms. Eur J Public Health 2005; 16(2):179-184.
Kim Y. Adolescents' health behaviours and its associations with psychological variables. Cent Eur J Public Health 2011; 19(4):205-209.
Siyez DM, Aysan F. Ergenlerde riskli araba kullan- ma davranışını yordayan psiko-sosyal değişken- lerin değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi 2007; 21:1-10.
Ögel K, Tamer D, Evren C, Çakmak D. İstanbul'da lise gençleri arasında sigara, alkol ve madde kulla- nım yaygınlığı. Klinik Psikiyatri 2000; 3(3):185-191.
YRBSS Division of Adolescent and School Health, National Center for Chronic Disease Prevention and Health Promation, Cdc (2006), (Date Accessed: 01.03.2013).
Alpaslan AH. Ergen ruh sağlığı ve spor. Kocatepe Tıp Dergisi 2012; 13(1):181-185.
Öztora S. İlköğretim Çağındaki Çocuklarda Obezi- te Prevelansının Belirlenmesi ve Risk Faktörlerinin Araştırılması. Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi, 2005.
Walker SN, Sechrist KR, Pender NJ. The health promoting lifestyle profile development and psychometric characteristics. Nurs Res 1987; 36(2):76-80.
Walker SN, Hill- Polerecky DM. Psychometric evaluation of the health promoting lifestyle profile 2. Unpublished Manuscript, University of Nebraska Medical Center, 1996.
Esin N. Endüstriyel Alanda Çalışan İşçilerin Sağlık Davranışlarının Saptanması ve Geliştirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversite- si Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 1997.
Coopersmith S. The Antecedents of Self- Esteem. San Francisco: WH Freeman and Company, 1967.
Onur EP. Self Esteem in Children and Intrece- dents. Boğaziçi University, Unpublished Master Thesis, 1981, İstanbul.
Dinçer F, Öztunç G. Hemşirelik ve ebelik öğrenci- lerinin benlik saygısı ve atılganlık düzeyleri. Hacet- tepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşi- relik Dergisi 2009; 16(2), 22-33.
Üstüner Top F, Kaymak E, Göllü S, Kaya B. Sağlık bilimleri fakültesi öğrencilerinin benlik saygıları ve atılganlık düzeylerinin sosyodemografik özellikleri açısından incelenmesi. New Symposium Journal 2010; 48: 2.
Karadamar M. Ergenlerin Kiloları ile İlgili Algılarının Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ile İlişkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üni- versitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2010.
Ardıç A. Adölesanların Sağlıklı Yaşam Biçimi Dav- ranışları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İs- tanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2008.
Dil S, Ercan Ç, Alvur F, Ersan E, Gülnaz G, Poyraz N. The relationship between factors affecting the health life style behaviours and the psychological conditions of university students. Turk Psikiyatr Derg 2011; 22(2):91.
Perez A, Reininger BM, Senderson MA, Roberts RE. Physical activity and owerweight among ado- lescent Mexico Border. Rev Panam Sauld Publica 2006; 19(4):244-252.
Zaybak A, Fadıloğlu Ç. Üniversite öğrencilerinin sağlığı geliştirme davranışı ve bu davranışı etkile- yen etmenlerin belirlenmesi. E.Ü. Hemşirelik Yük- sekokulu Dergisi 2004; 20(1):77-95.
Pender NJ, Murdaugh CL, Parsons MA. Health promotion in nursing practice. Fourth Edition, New Jersey; 13-209, 2002.
Baybek H, Yavuz S. Muğla Üniversitesi öğrencile- rinde benlik saygısının incelenmesi. Muğla Üniver- sitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi 2005; 14(1):73-95.
Yıldırım N. Üniversite Öğrencilerinin Bazı Sosyo- Demografik Özelliklerinin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarına Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilim- leri Enstitüsü, 2005.
Campbell JD. Self-esteem and clarity of the self concept. J Pers Soc Psychol 1990; 59(3):538-549.
Alves Martins M, Peixoto F, Gouveia-Pereira M, Amaral V, Pedro I. Self- esteem and academic achievement among adolescents. Educ Psychol- UK 2002; 2(1):51-61.
Govender K, Naicker SN, Meyer-Weitz A, Fanner J, Naidoo A, Penfold WL. Associations between perceptions of school connectedness and adoles- cent health risk behaviors in South African high school learners. J Sch Health. 2013; 83:614-622.
Gander JM, Gardiner WH. Çocuk ve Ergen Gelişi- mi. B Onur (çev.), üçüncü baskı, Ankara: İmge Kitabevi, 1998.
Ercan O, Alikaşifoğlu M. Ergenlerde riskli davranış- lar. Turk Pediatr Ars 2009; 44:1-6.
Ayaz S, Tezcan S, Akıncı F. Hemşirelik yükseko- kulu öğrencilerinin sağlığı geliştirme davranışları. CÜ Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2005; 9:26-34.
Centers for Disease Control and Prevention. www.Cdc.Gov/Mmwr/Pdf/Ss/Ss6104
Edleson JL. Children's witnessing of adult domes- tic violence. JIV 1999; 14: 839- 870.
Ayan S. Aile içinde şiddete uğrayan çocukların saldırganlık eğilimleri. Anadolu Psikiyatri Derg 2007; 8(1):206-214.
Bagley C, Bertrand L, Bolitho F, Mallick K. Discre- pant parent- adolescent views on family function- ing: predictors of poorer self-esteem and problems of emotion and behaviour in British and Canadian adolescent. J Comp Fam Stud 2001; 32:393-403.
Ceyhun AG, Ceyhun B. Lise ve üniversite öğrenci- lerinde intihar olasılığının değerlendirilmesi. Klinik Psikiyatri 2003; 6(1):217-224.
Valois RF, Paxton RJ, Zulling KJ, Huebber ES. Life satisfaction and violent behaviors among middle school students. J Child Fam Stud 2006; 15:695- 707.
Wang RH, Hsu HY, Lin SY, Cheng CP, Lee SL. Risk behaviours among early adolescents: risk protective factors. JAN 2010; 66(2): 313-323.