YASEMİN YAVUZER, ZEYNEP KARATAŞ, BETÜL POLAT DEMİR

Benlik Kuramı Ölçeğinin Türkçe sürümünün geçerlilik ve güvenilirlik çalışması

Amaç: Bu çalışmada bireylerin çeşitli yaşam alanlarında kendilerini algılayışlarını ölçmek amacıyla geliştirilmiş Benlik Kuramı Ölçeğinin Türk üniversite öğrencilerinden oluşan bir örneklemde geçerlilik ve güvenilirliğini incelemek amaçlanmıştır. Yöntem: Ölçeğin dil eşdeğerliliği analizi için 30 İngilizce öğretmenliği 4. sınıf öğrencisine önce İngilizce formu, üç hafta sonra da Türkçe formu uygulanmıştır. Ölçeğin çeviri açısından paralelliğinin sağlandığı ve dil geçerliliğinin olduğu görülmüştür. Daha sonra ölçek 426 üniversite öğrencisine uygulanmıştır. Ölçeğin psikometrik özellikleri açımlayıcı faktör analizi, doğrulayıcı faktör analizi, ölçüt bağıntılı geçerlilik, testi yarılama yöntemleriyle ve alfa katsayısı hesaplanarak incelenmiştir. Ölçüt bağıntılı geçerlilik için Pozitif ve Negatif Duygu Ölçeği, Beck Depresyon Ölçeği ve Coopersmith Benlik Saygısı Ölçeği kullanılmıştır. Bulgular: Açımlayıcı faktör analizi sonuçlarına göre 36 maddelik ölçeğin Türkçe formunun dokuz alt ölçekten oluştuğu ve toplam varyansın %55.98'ini açıkladığı görülmüştür. Doğrulayıcı faktör analizi sonucu Benlik Kuramı Ölçeğinin 36 maddeli ve dokuz faktörlü yapısının Türk öğrencilerinden elde edilen verilerde doğrulandığı söylenebilir. Alt boyutlarda en düşük alfa katsayısı 0.52, ölçeğin tamamından elde edilen alfa katsayısı 0.84 ve test yarılama yöntemiyle hesaplanan güvenilirlik katsayısı 0.79 olarak bulunmuştur. Ölçeğin Türkçe formunun madde-toplam korelasyon katsayılarının 0.30-0.78 arasında olduğu bulunmuştur. Benlik Kuramı Ölçeği ve alt ölçeklerinin tamamı ile Pozitif Duygular ve Benlik Saygısı Ölçeği arasında pozitif yönde, Negatif Duygular ve Beck Depresyon Ölçeği arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Ayrıca, üniversite öğrencilerinin genellikle olumlu benlik teorilerine sahip oldukları söylenebilir. Kadınların Benlik Kuamı Ölçeği toplam puanları ile akademik başarı, kişilik ve aile ilişkileri alt ölçek puanları erkeklere göre daha yüksektir. Sonuç: Analiz sonuçlarına dayalı olarak, ölçeğin Türk üniversite öğrencilerinin çeşitli yaşam alanlarında kendilerini algılayışlarını ölçebileceğine karar verilmiştir.

Validity and reliability study of Turkish version of the Self Theory Scale

Objective: The purpose of this study was to determine the validity and reliability of Self Theory Scale in Turkish society. For this purpose was analyzed in Turkish candidate teacher the validity and reliability of the Turkish form of the Self-Theory Scale. Methods: English form of the scale was applied to 30 candidate teacher studying in grade 4th English Teaching from Mehmet Akif Ersoy University Faculty of Education. The same group was given the Turkish version of the scale three week later. High level of correlation was observed between the scores obtained from the English and Turkish form. The scale was applied to the study group (426 students) by the researchers in accord with the principles of volunteering. The psychometric properties of scale were investigated by exploratory factor analysis, confirmatory factor analysis, criterion related validity, and half split methods. The Positive and Negative Affect Schedule, The Beck Depression Inventory and The Coopersmith Self Esteem Inventory were used for criterion related validity. Results: According to the exploratory factor analysis, it was revealed that the Turkish form of the scale had nine subscales with the 36 items, and the total amount of variance explained by all of the nine factors was 55.98%. As a result of the confirmatory factor analysis, 36 items and nine subscales were concluded to be suitable for the Turkish sample. The lowest Cronbach's alpha coefficient was 0.52 for a subscale of the scale and all of the 36 items was 0.84. It was found half split reliability as 0.79. It was determined that the item total correlation coefficients of the subscales varied between 0.30 and 0.78. The findings showed that there was moderately positive correlations between the Self Theory Scale (and subscales) and Positive Affect and Coopersmith Self Esteem Inventory scores and negative correlations between Self-Theory Scale and Negative Affect and Beck Depression Inventory scores. In addition, university students usually said that they have a positive self-theory. Women's Self Theory Scale total scores and academic achievement, personality and family relations subscales scores are higher than the male. Conclusion: Based on the analysis results, it was decided that the scale can measure positive and negative perceptions of themselves of Turkish university students across a variety of life domains.

PDF

___

Bacanlı H. Sosyal İlişkilerde Benlik Kendini Ayarlamanın Psikolojisi. İstanbul, Milli Eğitim Bakanlığı Eğitim Dizisi, 1997.
Aslan E. Benlik kavramı ve bireyin yaşamındaki etkileri. M. Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi 1992; 4:7-14.
Özen Y, Gülaçtı F. Benlik-kavramı ve benliğin gelişimi bilen benliğe gereksinim var mı? Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi 2010; 12:21-37.
Murdock NL. Psikolojik Danışma ve Psikoterapi Kuramları. F Akkoyun (Çev. Ed.), Ankara: Nobel Yayıncılık, 2012.
Aydın B. Benlik kavramı ve ben şemaları. M. Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi 1996; 8:41-47.
Burger JM. Kişilik. İD. E Sarıoğlu (Çev.), İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2006. 7. Epstein S. The self-concept revisited or a theory of a theory. Am Psychol 1973; 28:404-414.
Berg CJ, Snyder CR. Assessing self-perceptions of college students across life domains: Development and validation of the self-theory scale. College Students Journal 2010; 44:952-969.
Çataklı M. Transliteral equivalence and eeliability of the Turkish version of the Piers-Harris Children's Self-Concept Scale. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, Boğaziçi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1985.
Öner N. Piers Harris'in Çocuklarda Öz-Kavramı Ölçeği El Kitabı. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları, 1996.
Şekercioğlu G, Güzeller CO. Ergenler için benlik algısı profilinin faktör yapısının yeniden değerlendirilmesi. Bilig 2012; 60:2015-2036.
Savaşır I, Şahin NH. Bilişsel Davranışçı Terapilerde Değerlendirme: Sık Kullanılan Ölçekler. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları, 1997.
Aşçı FH. The reliability and validity of PSDQ for Turkish population. VI. International Sport Sciences Congress (3-5 November 2000, Ankara), Congress Proceedings of VIth Sport Sciences Congress, 2000, s.122-123, Ankara.
Acun Kapıkıran N. İdeal ve gerçek benlik kavramı ölçeğinin güvenirliği ve geçerliği. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2004; 16:14-25.
Koçak G, Fışıloğlu H. Cinsel benlik şeması ölçe- ğinin üniversite örnekleminde geçerlik ve güvenilirlik çalışması. Klinik Psikiyatri 2010; 13:159-169.
Kuzgun Y. Akademik Benlik Kavramı Ölçeği El Kitabı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1996.
Sabancıoğulları S, Doğan S, Bircan H. Klinik Hemşireleri için Profesyonel Benlik Kavramı Ölçe- ği (HPBKÖ): Geliştirilmesi, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türkiye Klinikleri Hemşirelik Bilimleri Dergisi 2011; 3:16-28.
Oğuz-Duran N, Tezer E. Sanat benlik kavramı ölçeğinin geçerliği ve güvenirliği üzerine bir çalış- ma. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi 2005; 3:47-55.
Berg CJ, Snyder CR. Assessing self-perceptions of college students across life domains: Development and validation of the self-theory scale. College Students Journal 2010; 44:952-969.
Watson D, Clark LA, Tellegen A. Development and validation of brief measures of positive and negative affect: The PANAS Scales. J Pers Soc Psychol 1988; 54:1063-1070.
Gençöz T. Pozitif ve Negatif Duygu Ölçeği: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Dergisi 2000; 15:19-26.
Hisli N. Beck depresyon envanterinin geçerliği üzerine bir çalışma. Psikoloji Dergisi 1988; 6:118- 126.
Turan N, Tufan B. Coopersmith benlik saygısı envanterinin geçerlilik-güvenilirlik çalışması. XXIII. Ulusal Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Kongresi (14-18 Eylül 1987 İstanbul), XXIII. Ulusal Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Kongresi Bilimsel Çalışmaları, 1987, s.816-817, İstanbul.
Tabachnick BG, Fidell LS. Using Multivariate Statistics. Fourth ed., Needham Heights, MA: Allyn Bacon, 2001.
Kline RB. Principles and Practice of Structural Equation Modeling. New York: Guilford, 2011.
Brown TA. Confirmatory Factor Analysis for Applied Research. First ed., New York: Guilford, 2006.
Jöreskog KG, Sörbom D. LISREL 8: Structural Equation Modeling with the SIMPLIS Command Language. Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates, 1993.
Duyan V, Gelbal S. Barnet Çocuk Sevme Ölçe- ğinin Türkçeye uyarlama çalışması. Eğitim ve Bilim 2008; 33:40-48.
Çokluk Ö, Şekercioğlu G, Büyüköztürk Ş. Sosyal Bilimler için Çok Değişkenli İstatistik. Ankara: Pegem Akademi, 2010.
Yılmaz V, Çelik HE. Lısrel ile Yapısal Eşitlik Modellemesi-I: Temel Kavramlar, Uygulamalar, Programlama. Ankara: Pegem Akademi, 2009.
Beck AT. Bilişsel Terapi ve Duygusal Bozukluklar. A Türkcan, V Öztürk (Çev.), İstanbul: Litera Yayıncılık, 2008.
Büyüköztürk Ş. Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Üçüncü baskı, Ankara: Pegem A Yayıncı- lık, 2003.
Aşçı FH. Fiziksel benlik algısının cinsiyete ve fiziksel aktivite düzeyine göre karşılaştırılması. Spor Bilimleri Dergisi 2004; 15:39-48.
Pehlivan Z. Beden eğitimi öğretmen adaylarının fiziksel benlik algıları ve öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının analizi. Eğitim ve Bilim 2010; 35:126-141