Türkiye Süs Bitkileri Genetik Kaynakları
Ülkemizde biyolojik çeşitliliğin en büyük parçası olan doğal bitki örtüsü özellikle süs bitkisi olarak kullanılabilen pek çok türü de içermektedir. Başta soğanlı, rizomlu, yumrulu süs bitkileri olmak üzere yüzlerce doğal süs bitkisi türü aynı zamanda endemik bitkilerimiz arasında yer almaktadır. Bu araştırma, 1964 yılından beri sürekli olarak ve sistemli bir şekilde Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü'nde (ETAE) yürütülen 'Süs Bitkileri Genetik Kaynakları Projesi' çalışmalarını kapsamaktadır. Ülkemiz florasında doğal olarak yayılış gösteren, süs bitkisi olabilecek genetik varlığın saptanması ve muhafazası, ıslah çalışmalarında kullanılabilecek başlangıç materyali temini amaçlanmıştır. Bu çalışma kapsamında tohum, herbaryum ve bazı vejetatif materyal örnekleri toplanarak muhafaza altına alınmış, tanımlama ve çoğaltma çalışmaları yapılmıştır. Hâlihazırda, muhafaza yastıklarında 65adet örnek muhafaza edilmektedir. Çalışma süresince değişik nedenlerle doğal bitki örtüsünün bilinçsizce tahrip edildiği ve pek çok bitki türünün de yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğu gözlenmiştir. Ayrıca vejetatif muhafaza çalışmaları sonucunda da, ekolojik faktörler nedeniyle Ege Bölgesi koşullarında bir çok bitki türünün muhafazasında problemler yaşandığı ve bir kısmının da muhafaza edilemediği belirlenmiştir. Sonuç olarak süs bitkileri genetik kaynaklarının korunmasında farklı stratejilerin belirlenerek uygulamaya aktarılması gerektiğini göstermektedir.
Ornamental Plants Genetic Resources of Turkey
The flora of Turkey, which is rich in biological diversity, contains many plants species including ornamental plants. Hundreds of species of ornamentals such as bulbs, rhizomes and tubers are also endemic plants. This study contains activities of 'Ornamental Plant Genetic Resources Project' that have been carried out since 1964 at Aegean Agricultural Research Institute (AARI). The aim of the study is determination and protection of the genetic richness in our country's flora those can be used as ornamental plants and providing starting material to the breeding. Within this study seed, herbarium and some vegetative material samples were collected, conserved, multiplication and characterization activities have already been carried out. At present, 65 samples have been protected at conservation pads. As a result, during the study it has been observed that natural flora has been destroyed unconsciously and many plant species are threatened with extinction. In addition, the result of vegetative conservation studies showed that there have been difficulties in the conservation of some species; however, some of them cannot be conserved at all due to the ecological conditions of Aegean Region. In conclusion, there is a need for determining and implementing new strategies for the conservation of ornamental plant genetic resources.
___
- Aksu, E. 2002. İhracatı Yapılan Doğal Çiçek Soğanları. Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü. Yayın No:84. Yalova.
- Anonim. 2016a. TUBİVES. Türkiye bitkileri veri tabanı (http://www. http://www.tubives.com).
- Anonim. 2016b. TUBİVES. Türkiye bitkileri veri tabanı (http://www.bizimbitkiler.org.tr/v2/liste.php).
- http://www.bizimbitkiler.org.tr/v2/liste.php Arslan, N., İ. Baktır, O. Beyazoğlu, T. Ekim, M. Koyuncu, N. Özhatay ve Ö. Seçmen. 1996. Türkiye' nin Ekonomik Değeri Olan Geofitlerinin Üretimi ve Doğal Populasyonları Hakkında Rapor. İstanbul.
- Boissier, E. 1879. Thymus L. in Flora Orientalis, Genevrae et Basileae, IV., p. 554.
- Brummit, R. K., and C. E. Powell. 1992. Authors of plant names 732, Royal Botanic Gardens. Kew.
- Clifford, H. T., and W. Stephenson. 1975. An introduction to Numerical Classification. Academic Press. New York. Davis, P. H., and I. C. Hedge., 1965. The Flora of Turkey Past, Present and Future. Condollea. 8: 381-449.
- Davis, P. H. 1965-1985. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Volume 1-9, Edinburgh University Press. Edinburg.
- Davis, P. H., R. R. Mill, and K. Tan., 1988. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Volume 10 (Supplemental), Edinburgh University Press, Edinburgh.
- Ekim, T., M. Koyuncu, M. Vural, H. Duman, Z. Aytaç ve N. Adıgüzel. 2000. Red Data Book of Turkish Plants (246). Türkiye Tabiatını Koruma Derneği. Ankara.
- Ergun, M. E., S. Erkal ve F. Pezikoğlu. 1997. Doğadan Sökülen Çiçek Soğanlarının Sökümü, Üretimi ve Ticaretinin Ekonomik Yönden Değerlendirilmesi. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Atatürk Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü. Bilimsel Araştırma ve İncelemeler. Yayın No: 108. Yalova.
- Güner, A., S. Aslan, T. Ekim, M. Vural, ve M. T. Babaç (edlr). 2012. Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını. İstanbul.
- Ildır, S. 1993. Süs bitkileri, doğal çiçek soğanları. 7. Beş Yıllık Kalkınma Planı, Bitkisel Ürünler. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, TÜGEM. Ankara.
- Karagüzel Ö., K. Aydınşakir ve A. S. Kaya. 2007. Dünyada ve Türkiye'de çiçek soğanları sektörünün durumu. Derim Dergisi Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü. 24:(1) 1-10.
- Karaoğlu, C. 2010. Soğanlı bitkiler ve in vitro hızlı çoğaltım. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi 19 (1-2): 24-29.
- Kazaz, S., K. Erken, Ö. Karagüzel, Ş. Alp, M. Öztürk, A. S. Kaya, F. Gülbağ, M. Temel, S. Erken, Y. İ. Saraç, Z. Elinç, A. Salman ve M. Hocagil. 2015. Süs Bitkileri Üretiminde Değişimler ve Yeni Arayışlar. TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Ziraat Mühendisliği VIII. Teknik Kongresiç 12-16 Ocak, Ankara.
- Kence, A. 1992. Biyolojik zenginlikler, sorunlar ve öneriler. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Dergisi Sayı: 74. Ankara.
- Kornerup, A., and J. H. Wanscher. 1978. Methuen Hand Book of Colour. Third Edition. London.
- Önder, F. 1997. Türkiye'den yurtdışına kaçırılan biyolojik zenginliklerimiz. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Dergisi Sayı: 114. Ankara.
- Özhatay, N. Ş. Kültür,. and B. Gürdal. 2011. Check-List Of Additional Taxa to the Supplement Flora of Turkey. Turkish Journal of Botany 35:1-36
- Özzambak, M. E., E. Zeybekoğlu ve Ö. Kahraman. 2007. Süs Bitkileri Yetiştiriciliğinde İyi Tarım Uygulamaları. İzmir.
- Rechinger, K. H. 1943. Flora Aegaea. Flora der Inseln und Halbinseln des agaischen Meeres.
- Sneath, P. H. A., and R. R. Sokal. 1973. Numerical Taxonomy. The Principles and Practice of Numerical Classification. Freeman, San Fransisco.
- Steel, R. G. D., and J. H. Torrie. 1980. Principles and Procedures of Statistics. A Biometrical Approach. Mc Grow-Hill Book Co. New York.
- Strid, A. (ed.) 1986. Mountain flora of Greece. Volume 1, Cambridge Universty Press. Cambridge. Tan, A. 1983. Sayısal Taksonomik Yöntemlerle Varyasyonun Saptanması. EBZAE Yay. No: 30. Menemen.
- Tan, A. 2010. Türkiye Gıda ve Tarım Bitki Genetik Kaynaklarının Durumu, Gıda ve Tarım için Bitki Kaynaklarının Muhafazası ve Sürdürülebilir Kullanımına İlişkin Türkiye İkinci Raporu. İzmir. 158 s.
- Townsend, C. C., and E. Guest. 1996. Flora of Iraq. Published by Ministry of Agriculture Tutin, G. T., V. H. Heywood, N. A. Burges, D. M. Moore, D. H. Valentine, S. M. Walters, and D. A. Webb. 1964.
- Flora of Europae. Cambridge University Press. Ulubelde, M. 1983. Meyve genetik kaynaklarının toplanması ve korunması. Ege Bölge Zirai Araştırma Enstitüsü Yayınları. Yayın No: 34. İzmir.
- Uluğ, B. V. 1997. Adıyaman Lalesi (Fritillaria persica L.) Soğanlarının Değişik Vegetatif Yöntemlerle Üretilmeleri ve Etkileri Üzerine Araştırmalar. Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü, Bilimsel Araştırma ve İncelemeler. Yalova. 104: 43 s.
- Yıldırımlı, Ş. 1996. The Chorology of the Turkish Gymnosperms. Ot Sist. Bot. Derg. 3: 113-124.
- Zencirkıran, M. 1998. Türkiye florasında bulunan bazı önemli soğanlı süs bitkilerinde çoğaltım yöntemleri üzerine araştırmalar. Doktora Tezi. Uludağ ÜZF. Bahçe Bitkileri Bölümü, Bursa.
- Zencirkıran, M. 2002. Geofitler. Uludağ Rotary Derneği Yayınları 1: 28-29. Bursa
- ISSN: 1300-0225
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 1991
- Yayıncı: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü
Sayıdaki Diğer Makaleler
Lerzan AYKAS, Necla TAŞ, Neşe ADANACIOĞLU, Erdinç OĞUR, Umut ÖZER
Farklı Sıra Arası Uygulamalarının Mürdümük (Lathyrus sativus L.) Ot Verimi ve Kalitesine Etkisi
Cafer Olcayto SABANCI, HAKAN KIR, TAMER YAVUZ, Ali İhsan KARAYEL, Sibel BASKOY
Türkiye Süs Bitkileri Genetik Kaynakları
Gülden HASPOLAT, Ümran ŞENEL, Salih GÖKKÜR, Ayhan KESİCİ
Mehmet ÖTEN, Semiha KİREMİTCİ, Orçun ÇINAR
Süleyman DOĞAN, İSMAİL EKER, Nusret ZENCİRCİ, TÜLAY TURGUT GENÇ