Topraktan ve Yapraktan Çinko Uygulamalarının Marul (Lactuca sativa L.) Bitkisinin Gelişmesi ve Bazı Mineral Madde Kapsamı Üzerine Etkisi1

Son yıllarda birçok kültür bitkisinde çinko eksikliğini gösteren belirtiler artmıştır. Bu bitkiler arasında özellikle marul (Lactuca sativa L.) çinko eksikliğine çok duyarlı bir sebze türüdür. Bu nedenle marul bitkisinin vejetatif büyüme ve gelişme özellikleri ile bazı mineral madde kapsamı üzerinde çinko uygulamalarının etkisini saptamak amacıyla bu araştırma gerçekleştirilmiştir. Saksı denemesi olarak yürütülen araştırmada, Zn; çinko sülfat (ZnSO4.7H2O) formunda topraktan (ZnTo=0; ZnT1=10ppm; ZnT2=20ppm; ZnT3=30 ppm) ve yapraktan (ZnYo=0; ZnY1= %0,10; ZnY2=%0.20; ZnY3=%0,30) üç kez uygulama yapılmıştır. Sonuç olarak bazı vejetatif gelişme parametreleri (baş boyu, kullanılabilir yaprak sayısı, bitkide yaş ve kuru ağırlık) ve yaprağın N, P, K ve Zn içerikleri bakımından uygulamalar arasında önemli farklılıklar bulunmuştur. Her iki uygulamada da marul bitkisinin gelişme parametrelerine ve Zn içeriğine ZnT2, Zn Y2 seviyeleri ve N ile K içeriği açısından ise ZnT1, ZnY1 seviyeleri önerilebilir.

The Effects of Soil and Foliar Zinc Applications on Development and Some Mineral Matter Contents of Lettuce Plant (Lactuca sativa L.)

In recent years, symptoms showing Zn deficiency have increased in many plant varieties. The lettuce (Lactuca sativa L.) is a crop sensitive especially to Zn deficiency. The present study, therefore, has been conducted to determine the effect of Zinc applications on the vegetative development parameters of lettuce plant and some mineral substance content. Zinc in the form of ZnSO4.7H2O was applied from the soil and leaves to the pots. The soil applications were ZnTo=0; ZnT1=10ppm; ZnT2=20ppm and ZnT3=30ppm. The foliar applications as three times were ZnYo=0; ZnY1= %0.10; ZnY2=%0.20 and ZnY3=%0.30. Consequently, significant differences were found regarding vegetative development parameters (head length, leaf number, head fresh weight, dry weight) and N, P, K and Zn contents of the leaf. In both soil and foliar applications, ZnT2, ZnY2 levels can be recommended for development parameters and Zn content of lettuce plant, and ZnT1, ZnY1 levels with regard to N and K content.

___

  • Açıkgöz, N., M. M. Akkaş, M. Maghaddam ve K. Özcan. 1993. Tarist PC'ler için istatistik kantitatif genetik paketi. Uluslararası bilgisayar uygulamaları sempozyumu-133, 19 Ekim, Konya. Anonim. 1992. IFA world fertilizer usual manuel. International Fertilizer Industry Association, Paris. Printed in Germany. Aydın, Ş., B. Yağmur, H. Hakerlerler ve H. Çoban. 2007. Effects of different types and levels of zinc sulphate application in vineyards (vitis vinifera L.) in a semi- arid environment. Asian Journal of Chemistry. 19(1), 555-563. Bağcı , S ve A, B. Sade. 2004. Konya şartlarında sulama ve çinko uygulamalarının, farklı tahıl türlerinde verim, verim unsurları ve tanedeki çinko konsantrasyonu üzerine etkileri.Türkiye 3. Ulusal Gübre kongresi, Tarım-Sanayi-Çevre,11-13 Ekim 2004, Tokat,563- 572. Bouyocous, G. J. 1955. A recalibration of the hydrometer method for making mechanical analysis.of the soils. Agronomy Journal. 4 (9): 434. Bremner, J. M. 1965. Methods of soil analysis, part 2. Chemical and microbilogical properties, Ed. C. A. Black, American Society of Agron.. Inc., Pub. Agron. Madison. Ceylan, Ş., M. Oktay, F. Yoldaş, H. Çakıcı ve V. Çavuşgil. 1999. Çinko katkılı ve katkısız kompoze gübrelerin karpuz yetiştiriciliğinde verim, bazı bitki ve kalite özellikleri üzerine etkisi. E. Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi. Cilt 36 (1-2-3) Bornova, İzmir. Çağlar, K. Ö. 1949. Toprak Bilgisi. A.Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları. sayı: 10. Ankara. Çakmak, İ., B. Torun, B. Erenoğlu, M. Kalaycı, A. Yılmaz, H. Ekiz ve H. Barun, 1996. Türkiye'de toprak ve bitkilerde çinko eksikliği ve bitkilerine çinko eksikliğine dayanıklılık mekanizmaları. Turkish Journal of Agriculture and Foresty (20): 13-23. Erdal, İ., A. Yıldırım, F. Yıldırım ve Z. Küçükyumruk. 2008. Çinko Gübrelemesinin farklı anaçlar üzerine aşılı elma çeşidinin çinko beslenmesi ile bazı besin elementi içeriklerine etkisi. 4. Ulusal Bitki Besleme ve Gübre Kongresi, 799-804, 8-10 Ekim, Konya. Gülser, F., M.A Bozkurt,K.M. Çimrin. 2001. Artan dozlarda ve farklı şekillerde Çinko gübrelemesinin elma ağaçlarında besin element içeriğine ve sürgün uzunluğuna etkisi.Ondokuz Mayıs Üniv. Ziraat Fak. Derg.16(1): 12-15. Samsun. Hakerlerler, H., D. Anaç, A. Gül ve N. Saatçi. 1992. Topraksız yetiştirme ortamlarının sera koşullarında yetiştirilen marulun azot fraksiyonlarına ve besin maddeleri miktarına etkileri. J. Of Ege Univ. Fac. of. Agric.29 (2-3): 87-94. Hakerlerler H., Ş. Aydın, M. E. İrget, U. Aksoy ve M. Tutam. 1999. The effect of soil and foliage applied zinc on yield and quality of fig. (Ficus carica L. cv sarilop) for drying, in: J. Beeh (Ed.), 5th international meeting on soils with mediterraean type of climate, 256-260 (IMSMTC) Barcelona (Castalonia), July 4-9, Spain, p. 1071. Jackson, M. L. 1962. Soil chemical analysis. Prentice Hall. Inc., New York. Kacar, B. 1972. Bitki ve Toprağın Kimyasal Analizleri II, Bitki Analizleri. A.Ü. Ziraat Fakültesi yayınları 453. Uygulama kılavuzu 155: 37-49. Lindsay, W. L., and W. A. Norwell. 1978. Development of a DTPA soil test for zinc, iron, manganese and copper. Soil Science Society of America Journal. 42: 421-428 Marschner, H. 1997. Minereal nutrition of higher plants. Instutue of Plant Nutrition, University of Hohenheim. Academic Press, Inc., Sandiego, CA 9210, Germany. p. 889. Mills, H. A. ve J. B. Jones. 1996. Plant Analysis Handbook- II. Micro macro publishing Inc., Georgia, USA. P 422. Müfütoğlu, N., M., T. Demirer, M. Oktay ve Ö.L. Elmacı. 2003. Çinko katkılı ve katkısız 15-15-15 gübre uygulamasının buğdayda verim ve bazı verim öğeleri üzerine etkisi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 34 (4): 299-302, Erzurum. Oktay, M. 1999. Çinko katkılı kompoze gübrelerin değişik kültür bitkilerinin yetiştiriciliğinde kullanımı. E.Ü. Tarımsal Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayın Bülteni No:35, ISSN 1300-3518. İzmir. Ünsal,H., Ş. Tüfekçi ve Ö. Kılıç Gürbüz. 2008. Alkalin Topraklarda humik asit ve çinko uygulamalarının iki farklı nohut(cicer arietinum L.) çeşidinin tane ve gövdesindeki bazı besin element içeriklerine etkisi. 4. Ulusal Bitki Besleme ve Gübreleme Kongresi,8-10 Ekim, Konya, 465-475. Pilanali, N. ve T. Aksoy. 1998. Hıyar bitkisinin çinko ile beslenmesinde toprak ve bitkinin Zn kapsamını etkileyen faktörlerin belirlenmesi. 1. Ulusal Zn Kongresi 12-16 Mayıs, Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Eskişehir, 885-888. Reuter D., and J. B. Robinson. 1986. Plant analysis an interpretation manual. Melbourne, Sydney. p 211. Sevgican, A. 1999. Örtüaltı Sebzecilği. E.Ü. Ziraat Fakültesi baskısı, 302. İzmir. Silanpaa, M. 1982. Micronutrients and the nutrients status of soil: A global study, FAO soils bulletin 48, FAO, Roma. Togay, Y., N. Togay, Z. Kocakaya, İ. Erdal ve F. Çiğ. 2005. Van koşullarında çinko uygulamasının farklı buğday çeşit ve hatlarında verim ve verim öğelerine etkisi. Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi, 5-9 Eylül, Cilt 1: 595-600. Torun, B ve B. Çakmak. 2004. Orta Anadolu Bölgesinde çinko noksanlığı. Türkiye 3. Ulusal Gübre Kongresi. Tarım Sanayi Çevre, 521-534, 11-13 Ekim 2004, Tokat. Yağmur B., Ş. Ceylan ve M. Oktay. 2002. Çinko gübrelemesinin çekirdeksiz üzümde (vitis vinifera L. cv. sultani çekirdeksiz) verime etkisi. E. Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi 39(2): 111-117, Bornova, İzmir. Winsor, G., and P. Adams. 1987. Glasshouse crops. Vol, 3: 119-125. Zengin, M, F. Gökmen, ve S. Gezgin. 2008. Topraktan ve yapraktan çinkolu gübre uygulamalarının elma yapraklarında makro ve mikro besin elementleri ile krolofil içeriklerine etkileri. 4. Ulusal Bitki Besleme ve Gübreleme Kongresi, 8-10 Ekim, Konya, 1108- 1117.