Mısırda (Zea mays indentata Sturt.) üstün melez kombinasyonların belirlenmesi üzerinde bir araştırma

Bu araştırma, altı kendilenmiş mısır hattı arasında yapılan yarım diallel melezlemede elde edilen 15 $F_1$ melezinde üstün genel ve özel uyum yeteneğine sahip ebeveyn ve melezleri belirlemek amacıyla yapılmıştır. Denemenin melez aşaması Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü, $F_1$ bitkilerinin ve atalarının test edilmesi ise Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi deneme tarlalarında gerçekleştirilmiştir. Bitki boyu, koçan yüksekliği, koçan boyu, koçan çapı, koçan ağırlığı, koçanda tane sayısı, bitkide koçan sayısı ve tane veriminin belirlendiği araştırma Bursa koşullarında üç tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Verilere Griffing 'in diallel analiz yöntemi uygulanmıştır. Elde edilen sonuçlara göre genotipler, genel ve özel uyum 'yeteneği varyansları incelenen karakterlerin tümünde önemli bulunmuştur. Araştırmada, en yüksek özel uyum yeteneği etkisi 4x5 kombinasyonunda'belirlenmiştir. Bu melez, koçanda tane sayısı bakımından yüksek ve önemli etki değerine sahip olmuştur. Çalışmada incelenen karakterlerin kalıtımında dominant gen etkisinin hakim olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

genel kombinasyon yeteneği, hibritler, kendilenmiş hatlar, mısır, özel kombinasyon yeteneği, istatistiksel analizler, tane verimi, Bursa (şehir)

A research on determination of superior hybrid combinations in corn (Zea mays indentata Sturt.)

It was aimed to determine superior general and specific combining abilities of 15 $F_1$ hybrids obtained from half diallel crosses of 6 inbred maize lines. The plant height, ear height, ear lenght, ear diameter, ear weight, the number of seed per ear, the number of ear per plant and grain yield were determined. Field trials were set up with three replications at Bursa ecological conditions. Data were examined by Griffing analysis method. According to the results, genotypes, the variance of general and specific combining ability were statistically significant for all the traits studied. The highest specific combining ability for yield was found in the 4x5 combination. This combination also gave high and signifiant effects in the number of ear seed. It was conducted that dominant genes were effective in heritance of all traits studied.

Keywords:

general combining ability, hybrids, inbred lines, maize, specific combining ability, statistical analysis, grain yield, Bursa,

PDF

___

Aksel, R., A. Kırcalıoğlu ve K. Z. Korkut. 1982. Kantitatif genetiğe giriş ve diallel analizler. Ege Bölge Zirai Araştırma Enstitüsü Yayınları No:20, İzmir. s. 123.
Altınbaş, M. 1995. Melez mısırda dane verimi ve kimi bitki özellikleri bakımından heterosis ve kombinasyon yeteneği. Anadolu 5 (2): 35-51.
Anonim. 2002. Bursa Meteoroloji İşleri Müdürlüğü Kayıtları. Bursa.
Dede, Ö., Ş. M. Kara ve Ş. Dede. 2001. Bir diallel melez mısır populasyonunda verim ve verim unsurlarına ilişkin heterosis ve uyum yetenekleri analizi. Ankara Ü. Z. F. Tarım Bilimleri Dergisi, 7 (1): 41-46.
Dhillon, B. S., and J. Singh. 1979. Evaluation of factorial partial diallel crosses. Crop Sci. 19: 192-195.
Falconer, D. S. 1989. Introduction to quantitative genetics. Longman, London, p. 433.
Griffing, B. 1956. Concept of general and specific combining ability in relation diallel crossing system. Aust. J. Biol. Sci. 9: 463-493.
Kara, M. Ş. ve E. Esendal. 1997. Tütünde {Nicotiana tabacum L.) bazı kantitatif karakterlerin kalıtımının diallel analiz. Anadolu, 7 (1): 98-111.
Kara, M. Ş. 2001. Mısır kendilenmiş hatlarında verim ve verim öğelerinin değerlendirilmesi. I. Heterosis ve uyum yeteneklerinin line x tester analizi. Turk. J. Agriculture Forestry, 25: 383-391.
Khristova, P., K. Khristov. 1995. Study of combining ability and inheritance with regard to crude protein content in mutant maize lines. Rasteniev"dni Nauki 32 (5) 13-15. Plant Breeding Abstracts 66 (10) 1996.
Konak, C, A. Ünay, E. Serter ve H. Başal. 1999. Estimation of combining ability effects, heterosis and heterobeltiosis by line x tester method in maize. Turk J. ofFieldCrops4: 1-9.
Misevic, D. 1990. Genetic analysis of crosses among maize populations representing different heterotic patterns. Crop Sci. 30: 997-1001.
Mungoma, C, L. M. Pollak. 1988. Heterotic patterns among ten corn belt and exotic maize population. Crop Sci. 28: 500-504.
Nas, L., M. Lima, R. Vencovsky, and P. B. Gallo. 2000. Combining ability of maize inbreed lines evalutaion in the three environment in Brazil. Scientia-Agricola, 57: 129-134.
Nevado, M. E., and H. Z. Cross. 1990. Diallel analysis of relative growth rates in maize synthetics. Crop Sci. 30: 549-552.
Poehlman, M. J. 1978. Breeding corn. Breeding Field Crops. 241-277 p., U.S.A.
Sorrels, M. E., J. H. Lonnquist, and R. E. Harris. 1979. Inheritance of prolificacy in maize. Crop Science, 19:301-306.
Stangland, G. R., W. A. Russell, and O. S. Smith. 1983. Evaluation of the performance and combining ability of selected lines derived from improved maize populations. Crop Sci.23: 647-651.
Turan, Z. M. 1995. Araştırma ve Deneme Metodları. Uludağ Ü. Z. F. Ders Notlan No: 62, Bursa. s. 121.
Turgut, İ. 2001. A. Atdişi mısırda (Zea mays indentata Sturt.) üstün melez kombinasyonların belirlenmesi üzerinde bir araştırma. Anadolu, 11 (1): 23-35.
Turgut, İ. 2003. Mısırda (Zea mays indentata Sturt.) line x tester analiz yöntemiyle uyum yeteneği etkilerinin ve heterosisin belirlenmesi. Uludağ Ü. Z. F. Derg., 17 (2): 33-46.
Ünay, A., C. Konak, E. Serter, H. Basal ve A. Zeybek. 1999. Mısırda bazı özelliklerin çoklu dizi analizi ile belirlenmesi. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, 15-20 Kasım 1999, Adana. Bildiri Kitabı, Cilt 1, Genel ve Tahıllar, s. 444-449.
Yağbasanlar, T. 1990. Melez buğday m önemi ve verim potansiyeli. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, 5 (4): 15-24.
Yurtsever, N. 1984. Deneysel İstatistik Metotları. Tarım Orman ve Köy işleri Bakanlığı Genel Müdürlüğü Yayınlan, Yayın No, 121. Ankara, s. 622.
Yüce, S. ve İ. Turgut. 1991. Ege Bölgesi'nde ikinci ürüne uygun melez mısır ıslahı. Doğa, 15: 520-532.