Diyarbakır ekolojik koşullarında aspir (Carthamus tinctorius L.)' de uygun ekim zamanını belirlenmesi üzerine bir çalışma

Bu çalışma, Diyarbakır koşullarında 1995-96 ve 1996-97 yetiştirme sezonlarında, farklı ekim zamanlarının üç aspir çeşidinde tohum verimi, yağ verimi ve verim unsurlarına etkisini belirlemek amacıyla yürütülmüştür. Deneme, üç çeşit (Dinçer, 5-154, Yenice) ana parsellere ve altı ekim zamanı (15 Kasım, 15 Aralık, 15 Ocak, 15 Şubat, 15 Mart, 15 Nisan) alt parsellere gelecek şekilde bölünmüş parseller deneme desenine göre kurulmuştur. İki yıllık sonuçlara göre, tohum verimi 97,7-140,9 kg/da, kabuklu hanı yağ oranı ise % 26,36-31,26 arasında değişmiştir. Her iki yılda da en yüksek tohum ve yağ verimleri birinci ekim zamanı olan 15 Kasım ekiminden elde edilirken, ekim zamanının gecikmesi ile verimlerde azalmalar meydana gelmiştir.

Anahtar Kelimeler:

ekim zamanı, Carthamus tinctorius, verim ögeleri, verim, tarla denemeleri, Diyarbakır, tohum verimi, aspir

A study on the determination of suitable sowing date of safflower (Carthamus tinctorius L.) in Diyarbakır ecological conditions

This study was conducted in order to-determine the effect of different sowing dates on seed yield, oil yield and yield components of safflower under the Diyarbakır ecological conditions during the growing season of 19.95-96 and 1996-97. The experiments laid down as a split plots with three safflower cultivars (Dinçer, 5-154, Yenice) as main plots and six sowing dates (l 5 November, 15 December, 15 January,15February, 15March, 15 April) as sub-plots with three replications. The average oftwoyear results showed that the seed yield was obtained between 140.9-97.7 kg/da, oil ratio between 26.6-31.6 %. The highest seed and oil yield we.re obtained from the first sowing date in both years It was determined that, as the sowing date in safflower delayed, oil and thus seed yield decreased.

Keywords:

sowing date, Carthamus tinctorius, yield components, yields, field experimentation, Diyarbakir, seed yield, safflower,

PDF

___

Anonim, 1997. T.C, Başbakanlık Meteoroloji Genel Müd. Meteoroloji Bölge Müdürlüğü, Diyarbakır.
Baydar. H. ve İ Turgut. 1991. Aspir (Carthamus tinctorius L.)'in Antalya koşullarında kışlık olarak yetiştirme olanakları üzerine araştırmalar Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 5:1-2. 75-92, Antalya.
Boytop. T. 1984 Türkiye'de bitkiler ile tedavi. İstanbul Üniversitesi Yayınları. No: 3255. istanbul
Bayraktar, N ve M. Ülker. 1990. Dört aspir (Carthamus tinctorius L.) çeşit adayında verim ve verimi etkileyen öğeler. Ankara Ü, Z. F. Yıllığı. 41-. 1-2. 129-140.
Dernek. Z, 1977. Konya bölgesinde yetiştirilecek aspır çeşitlerinin saptanması ile ilgili bir çalışma. Köy İşl. ve Koop. Bak Top. G. Müd. Konya Bölge Topraksu Araştırma Enstitüsü Md Yayınlan. Genel Yayın No: 53. Raporlar Serisi No: 39. 32 s.. Konya,
Dinçer. N. e T. Çetinel 1973. Aspir üzerinde agronomik bazı araştırmalar Eskişehir Zirai Araştırma İstasyonu. Yayın No: 8 Araştırma Serisi: 1, 28 s.. Eskişehir.
Er. C. 1981. Endüstri bitkilerinin nadas alanlarına sokulabilme olanakları. Kuru Tarım Nadas Alanlarından Yararlanma Sempozyumu Tübitak Yayınları No: 593. 289-297
Esendal. E. ve F. Tosun. 1973. Erzurum ekolojik şartlarında yetiştirilen bazı yerli ve yabancı aspır (Carthamus tinctorius L.) çeşitlerinin fenolojik ve morfolojik karakterleri ile verimleri ve tohum özellikleri üzerine bir araştırma. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Ziraat Dergisi. 3: 3, 310. 93-115
Esendal, E. 1990 Samsun'da kışlık ve yazlık olarak ekilen aspır (Carthamus tinctorius L.) çeşitlerinin verim ve bazı özelliklen üzerinde bir araştırma On Dokuz Mayıs Ün. Z F Dergisi, 5: 1-2, 49-65, Samsun
Esendal, E., K. Kevseroğlu, N. Uslu ve S. Aytaç. 1992. Yazlık ve kışlık ekimlerin bazı aspır (Carthamus tinctorius L.) çeşitlerinde verim ve önemli özellikleri üzerine etkileri On Dokuz mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Araştırma Yıllığı Sonuç Raporu, Proje No: Z-044, Samsun.
Furuya, T., and T. Yoshikawa. 1991. IX Carthamus tinctorius L. (Safflower): Production of vitamin E in cell cultures Biotechnology in Agriculture and Forestry, 15, 143-155.
Gencer, O. S. Sinan ve Y. Gülyaşar. 1987. Aspir (Carthamus tinctorius L.)'de yağ verimi ve verim unsurlarının korelasyon ve path analizi üzerinde bir araştırma. Çukurva Ü. Z, F. Dergisi 2: 2. 37-43, Adana.
Horodyski, A., and J. Pietroniowa. 1962. Experiment on sowing dates for safflower. Field Crop Abstracts. 17:2, 1064.
Jiranek. O. 1973. Prospect lor growing Carthamus tinctorius in Tunisia İnstitut Tropickehoa Subtropickeho Zemedelstvi , No: 6 . 81-90.
Knowles, P. F., and M. D. Miller. 1965, Safflower. California Agricultural Experiment Station Extension Service Circular, 352.
Luebs, R. I., D M. Yermanos. A. E. Laag, and W. D. Burge. 1965. Effect of planting date on seed yield, oil content and water requirement of safflower Agronomy J. 57: 2.
Rahman, N. Q , N. Akhtar, F. Z. Majid, and L. Nahar. 1969. Oil seed crops in East Pakistan 3. effect of date of sowing on safflower. Field Crops Abstracts, 24:3, 4050.
Sinan, S. 1984 Çukurova'da kışlık olarak ekibilecek aspir (Carthamus tinctorius L.) çeşitlerinin önemli tarımsal ve teknolojik özellikleri üzerinde araştırmalar Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Doktora Tezi, 123 s.
Tayşi, V. ve H Sepetoğlu. 1975. Bornova ekolojik koşullarında kışlık olarak yetiştirilen aspir bitkisinin ekim zamanının belirlenmesi üzerine araştırmalar. Tübitak 5. Bilim Kongresi, 29 Eylül-2 Ekim 1975 Tübitak yayınları. No: 360. TOAG Seri No: 67, 19-28, Ankara