İlhan ÖZKARAKAŞ, Necla ERCAN, Kamil GÜRNİL, Selim TOKMAK, Erol KÜÇÜK

Bazı önemli kayısı (Prunus armeniaca L.) çeşitlerinin Ege bölgesi koşullarında değerlendirilmesi

Bu araştırma 1998-2004 yılları arasında kayısı (Prunus armeniaca L.) türüne ait 9 kayısı çeşidi üzerinde yürütülmüştür. Kayısı çeşitlerinde fenolojik gözlemler ile bazı pomolojik değerler incelenerek verim değerleri alınmıştır. Kayısılarda toplam 30 özellik üzerinde çalışılmış ve bunların 8 tanesi çeşit seçiminde kriter olarak ele alınmıştır. Bu kriterler; verim, ortalama meyve iriliği, kalite, suda çözünebilir kuru madde, aroma, meyve sertliği, sululuk ve et/çekirdek oranıdır. Tartılı derecelendirme sonucu; ortalama meyve iriliği, kalite, suda çözünebilir kuru madde, aroma, meyve sertliği, sululuk ve et/çekirdek oranı bakımından aldıkları puanlarla Canino, Precoce de Tyrinthe ve Tokaloğlu çeşitleri ilk sıralarda yer almışlardır. Ege Bölgesinde erkenci sofralık kayısı yetiştiriciliğinin önemi büyüktür. Bu nedenle, Precoce de Tyrinthe çeşidi ile birlikte Feriana, Beliana ve Priana çeşitleri erkenci ve oldukça kaliteli olmaları nedeniyle önerilebilir bulunmuşlardır.

Anahtar Kelimeler:

Ege Bölgesi, pomolojik özellikler, pomoloji, Prunus armeniaca, uyum, kayısı, fenoloji

Evaluation of some apricot (Prunus armeniaca L.) varietes at the aegean region in Turkey

This research was carried out on 9 apricot varieties during the years 1998-2004. Some pomological and fenological characteristics were investigated on apricot (Prunus armeniaca L.). Eight characters out of 30 were evaluated as criteria in selecting the best apricot varities. These 8 characters were, fruit yield, average quality, aroma flesh, juices, soluble solids and flesh/seed ratio. According to Weighed-Ranked method; Canino, Precoce de Tyrinthe and Tokaloğlu varieties were found to be superior in consideration with fruit yield, average quality, aroma flesh, juices, soluble solids and flesh/seed ratio. Apricot productivity for earliness is most important in the Aegean region. Varieties Precoce de Tyrinthe together selected were Feriana, Beliana and Priana varieties.

Keywords:

Aegean Region, pomological characteristics, pomology, Prunus armeniaca, adaptation, apricots, phenology,

PDF

___

Akça, Y., and A.Aşkın. 1995. Clonal selection in the apricot cultivar Hacıhaliloğİu. in: X. International Symposium on Apricot culture. (Eds. R. Gülcan and U. Aksoy), 20-25 September 1993, İzmir, Turkey. Acta horticulture 384:169-172.
Asma, B. M., ve O. Birhanlı. 2004. Mişmiş ISBN 975-288-755-4 Evin ofset Malatya.
Aşkın, A. 1989. Meyvecilikte soğuklama ihtiyacı ye ekolojik koşullar ile pazar isteklerine uygun olarak çeşit seçimi. TYUAP= Ege-Marmara Dilimi Bahçe Bitkileri Toplantısı, 7-9 Mart, ETAE-Menemen,İZMİR.
Ayanoğlu, H. ve M. Sağlamer. 1986. Akdeniz Bölgesi kıyı şeridinde yetiştirilebilecek kayısı çeşitlerinin adaptasyonunda ilk sonuçlar. Derim 3 (1): 3-15.
Ayfer, M ve M., Çelik. 1977. Akça, Ankara ve Williams çeşitleri ile S.Ö. Ayva anaçlarının uyuşumları üzerinde Araştırmalar. TÜBİTAK VI. Bilim Kong. TAOG Tebliğleri. Bahçe Bitkileri. Seksiyonu. S 111-112.
Bailey, C. H., and L. F. Hough. 1975. Apricots. In: J. Janick and J. N. Moore (eds.)."Advances Fruit Breeding", pp: 367-383. Purdue University Press., West Lafayette, Indiana, USA.
Baktır, İ., S. Ülger ve Z. H. Yayıcı. 1992. Yabancı orijinli bazı kayısı çeşitlerinin Antalya koşullarına adaptasyonu ve gelişmeleri üzerine bir araştırma. Türkiye . 1. Bahçe Bitkileri Kongresi, 13-16 Ekim, İzmir. Cilt 1 (Meyve): 461-464.
Gazanfer, S. 1995. Economics and commercialisation of apricots. Acta Horticulturae. No: 384. pp.
Kaşka, N. ve C. Onur, S. Onur ve A. Çınar. 1982. Akdeniz Bölgesi için erkenci kayısı çeşitleri seleksiyonu. TÜBİTAK-TOAG, ABBA Ünitesi, No: 12.
Kaşka, N., S, Paydaş, S. Kafkas, and E. Yasa. 1999. Table apricot growing on Taurus mountains. Acta Horticulture. No: 488. pp: 125-128.
Koraerup, A., and J. H. Wanscher. 1978. Methuen Handbook of Colour. Int. And revised by Don Pavey, Methuen, London.
Monastra, F., and F. R. de Salvador. 1995. Apricot: Present and future. Acta Horticulture 384: 401-414.
Önal. K., S. Özakman ve İ. Özkarakaş. 1995. Ege Bölgesi Koşullarında Ümitvar Erkenci ve Kaliteli Kayısı İP. armeniaca L.) Çeşitlerinin Belirlenmesi. Türkiye II. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi 3-6 Ekim 1995 Adana. S. 194-198
Özakman, S., and K. Önal. 1994. The Clonal Selection of Apricot (P. armeniaca L.) in Turkey. XXVI th. International Horticultural Congress. 21-27 August, Kyoto, Japan, P. 20-38.
Özkarakaş, İ. ve N. Ercan. 2004 Güneydoğu Anadolu Bölgesinden Toplanan Bazı Kayısı (P. armeniaca L.) Genetik Kaynakları Materyalinin Ege Bölgesine Adaptasyonu ve Değerlendirilmesi. Anadolu J.of AARI 14 (1): 1-15 Mara.
Özvardar, S., K. Önal ve E. Baldıran. 1991. Ege Bölgesine uygun kayısı çeşitlerinin seçimi. Anadolu J.of AARI 1(2): 36-52.
Paydaş, S., N. Kaşka, A. Polat ve H. Gübbük. 1992. Yeni Bazı Kayısı (Prunus armeniaca L.) Çeşitlerinin. Adana Ekolojik Koşullarına Adaptasyonu Üzerinde Araştırmalar.Türkiye 1. Bahçe Bitkileri Kongresi, 13-16 Ekim, İzmir. Cilt 1 (Meyve): 465-469.
Paydaş, S., and N. Kaşka. 1995. Investigations on the adaptations of some low-chill apricot cultivars to Adana (Turkey) ecological conditions. Acta Horticulture 384:123-127.
Polat, A. A., C. Durgac, O. Kamiloğlu, and O. Çalışkan 2004. Investigation on the Adaptation of Some Low-Chill Apricot Cultivars to Kırıkhan (Turkey) Ecological Conditions. ISHS Acta Horticulture 636: XXVI Key Processes in the Growth and Cropping of Deciduous Fruit and Nut Trees. Toronto, Canada 30 April 2004.
Tuzcu, Ö. ve N. Kaşka. 1978. Kışın Yaprağını Döken Meyve Ağaçlarında Soğuklama Sürelerinin Yeni Bir Yöntemle Saptanması, II Sert Çekirdekli Bazı Meyve Türlerinde Sıcak ve Soğuk Etki Değerleri. Çukurova Ü. Z. F. Yıllığı 9 (1): 45-67.