Atdişi mısırda (Zea mays indentata Sturt.) üstün melez kombinasyonların belirlenmesi üzerinde bir araştırma

Bu araştırma, altı kendilenmiş mısır hattı arasında yapılan yarım diallel melezlemede elde edilen 15 $F_1$ hibridinde üstün genel ve özel uyum yeteneğine sahip ebeveyn ve melezleri belirlemek amacıyla yapılmıştır. Bitki boyu, koçan yüksekliği, koçanda tane sayısı, 1000 tane ağırlığı ve bitki veriminin belirlendiği araştırma Bursa koşullarında üç tekrarlamak bir tarla denemesi olarak yürütülmüştür. Verilere Griffing'in diallel analiz yöntemi uygulanmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, genotipler, genel ve özel uyum yeteneği varyansları incelenen karakterlerin tümünde önemli bulunmuştur. Bitki veriminde 1, 2 ve 5 nolu hatlar iyi genel uyum yeteneği gösteren anaçlar olarak belirlenmiştir. 1x5, 1x3, 2x3, 3x4, 1x6 ve 4x5 melez kombinasyonları bitki verimi bakımından yüksek değerler vermişler, aynı zamanda özel uyum yeteneği etkileri de yüksek bulunmuştur. Bu verim öğesinde heterobeltiosis değerleri % 107,1 ile % 410,7; ticari heterosis değerleri % -22,5 ile % 17,1 arasında bulunmuştur. Bitki verimi yönünden populasyonda eklemeli olmayan gen etkilerinin daha fazla olmasına karşılık, diğer karakterlerde eklemeli gen etkileri yüksek bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler:

melezleme, kendilenmiş hatlar, kombinasyon yeteneği, uyum yeteneği, Bursa (şehir), mısır, Zea mays, diallel analizler, verim, verim ögeleri, verim korelasyonu, genotip

A research on determination of superior hybrid combinations in dent corn (Zea mays indentata Sturt.)

It was aimed to determine superior general and specific combining abilities of 15 $F hybrids obtained from half diallel crosses of 6 inbred maize lines. Plant heigh_1$t, ear height, number of seed per ear, 1000 seed weight and plant yield were determined. Field trials were set up with three replications at Bursa ecological conditions. Data were examined by Griffmg analysis method. According to the results, genotypes, the variance of general and specific combining ability were statistically significant for all traits studied. Lines numbered as 1, 2 and 5 in plant yield showed better general combining abilities. 1x5, 1x3, 2x3, 3x4, 1x6 and 4x5 hybrid combinations had the highest values in terms of plant height and their specific combining abilities were also found higher. Heterobeltiosis values' varied between % 107.1 and % 410.7. While commercial heterosis values changed from % -22.5 to % 17.1. Although non additive gene effects on the populations were higher in terms of plant yield, the other characteristics observed showed high additive gene effects.

Keywords:

hybridization, inbred lines, combining ability, adaptability, Bursa, maize, Zea mays, diallel analysis, yields, yield components, yield correlations, genotypes,

PDF

___

Aksel, R., A. Kırcalıoğlu, K. Z. Korkut. 1982. Kantitatif genetiğe giriş ve diallel analizler. Ege Bölge Zirai Araştırma Enstitüsü Yayınları No: 20, izmir. s. 123.
Altınbaş, M. 1995. Melez mısırda dane verimi ve kimi bitki özellikleri bakımından heterosis ve kombinasyon yeteneği. Anadolu 5 (2): 35-51.
Anonim. 1998. Bursa Meteoroloji İşleri Müdürlüğü Kayıtları. Bursa.
Dhillon, B. S., and J. Singh. 1979. Evaluation of factorial partial diallel crosses. Crop Sci. 19: 192-195.
Falconer, D. S. 1989. Introduction to quantitative genetics. Longman, London, p. 433.
Fonseca, S., and F. L. Patterson. 1968. Yield components heritabilities and interrelationchips in winter wheat (T. aestivum L.). Crop Sci. 8: 614-617.
Griffing, B. 1956. Concept of general and specific combining ability in relation diallel crossing system. Aust. J. Biol. Sci. 9: 463-493.
Khristova, P., and K. Khristov. 1995. Study of combining ability and inheritance with regard to crude protein content in mutant maize lines. Rasteniev"dni Nauki 32 (5): 13-15.
Misevic, D. 1990. Genetic analysis of crosses among maize populations representing different heterotic patterns. Crop Sci. 30: 997-1001.
Mungoma, C., and L. M. Pollak. 1988. Heterotic patterns among ten corn belt and exotic maize population. Crop Sci. 28: 500-504.
Nevado, M. E., and H. Z. Cross. 1990. Diallel analysis of relative growth rates in maize synthetics. Crop Sci. 30: 549-552.
Poehlman, J. M. 1979. Breeding Field Crops. Avi Publishing Company, Inc. Westport, Connecticut, p. 277-320.
Russell, W. A., and A. R. Halluer. 1980. Corn, pp: 299-312. In W. R. Fehr, and H. H. Hadley (eds). Hybridization of Crop Science Society of America, Madison, Wisconsin, USA.
Salazar, F. S., S. Pandeye, L. Narro, J. C. Perez, H. Ceballos, S. N. Parentoni, and A. F. C. Bahia Filho. 1997. Diallel analysis of acid - soil tolerant and intollerant tropical maize populations. Crop Sci. 37: 1457-1462.
Stangland, G. R., W. A. Russell, and O. S. Smith. 1983. Evaluation of the performance and combining ability of selected lines derived from improved maize populations. Crop Sci. 23: 647-651.
Turan, Z. M. 1995. Araştırma ve Deneme Metodları. Uludağ Ü. Z. F. Ders Notları No: 62, Bursa. s. 121.
Yıldırım, M. B., A. Kaşlı ve Z. Kalıpçıoğlu.-1979. Diallel analizler. 2. Griffing tipi diallel analiz. Ege Ü. Elektronik H. B. Enstitüsü Dergisi.
Yüce, S. ve İ. Turgut. 1991. Ege Bölgesi'nde ikinci ürüne uygun melez mısır ıslahı. Doğa 15: 520-532.