Hanife gülhan ORHAN KARSAK, Emine Gül ÖZENÇ

Türkçe Ders Kitaplarında Millî ve Kültürel Kavramların İncelenmesi

İlkokul yıllarında millî ve kültürel kavram eğitiminin temellerinin Türkçe ders kitaplarıyla atılması oldukça önemlidir. Araştırmanın amacı, ilkokul 3 ve 4. sınıf düzeyinde, 2018-2019 eğitim-öğretim yılında kullanılan Türkçe ders kitaplarında temalara ve yazım türlerine göre, millî ve kültürel kavramlara yer verilme durumunu belirlemektir. Bu çalışmada nitel yöntem kullanılmış olup, veriler doküman analiziyle toplanmış ve betimsel analizle çözümlenmiştir. Sonuç olarak 3.sınıf Türkçe ders kitabında bazı kavramlara (“dinî ve millî bayramlar” , “tarihî eserler” , “sıla/göç” ) yer verilmediği, “tarihî şahsiyetler”, “mekânlar” , “insan ilişkileri” ve “aile” kavramlarının en sık yer verilen; “Türkçe” , “İstiklâl Marşı” , “gelenekler” ve “geleneksel sporlar” kavramlarının en az yer verilen kavramlar olduğu görülmüştür. İlkokul 4. sınıf Türkçe ders kitabında “insan ilişkileri”, “tarihî şahsiyetler” , “şehirlerimiz” ve “gelenekler” kavramları en sık yer verilen; “millî bayramlar”, “dinî bayramlar” , “sıla” ve “vâkıf kültürü” en az yer verilen kavramlar olarak belirlenmiştir. Ayrıca her iki sınıf düzeyinde incelenen kavramların, yazım türlerine ve temalara göre dengeli dağılmadığı sonuçlarına ulaşılmıştır.

Investigation of the National and Cultural Concepts in Turkish Textbooks

t is very important to lay foundations of national and cultural concept acquisition with Turkish textbooks. The aim of the study is to determine the status of textbooks according to themes and types of writing in national and cultural concepts in Turkish textbooks used in 3rd and 4th grade in 2018-2019. Qualitative method was used, data were collected by document analysis, analyzed by descriptive analysis. In conclusion some concepts (“religious and national festivals” , “historical artifacts” , “silas/migration” ) were not included in the 3rd grade Turkish textbook. Additionally, “historical personalities” , “places”, “human relations” , “family” were the most; “Turkish” , “Turkish national anthem” , “traditions” , “traditional sports” were the least place. For 4th grade, “human relations” , “historical figures”, “our cities” and “traditions” were the most; “national festivals” , “religious festivals” , “silas/migration” , “foundation culture” were least given. The concepts examined in both grades were not distributed evenly according types of writing and themes.

PDF

___

Açık-Önkaş, N., Çulha, B. ve Şiveroğlu, E. (2011, Ekim). Türkçe ders kitaplarındaki şiirlerin fonetik-semantik ilişkisine eleştirel bir yaklaşım. 2. Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Sempozyumu”nda sunulmuş sözlü bildiri, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
Ataman, A. (2001). Konu alanı ders kitabı inceleme kılavuzu Türkçe 1–8. Ankara: Nobel Yayınları.
Ayan, H. K., Arslan, Ü., Kul, S. & Yılmaz, N. (2018). İlkokul 4. Sınıf Türkçe ders kitabı. Ankara: MEB Yayınları.
Baltacı, A. (2018). Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 231-274.
Baş, T. & Akturan, U. (2013). Nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Belet, D. ve Deveci, H. (2008, Mayıs). Türkçe ders kitaplarının değerler bakımından incelenmesi. VII. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Sempozyumu”nda sunulmuş sözlü bildiri. Çanakkale 18 Mart Üniversitesi, Çanakkale.
Ceyhan, E. & Yiğit, B. (2004). Konu alanı ders kitabı incelemesi. Ankara:Anı Yayıncılık.
Christensen, L. B., Johnson, R. B. & Turner, L. A. (2015). Araştırma yöntemleri desen ve analiz. A. Aypay (Çev. Ed.). Ankara: Anı Yayıncılık.
Çeçen, M. A. ve Çiftçi, Ö. (2007). İlköğretim 6. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin tür ve tema açısından incelenmesi, Millî Eğitim, 173, 39-49.
Ekinci-Çelikpazu, E. ve Aktaş, E. (2011). MEB 6., 7. ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin değer iletimi açısından incelenmesi. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 6(2), 413-424.
Çeltik, E. (2018). İlkokul 3. sınıf Türkçe ders kitabı. Ankara: SDR Dikey Yayıncılık.
Demirel, Ö. ve Kıroğlu, K. (2006). Eğitim ve ders kitapları. Ö. Demirel ve K. Kıroğlu (Ed.). Konu alanı ders kitabı incelemesi. Ankara: Öğreti Yayınları.
Demir, T. (2012). İlköğretim sekizinci sınıf Türkçe ders kitaplarındaki hikâye metinlerinde yer alan değer unsurlarının eşdizimsel örüntülemeler açısından görünümleri. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7(2), 1063-1078.
Doğan, B. ve Gülüşen, A. (2011) Türkçe ders kitaplarındaki (6-8) metinlerin değerler bakımından incelenmesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 75-102.
Duman, T. & Çakmak, M. (2004). Ders kitaplarının nitelikleri. L. Küçükahmet (Ed.) Konu alanı ders kitabı inceleme kılavuzu. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
İlhan, N. (2012). Toplumsal ve ferdi düşüncenin dile yansımaları (Dil-toplum ilişkisi). Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7(3), 1517- 1525.
İnal, K. (1996). Eğitimde ideolojik boyut-yazılar. Ankara: Doruk Yayıncılık.
İşeri, K. (2007). Altıncı sınıf Türkçe ders kitabının ilköğretim Türkçe programının amaçlarına uygunluğunun değerlendirilmesi. Dil Dergisi, 136, 58-74. İşeri, K. (2014). Türkçe ders kitaplarında resimler. H. Ülper (Ed). Türkçe ders kitabında çözümlemeler. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
Kabapınar, Y. (2005). Bir öğretim materyali olarak Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler ders kitapları. C. Öztürk-D. Dilek. (Ed.) Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler öğretimi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
Karagöz, B. (2009). Yapılandırmacı yaklaşıma göre ilköğretim 6. ve 7. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki değerlerin incelenmesi: Muğla ili örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Muğla Üniversitesi, Muğla.
Kaşkaya, A. ve Duran, T. (2017). İlkokul Türkçe ders kitaplarında değer aktarımı: Sınıf öğretmeni algıları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(50), 547-558.
Kaygana, M., Yapıcı, Ş. ve Aytan, T. (2013). Türkçe ders kitaplarında değer eğitimi. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(7), 657-669.
Lüle-Mert, E. (2013). İlköğretim 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan öykü metinlerindeki değerlerin eşdizimli sözcükler bağlamında incelenmesi. İlköğretim Online, 12(3), 808-821.
MEB. (2016), Millî Eğitim Bakanlığı ders kitapları ve eğitim araçları yönetmeliği. İnternetten 20.01.2019 tarihî nde alınmıştır. http://ttkb.meb.gov.tr/www/kriterler/dosya/9
MEB. (2018). Türkçe dersi öğretim programı (1-8. Sınıflar). Ankara: MEB Yayınları.
Okur, A. (2014). Türkçe ders kitaplarında metinlerin türsel özellikleri. H. Ülper (Ed.), Türkçe ders kitabı çözümlemeleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Özbay, M. ve Karakuş-Tayşi, E. (2011). Dede Korkut hikâyelerinin Türkçe öğretimi ve değer aktarımı açısından önemi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 1(1), 23-31.
Parlakyıldız, H. (2009). İlkokul ikinci devrede Türkçe ders kitaplarındaki moral değerlere kısa bir bakış: 1948- 1968 Yılları Arası. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 245-262.
Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Pilav, S. ve Oğuz, M. M. (2013). Türkçe ders kitaplarında yer alan metin türleri üzerine bir araştırma. Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 16-30.
Somuncu, S. (2008). İlköğretim 7. sınıf Türkçe ders kitabındaki edebî metinlerin temel evrensel değerleri içermesi bakımından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
Şen, Ü. (2008). Altıncı sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin ilettiği değerler açısından incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(5), 763-779.
Şentürk, L., Aktaş, E. (2015). Türkiye”de ve Romanya”da okutulan ana dili Türkçe ders kitaplarının değer iletimi açısından karşılaştırılması. Değerler Eğitimi Dergisi, 13(29), 215-243.
Yalçınkaya, E. (2018). Ders kitabı örneklerinin incelenmesi ve değerlendirilmesi. A. Uzunöz ve V. Aktepe (Ed.) Özel öğretim yöntemleri cilt-1. Ankara: PegemA Akademi Yayıncılık.
Yılar, R. (2016). İlettiği değerler açısından ilkokul Türkçe ders kitaplarındaki metinler üzerinde incelemeler. Journal of Bayburt Education Faculty, 11(2), 491-506.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara:Seçkin Yayınları.
Solak, M. ve Yaylı, D. (2009). İlköğretim ikinci kademe Türkçe ders kitaplarının türler açısından incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(9), 444-453.
Ulusoy, K. (2015). Sosyal Bilgilerde ders kitapları. B. Tay ve A. Öcal (Ed). Özel öğretim yöntemleriyle sosyal bilgiler öğretimi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Üründü, V. (2011). 6-8. sınıf Türkçe ders kitaplarının tema ve metin türü yönünden incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İnönü Üniversitesi, Malatya.