Türk Çocuk Şiirlerinde Anne Metaforu

Çocuk edebiyatı, toplumsal cinsiyet eşitliğinin pekiştirilmesinde sorumluluk taşır. Ancak pek çok çocuk şiirinde, kadınlara ve erkeklere ilişkin geleneksel kalıp yargılar korunmakta ve aktarılmaktadır. Bu araştırmanın amacı, Türk çocuk şiirlerinde bir toplumsal cinsiyet rolü olarak sunulan anne kavramının metaforik değerini çözümlemektir. Araştırmada nitel araştırma yöntemi ile desenlenmiştir. Araştırmanın inceleme nesnelerini okul çağındaki (6-12 yaş grubu) çocuklara seslenen çağdaş Türk çocuk şiirleri oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak doküman çözümlemesi; verilerin çözümlenmesinde ise içerik çözümlemesi tekniği kullanılmıştır. Toplanan verilerin sıklık puanları hesaplanarak değerlendirilmiştir. Sonuçta, çocuk şiirlerinde en çok duygusal anne kategorisine yer verildiği, bunu ev içinde çalışan anne kategorisinin izlediği görülmüştür. Bu sonuç, çocuk edebiyatının toplumsal cinsiyet eşitliği yerine, özcü yaklaşımları pekiştirmeyi sürdürdüğünü ortaya koymaktadır.

Mother Metaphor in Turkish Children Poetry

Childrens literature is responsible for intensifying social gender equality. Only, traditional stereotypes which are related to males and females has been maintained and transferred in plenty of nursery rhyme. The aim of this research is to analyze the metaphorical value of mother concept which is presented in Turkish nursery rhyme as a role of social gender. The research is designed with qualitative method. The data source of the study is modern Turkish nursery rhyme which is catering to school-age children (6-12 age groups). Document analysis was employed as data collection tool; in data analysis, content analysis technique was employed. The data collected evaluated by calculating the frequency points. As a result, it is observed that in nursery rhyme mostly the category of the emotional mother is ranked, subsequent to this the category of the mother who works in the house is ranked. This result exposes that childrens literature maintains to intensifying essentialist approach instead of social gender equality.

PDF

___

Arslan, M. M. & Bayrakcı, M. (2006). Metaforik Düşünme ve Öğrenme Yaklaşımının Eğitim-Öğretim Açısından İncelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 171: 100-108.
Bahar, H. İ. (2009). Sosyoloji. (3. Baskı). Ankara: Usak Yayınları.
Berelson, B. (1952). Content Analysis in Communication Analysis Research.New York: American Book- Stratford Press.
Bogdan, R. C. & Biklen, S. K. (2007). Qualitative research f or education: An introduction to Theory and methods. (5th edition). Boston: Allyn and Bacon.
Bowdle, Brian F. & Gentner, Dedre. (2005). The Career of Metaphor.Psychological Review. 112(1): 193- 216.
Creswell, J. W. (2013). Nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları/ araştırma deseni (çeviri editörü: Selçuk Beşir Demir). Ankara: Eğiten Kitap.
Çatalcalı, S. A. (2009). Okul Öncesi Dönem Çocuk Hikâye Kitapları: Sterotipler ve Kimlikler. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 1:13-27.
Demirbilek, S. (2007). Cinsiyet Ayrımcılığının Sosyolojik Açıdan İncelenmesi. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 44 (511): 12-27.
Endendijk, J.J., Groeneveld, M. G., Berkel, S. R., Hallers-Haalboom, E.T., Mesman, J., Bakermans-Kranenburg, M. J. (2013). Gender Stereotypes in the Family Context: Fathers, and Siblings. Rex Roles, 68:577-590.
Gander, M. J. ve Gardiner. H. W. (2010). Çocuk ve Ergen Gelişimi. (7. Basım). Ankara: İmge Yayınevi.
Kortenhaus, C. M. & Demarest, J. (1993). Gender Role Stereotyping in Childrens Literature: An Update. Sex Roles. 28(314): 219-232.
Lakoff, G. & Johnson, M. (2010). Metaf orlar: Hayat, Anlam ve Dil. (Çev. G. Y. Demir) İstanbul:Paradigma
Miles, M. B. & Huberman, M. A. (1994). An expanded sourcebook qualitative data analysis. London: Sage Publication.
Millet, K. (2011). Cinsel Politika. (3. Basım). (Çev. Seçkin Selvi). İstanbul: Payel Yayınevi.
Morin, E. (2013). Geleceğin Eğitimi İçin Gerekli Yedi Bilgi. (4. Basım). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Neuendorf, K. A. (2002). The Content Analysis Guidebook. USA: Sage Publications.
Palmquist, R. A. (2001). Cognitive Style and Users Metaphor For The Web: An Exploratory Study. Journal of Academic Librarianship,27(1): 24-32.
Paul, L. (2005). Femisinm Revisited. Understanding Children Litarature. New York: Routledge.
Russel, D. L. (2009). Literatur for Children, A Short İntroduction. Boston: Pearson Education.
Saban, A. (2008). Okula İlişkin Metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi dergisi. 55: 459-496.
Sever, S. (2013). Çocuk Edebiyatı ve Okuma Kültürü. İzmir: Tudem Yayıncılık.
Sever, S. (2012). Çocuk ve Edebiyat.(3. Basım). Ankara: Kök Yayıncılık.
Sever, S. & Aslan, C. (2011). Çocuk Edebiyatı Yapıtlarında Karakter Çerçevesinin Oluşturulmasında Cinsiyet Rollerinin Sunuluşu. 3. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sepozyumu Bildiri Kitabı 691-702. 5-7 Ekim 2011. Çogem. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
Sever,S.; Dilidüzgün, S; Öztürk, A. ve Adıgüzel, Ömer. (2011). Okulöncesinde Çocuk Edebiyatı.Eskişerhir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Taylor, F. (2003). Content Analysis and Gender Stereotypes in Childrens Books. Teaching Sociology. 31: 300-311.
Vannicopulou, A. (2004). Female Charecters in Childrens Picture Books. (Çev.Dilek Çiftçi Yeşiltuna). Ege Eğitim Dergisi. 5(2): 65-73.
Yavuzer, H. (2013). Çocuk Psikoloj isi. Ankara: Remzi Kitabevi.
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013).Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (9.Baskı).Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yüksel, Ş. (2004). Edebi Metinlerde Metafor Kullanımının Cinsiyet Temsilleri Açısından İncelenmesi. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kadın Çalışmaları Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.