Ortaokul Öğrencilerinin Okuma Tutumları ve Okuma Motivasyonları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Bu araştırmanın amacı; ortaokul öğrencilerinin okumaya yönelik tutumları ile motivasyonlarını çeşitli değişkenler açısından incelemek ve öğrencilerin okuma tutumları ile okuma motivasyonları arasındaki ilişkiyi tespit etmektir. Çalışmada nicel araştırma yaklaşımı benimsenmiş olup ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2018-2019 eğitim öğretim yılı bahar döneminde; Erzurum, Samsun, Kahramanmaraş ve Muş illerinde yer alan ortaokullarda 6., 7. ve 8. sınıflarda öğrenim gören toplam 767 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Özbay ve Uyar (2009) tarafından geliştirilen “İlköğretim İkinci Kademe İçin Okumaya Yönelik Tutum Ölçeği” ile Aydemir ve Öztürk (2013) tarafından geliştirilen “Metinlere Yönelik Okuma Motivasyonu Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen tüm veriler SPSS 25 paket programında parametrik testler kullanılarak analiz edilmiştir. Çalışmada; ortaokul öğrencilerinin okuma tutumlarının ve okuma motivasyonlarının cinsiyet, sınıf, aile gelir düzeyi, evde kütüphane / kitaplık bulunup bulunmaması, yılda okunan kitap sayısı ve evde kitap okuyan birinin olup olmaması değişkenlerine göre anlamlı bir şekilde farklılaştığı görülmüştür. Ayrıca ortaokul öğrencilerinin okuma tutumları ile okuma motivasyonları arasında yüksek düzeyde ve pozitif yönde bir ilişki olduğu tespit edilmiştir.

Investigation of the Relationship between Secondary School Students’ Attitudes towards Reading and Motivations for Reading

The purpose of this study is to investigate the attitudes and motivations of secondary school students towards reading in terms of various variables and to determine the relationship between the students’ attitudes towards reading and their motivations for reading. Quantitative research design was adopted in the study and the relational survey model was used. The sample consisted of a total of 767 students in the 6th, 7th and 8th grades of secondary schools in the Erzurum, Samsun, Kahramanmaraş and Muş provinces in the spring semester of the 2018-2019 academic year. In the study, the "Attitude towards Reading in Secondary Schools" scale, developed by Özbay and Uyar (2009) and the "Motivation for Reading Texts" scale, developed by Aydemir and Öztürk (2013) were used as the data collection tools. The data obtained from the research were analyzed, conducting parametric tests by using the SPSS v.25 software. The results showed that the reading attitudes and reading motivations of secondary school students showed significant differences in terms of the variables of gender, grade, family income level, availability of a library at home, the number of books read in a year and the presence of a member of the household who read books. Furthermore, it was determined that there was a high level positive relationship between the students’ attitudes towards reading and their motivations for reading.

PDF

___

Akkaya, N. ve Özdemir, S. (2013). Ortaöğretim öğrencilerinin okumaya yönelik tutumlarının incelenmesi (İzmirBuca örneği). Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2(1), 75-96.
Akyol, H. (2005). Türkçe ilk okuma yazma öğretimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Alexander, J. E. ve Filler, R. C. (1976). Attitudes and reading. Newark, Delavare: International Reading Association.
Arı, E. ve Demir, M. K. (2013). İlköğretim bölümü öğretmen adaylarının kitap okuma, alışkanlıklarının değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(1), 116-128.
Arslan, Y.; Çelik, Z. ve Çelik, E. (2009). Üniversite öğrencilerinin okuma alışkanlığına yönelik tutumlarının belirlenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(26), 113-124.
Aslantürk, E. ve Saracaloğlu, A. S. (2010). Sınıf öğretmenlerinin ve sınıf öğretmeni adaylarının okuma ilgi ve alışkanlıklarının karşılaştırılması. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 155–176.
Aydın Yılmaz, Z. (2006). Sınıf öğretmeni adaylarının okuma alışkanlığı. İlköğretim Online, 5(1), 1-6.
Bağcı, H. (2010). İlköğretim II. kademe öğrencilerinin okumaya yönelik tutumlarının değerlendirilmesi. II. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu (9-11 Aralık 2009) Bildirileri, Lefkoşa: Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi.
Baker, L. (2003). The role of parents in motivating struggling readers. Reading & Writing Quarterly: Overcoming Learning Difficulties, 19(1), 87-106.
Baker, T. ve Wigfield, A. (1999). Dimensions of children’s motivation for reading and their relations to reading activity and reading achievement. Reading Research Quarterly, 34, 2- 29.
Balcı, A. (2009). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlık ve ilgileri üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Balcı, A.; Uyar, Y. vd. (2012). İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlıkları, kütüphane kullanma sıklıkları ve okumaya yönelik tutumlarının incelenmesi. Turkish Studies. 7(4), 965-985.
Baş, G. (2012). Reading attitude of high school students: An analysis from different variables. International Journal on New Trends in Education and Their Implications, 3 (2), 47- 58.
Başaran, M. ve Ateş, S. (2009). İlköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin okumaya ilişkin tutumlarının incelenmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 29 (1), 73- 92.
Batur, Z.; Gülveren, H. ve Bek, H. (2010). Öğretmen adaylarının okuma alışkanlıkları üzerine bir araştırma: Uşak Eğitim Fakültesi örneği. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 32-49.
Biçer, N. ve Durukan, E. (2014). Ortaokul öğrencilerinin öğrenme stilleri ile okumaya yönelik tutumları arasındaki ilişki. Millî Eğitim, 2024, 199-213.
Black, A. ve Young, J. (2005). Attitudes to reading: an ınvestigation across the primary years. conference proceedings, pleasure, passion provocation. AATE/ALEA National Conference. Gold Coast, Young, J. (Ed.)
Bozkurt, M. ve Memiş, A.(2013). Beşinci sınıf öğrencilerinin üstbilişsel okuduğunu anlama farkındalığı ve okuma motivasyonları ile okuma düzeyleri arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(3), 47-160.
Bozkurt, N. ve Serin, O. (2003). Üniversite öğrencilerinin okuma ilgileri ve okuma alışkanlıklarını etkileyen faktörler. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8 (12), 139-149.
Bozpolat, E. (2010). Öğretmen adaylarının okuma alışkanlığına ilişkin tutumlarının değerlendirilmesi (Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Fakültesi örneği). Journal of World of Turks, 2(1), 411-428.
Büyüköztürk, Ş.; Çakmak, E. K.; Akgün, Ö. E.; Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
Calkins, L. M. (2001). The art of teaching reading. New York: Longman.
Can, A.; Deniz, E. ve Çeçen, M. A. (2016). Ortaokul öğrencilerinin okuma tutumları, Turkısh Studıes -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 11/3, 645-660.
Carnine, D. W.; Silbert, J.; Kame’enui E. J.; Tarver, S. G. ve Jungjohann K. (2006). Teaching struggling and at-risk readers a direct instruction approach. New Jersey: Pearson Education.
Çeçen, M. A. ve Deniz, E. (2015). Lise öğrencilerinin okumaya yönelik tutumları (Diyarbakır ili örneği). Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(30), 193-212.
Demir, T. (2009). İlköğretim II. kademe öğretmen adaylarının okuma alışkanlıkları üzerine bir araştırma (Gazi Üniversitesi örneği). Electronic Turkish Studies, 4(3), 718-745.
Doğan Yılmaz, E. (2010). Hemşirelik öğrencilerinin eleştirel düşünme düzeyleri ve kitap okuma alışkanlığına ilişkin tutumları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Durualp, E.; Çiçekoğlu, P. ve Durualp, E. (2013). 6-8. sınıftaki öğrencilerin okumaya ilişkin tutumlarının internet ve kitap okuma alışkanlıkları açısından incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi. 2 (1), 115-132.
Eccles, J. S.; Wigfield, A. ve Schiefele, U. (1998). Motivation to succeed. In N. Eisenberg (Ed.), Handbook of child psychology (Vol. IV, 5th ed., pp. 1017–1095). New York: John Wiley.
Epçaçan, C. (2012). Ortaokul öğrencilerinin eleştirel okuma becerileri ile okumaya ilişkin tutumları arasındaki ilişki. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7/4, 1711-1726.
George, D., ve Mallery, M. (2010). SPSS for windows step by step: a simple guide and reference, 17.0 update (10a ed.) Boston: Pearson.
Gömleksiz, M. N. (2004). Geleceğin öğretmenlerinin kitap okumaya ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi (Fırat Üniversitesi Eğitim Fakültesi örneği), Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Elektronik Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 1– 21.
Gönen, M.; Öncü, E. vd. (2004). İlköğretim 5. 6. ve 7. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlıklarının incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi. 164, 7-35.
Guthrie, J. T. (2004). Classroom contexts for engaged reading: An overview. In J. T. Guthrie, A. Wigfield and K. C. Perencevich (Eds). Motivating reading comprehension. Concept-Oriented Reading Instruction (pp. 1- 24). NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
Guthrie, J. T. ve Wigfield, A. (2000). Engagement and motivation in reading. In M. L. Kamil, P. B. Mosenthal, P. D. Pearson, ve R. Barr (Eds.), Handbook of reading research (3rd ed., pp. 403 – 422). New York: Longman.
Hassell, S. H. ve Lutz, C. (2006). A survey of the habits and attitudes of urban middle school students toward leisure reading. Young Adult Library Services, 39-45.
İleri Aydemir, Z. ve Öztürk, E. (2013). Metinlere yönelik okuma motivasyonu ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. İlköğretim Online, 12(1), 66‐76.
İşeri, K. (2010). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin okuma tutumlarının incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. 7(2), 468-487.
Kalyocu, R. (2013). Görsel sanatlar öğretmen adaylarının kitap okuma alışkanlıkları üzerine bir araştırma. Electronic Journal of Social Sciences, 12(45), 281-289.
Karabay, A. ve Kuşdemir Kayıran, B. (2010). İlköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama becerileri ve okumaya ilişkin tutumları arasındaki ilişki. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 3 (38), 110- 117.
Karasar, N. (2008). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Karim, N. S. A. ve Hasan, A. (2007). Reading habits and attitude in the digital age: Analysis of gender and academic program differences in Malaysia. The Electronic Library. 25(3), 285-298.
Katrancı, M. (2015). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin kitap okuma motivasyonlarının incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 3(2), 49-62.
Koçak, B.; Çermik, F.; Polat, S. ve Şahin, N. (2016). Öğretmen adaylarının kitap okuma tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(1), 395-411.
Koçak, B.; Kurtlu, Y.; Ulaş, H. ve Epçaçan, C. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme düzeyleri ve okumaya yönelik tutumları arasındaki ilişki. EKEV Akademi Dergisi, 61, 211-228.
Korkmaz, İ. (2007). Üniversite birinci sınıfta okuyan öğrencilerin lise döneminde kitap okuma durumlarının incelenmesi. EJER, 27, 127-138.
Kurnaz, H. ve Yıldız, N. (2015). Ortaokul öğrencilerinin okuma motivasyonlarının çeşitli değişkenlere göre değerlendirilmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar (TSA) Dergisi. 19/3, 53-70.
Kush, J. C. ve Watkins, M. W. (1996). Long term stability of children’s attitudes toward reading. The Journal of Educational Research. 89 (5), 315-319.
Kuşdemir, Y. (2014). Doğrudan öğretim modeli’nin ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama becerilerine etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Lazarus, B. D. ve Callahan, T. (2000). Attitudes toward reading expressed by elementary school students diagnosed with learning disabilities. Reading Psychology. 21, 271–282.
Martinez, R. S.; Arıcak, T. ve Jewell, J. (2008). Influence of reading attitude on reading achievement: A test of the temporal-ınteraction model. Psychology in The Schools, 45 (10), 1010-1022.
McCarty, S.; Nicastro, J.; Spiros, I., ve Staley, K. (2001). Increasing recreational reading through the use of readalouds. ERIC, ED NUMBER : 453541.
Mcmillan, J. H. ve Schumacher, S. (2010). Research in education: evidence - based ınquiry, (7 th Edition). London: Pearson.
MEB. (1995). İlköğretim programı. Ankara: MEB Yayınları.
Mete, G. (2012). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlığı üzerine bir araştırma (Malatya ili örneği), Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 1(1), 43-66.
Odabaş, H.; Odabaş, Z. Y. ve Polat, C. (2008). Üniversite öğrencilerinin okuma alışkanlığı: Ankara Üniversitesi örneği. Bilgi Dünyası, 9(2), 431-465.
Özbay, M. ve Uyar, Y. (2009). İlköğretim ikinci kademe öğrencileri için okumaya yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlilik ve güvenirlik çalışması, e-Journal of New World Sciences Academy, 4(2), 632-651.
Özbay, M.; Bağcı, H. vd. (2008). Türkçe öğretmeni adaylarının okuma alışkanlığına yönelik tutumlarının çeşitli değişkenlere göre değerlendirilmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 9(15), 117–136.
Öztürk, E. ve İleri Aydemir, Z. (2013). Başlangıç düzeyi okuyucularının okuma motivasyonlarının, günlük kitap okuma süreleri ve ailenin okuma durumuna göre değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi. 21/3, 1105-1116.
Paris, S. G.; Wasik, B. A. ve Turner, J. C. (1991). The development of strategic readers. In R. Barr, M. I. Kamil, P. Mosenthal, & P. D. Pearson (Eds.), Handbook of reading research (2, 609–640). New York: Longman.
Sainsbury, M. (2004). Children's attitudes to reading. Education Journal, 79 (15), 49-54.
Sallabaş, E. (2008). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin okumaya yönelik tutumları ve okuduğunu anlama becerileri arasındaki ilişki. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 9 (16), 141-155.
Schooten, E. ve Glopper, K. (2002). The relation between attitude toward reading adolescent literature and literary reading behavior. Poetics. 30, 169-194.
Selçuk, Z. (2007). Eğitim psikolojisi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Slavin, R. E. (2013). Eğitim psikolojisi. (10. Baskı) (Çev. Edt. G. Yüksel). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Smaragdi, U. J. ve Jonsson, A. (2006). Book reading in leisure time: long - term changes in young peoples’ book reading habits. Scandinavian Journal of Educational Research, 50(5), 519-540.
Stanovich, K. E. (2000). Progress in understanding reading: scientific foundations and new frontiers. New York: Guilford Press.
Stokmans, M. J. W. (1999). Reading attitude and its effect on leisure time reading. Poetics. 26, 245-261.
Şahin, N. (2012). Maniheist ve Budist Uygur şiirinin dilin dört temel becerisi açısından incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
TDK. (2009). Türkçe sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Topçu, Y. E. (2007). İlköğretim 6,7 ve 8. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlıkları. Milli Eğitim Dergisi. 176, 36-57.
Turner, J. C. (1995). The influence of classroom contexts on young children’s motivation for literacy. Reading Research Quarterly, 30, 410-441.
Whıtehead, F.; Capey, A.C. ve Maddren, W. (1977). Children and their books. Basingstoke: Macmillan Education.
Wigfield, A. ve Guthrie, J. T. (1997). Relations of children’s motivation for reading to the amount and breadth of their reading. Journal of Educational Psychology, 89, 420–432.
Wigfield, A.; Eccles, J. S. ve Rodriguez, D. (1998). The development of children’s motivation in school contexts. In. A. Iran-Nejad & P. D. Pearson (Eds.), Review of research in education (Vol. 23, ss.73-118). Washington, DC: American Educational Research Association.
Wigfield, A.; Guthire, J. T.; Tonks, S. ve Prencevich, K. C. (2004). Children’s motivation for reading domain specificity and instructional influences. The Journal of Educational Research, 97, 299-309.
Yalınkılıç, K. (2007). Türkçe öğretmen adaylarının okumaya ilişkin tutum ve görüşleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, The Journal of International Social Research, 1(1), 226-241.
Yamaner, F. ve Kartal, A. (2001). İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Beden Eğitimi ve Spor Bölümü öğrencilerinin, serbest zaman faaliyetlerinin değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 1, 2-3.
Yıldız, M. (2010). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama, okuma motivasyonu ve okuma alışkanlığı arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Yıldız, M. (2013). İlköğretim 3, 4 ve 5. sınıf öğrencilerinin okuma motivasyonlarının incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 38(168), 260-271.
Yıldız, N. ve Keskin, H. (2016). Ergenlik dönemindeki öğrencilerin dijital ve matbu okumaya karşı tutumlarının çeşitli değişkenlere göre değerlendirilmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1): 344-361.