Beşinci Sınıf Türkçe Ders Kitabı Metinlerinin Metinsellik Ölçütleri Açısından İncelenmesi

Türkçe öğretiminde, temel dil becerilerin ve üst düzey bilişsel becerilerin kazandırılmasında metinlerden yararlanılır. Bu nedenle, Türkçe ders kitaplarına seçilecek metinlerin, çocuğa göre olması ve bu becerileri kazandıracak nitelikleri taşıması önemlidir. Öğrenme ve öğretme sürecinde kullanılan metinlerin işlevsel olarak kullanılabilmesi için metinleri inceleme alanına alan metindilbilimin verilerinden de yararlanmak gerekmektedir. Ders kitabına seçilecek metinlerin metinsellik ölçütlerine uygun olarak seçilmesi gerekir. Bu çalışmada da 5. sınıf Türkçe ders kitabında bulunan metinler, metinsellik ölçütleri yönüyle incelenmeye çalışılmıştır. Metinlerin metinsellik ölçütlerine uygunluklarını tespit etmek amacıyla da İşeri’nin (2014) belirlediği metinsellik ölçütleri kullanılmıştır. Yapılan inceleme sonucunda 5. Sınıf Türkçe ders kitabındaki bazı metinlerin metinsellik ölçütlerini tam olarak karşılamadıkları, metinlerin metinsellik ölçütleri doğrultusunda oluşturulmadıkları ve seçilmedikleri anlaşılmaktadır.

Examining the Texts in the Fifth Grade Turkish Coursebook in Terms of Textuality Standards

Texts are used in teaching basic language skills and higher-level cognitive skills in Turkish language teaching. For this reason, texts which will be included in the Turkish coursebooks should be chosen in accordance with the “child-appropriateness” principle. To use texts which are included in the teaching and learning processes in a functional way, it is necessary to benefit from the data of text linguistics. Texts to be included in the coursebooks should be selected in line with the textuality standards. In this study, texts in the 5th Grade Turkish coursebooks were examined in terms of textuality standards. To determine the conformity of the texts with the textuality characteristics, the Textuality Standards, which were defined by Iseri (2014), were applied. As an important result of this research, it has been found out that some of the texts in the 5th grade Turkish coursebook do not fully meet the standards of textuality and that the texts are neither formed nor selected by taking the textuality standards into consideration.

___

  • Aktaş, Ş. (2015). Anlatma esasına bağlı edebî metinlerin tahlili (2. Baskı). Ankara: Kurgan Edebiyat Yayınları.
  • Aksan, D. (1993). Şiir dili ve Türk şiir dili. Ankara: Be-Ta Basım Yayım.
  • Aydın, İ. S. & Yangil, M. K. (2013). Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin Edimsel Sınıflandırılması. International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(1):829-841.
  • Beaugrande, R. A. D. & Dressier W. (1981). Introduction to text linguistics. London: Longman Group Company.
  • Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Özcan E. A., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
  • Çetinkaya. G. (2010). Türkçe metinlerin okunabilirlik düzeylerinin tanımlanması ve sınıflandırılması. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Dilbilim Türkçenin Eğitimi ve Öğretimi Anabilim Dalı.
  • Demir, T. (2012). İlköğretim sekizinci sınıf Türkçe ders kitaplarındaki hikâye metinlerinde yer alan değer unsurlarının eşdizimsel örüntülemeler açısından görünümleri. International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic,7(2):1063-1078.
  • Demirci, K. (2017). Türkoloji için dilbilim. Ankara: Anı Yayıncılık.
  • Dilidüzgün, Ş. (2017). Metindilbilim ve Türkçe Öğretimi Uygulamalı Bir Yaklaşım. Ankara: Anı Yayıncılık.
  • Günay, V. D. (2013). Metin Bilgisi. İstanbul: Papatya Yayıncılık.
  • Güven, A. Z., Bal, M. & Halat, S. (2014a). “Ortaokul 5. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Metinlerin Metinsellik Ölçütleri Açısından Uygunluklarının İncelenmesi”, Eğitimde Kuram ve Uygulama Dergisi, C.10, s. 3, s. 739-763.
  • Güven, A. Z. & Bal, M. & Halat, S. (2014b). “Ortaokul 6. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Metinlerin Metinsellik Ölçütleri Açısından Uygunluklarının İncelenmesi”, International Journal of Language Academy, s. 208-231.
  • Halliday, M.A.K., & Hasan, R. (1976). Cohesion in english. New York: Longman Group UK Limited.
  • Hartman, D. K., & Allison, J. (1996). Promoting ınquiry oriented discussions using multiple texts (pp. 106-133). In L. B. Gambrell & J. F. Almasi’s (Eds.) Lively Discussions: Fostering Engaged Reading. Newark DE: International Reading Association.
  • İşeri, K. (2014). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin metinsellik özellikleri. H. Ülper (Ed.), Türkçe ders kitabı çözümlemeleri (s. 91-110). Ankara: Pegem Akademi.
  • Karatay, H. (2014a). Okuma eğitimi kuram ve uygulama. Ankara: Pegem Akademi.
  • Karatay, H. (2014b). Okuma eğitimi: Kuram, uygulama, ölçme ve değerlendirme. A. Güzel ve H. Karatay (Ed.), Türkçe Öğretimi El Kitabı (s. 221-264). Ankara: Pegem Akademi.
  • Kerimoğlu, C. (2016). Genel dilbilime giriş. Ankara: Pegem Akademi.
  • Korkut, E. & Ayırır, İ. O. (2016). Dil bilimleri ve dil öğretimi. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
  • MEB (2018). Türkçe dersi (1-8. Sınıflar) öğretim programı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
  • Mert, E. L. (2011). 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin metinsellik ölçütlerine uygunlukları, Dil Dergisi, 153: 7-23.
  • Miles, M. B. & Huberman, M. A. (1994). An expanded sourcebook qualitative data analysis. London: Sage Publication.
  • Sever, S. (2013). Etkinliklerle Türkçe öğretimi. Ankara: Tudem Yayıncılık.
  • Onan, B. ve Arısoy, M.A. (2013). Türkçe öğretiminde epistemolojik bir yaklaşım. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(1), 77-
  • Onursal, İ. (2003). “Türkçe Metinlerde Bağdaşıklık ve Tutarlılık”. Günümüz Dilbilim Çalışmaları. İstanbul: Multilingual Yayınları, s. 121- 132.
  • Toklu, O. (2009). Dilbilime giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Yıldırım, A.& Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
  • Yılmaz, E. & Topal, Z. (2010). Türkçe öğretiminde metinbilimsel çözümleme yönteminin uygulanması. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, 15(27).
  • Haykır, H. A. Vd. (2017). Ortaokul Türkçe Ders Kitabı. Ankara: MEB Yayınları.