Türkiye'de değişen nüfus bilgi sisteminin kamu yönetimine katılan ve kamu hizmetlerinden faydalanan "vatandaşla" ilişkisi

2007 yılında resmi nüfus bilgisinin nüfus sayımları yerine Adrese Dayalı Nüfus .Kayıt Sisteminden (ADNKS) sağlanmaya başlanılması, kamu yönetimi ve hizmetlerinde farklılaşmalara neden olmaktadır. Bu makalede öncelikle, vatandaşlık kavramı ve Türkiye'nin vatandaşlık rejiminin geçirdiği dönüşüm, nüfus bilgisini toplama pratikleri ile ilişkilendirilerek tartışılmıştır. Nüfus bilgi sistemindeki değişime ışık tutması amacıyla, Ösmanlı 'nın son döneminden başlayarak nüfus bilgisi toplamak için yapılmış olan faaliyetlere değinilmiştir. Ardından, Türkiye nüfusunun cumhuriyet dönemi boyunca geçirdiği yapısal değişimin ve güncel nüfus bilgisi ihtiyacının veri toplama sistemine yansıma şekline yer verilmiştir. Son olarak seçilmiş bazı kamu yönetimi faaliyetleri ve kamu hizmetlerinde de facto sayıma dayalı planlanmadan de jure sisteme geçişin somut etkileri ortaya konulmaktadır.
Anahtar Kelimeler:

Türkiye

The relationship between the changes in the population information system and the "citizen" participating in public administration and benefiting from public services in Turkey

In 2007, official population information has started to be provided through the Address Based Registration System (ADNKS), instead of population censuses, thus resulting in a differentiation in the public administration and public services. In this article, first the concept of citizenship and the transformation of the citizenship regime of Turkey associated with population information gathering practices will be discussed. With an aim to reveal the change in the population information system, population data gathering activities, starting from the Ottoman Period, will be discussed. Then, how the structural transformation of the population of Turkey during the Republican Period and the need for the updated population data have been reflected in the data gathering system will be revealed. Finally, the factual effects of the shift from de facto system to de jure system for some selected public administration and public services are presented.
Keywords:

Turkey,

___

  • Aas, Katja Franko (2009), "Surveillance: Citizens and State", Surveillance & Society, Vol. 6, No: 3, p. 317-321.
  • Ayata, Bilgin - Yükseker, Deniz (2005), "A belated awakening: National and international responses to the internal displacement of Kurds in Turkey", New Perspectives on Turkey, Vol. 32, p. 5-42.
  • Briggs, Asa (2007), "The Welfare State in Historical Perpective", in Chirstopher Pier-son and Fransiz G Castles (Eds.), The Welfare State Reader, Polity Press, Cambrigde.
  • Buğra, Ayşe (2007), "Poverty and Citizenship: an Overview of the Social-Policy Environment in Republican Turkey", International Journal of Middle Eastern Studies, Vol. 39, p. 33-52.
  • Devlet Planlama Teşkilatı (DPT), (2006), Bilgi Toplumu Teknolojisi Eylem Planı (2006-2010), DPT, Ankara.
  • Foucault, Michel (1970), The Order of Things: An Archaeology of the Human Sciences. Vintage, New York.
  • Foucault, Michel (1991), "Governmentality", in Graham Burchell, Colin Gordon and Peter Miller (Ed.), The Foucault Effect, Hertfordshire: Harvester Wheatsheaf.
  • Foucault, Michel (1993), Ders Özetleri: 1970-1982, Yapı Kredi Yayınları,İstanbul.
  • Gedik, Ayşe (1985), "Rural to Urban versus Urban to Urban Migration in Turkey, 1965-70", Espace-Populations-Societies, Vol. 1, p. 86-92.
  • Gündüz Hoşgör, Ayşe (2008), "Kadın Vatandaşlık Haklarındaki En Temel Sorun: Nüfüs Cüzdanım Yok Ki!", Toplum ve Demokrasi, Cilt 1, Sayı 4, Eylül, s. 27-39.
  • Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü (2009), Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması 2008, Hacettepe Üniversitesi Hastaneleri Basımevi, Ankara.
  • Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü (2006), Türkiye Göç ve Yerinden Olmuş Nüfus Araştırması, İsmat Matbaacılık Yayıncılık, Ankara.
  • Hannah, Matthew G. (2009), "Calculable Territory and West German Census Boycott Movements of the 1980s", Political Geography, Vol. 28, p. 66-75.
  • http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=249504 (29/10/2009).
  • http://www.tuik.gov.tr/jsp/duyuru/adnks/dosya/aciklama/yeniSistem.doc (21/07/ 2009).
  • http://www.nvi.gov.tr/Haberler,Bolu_Pilot.html (02/07/2009).
  • http://www.bayindirlik.gov.tr/turkce/dosya/faaliyet/iller/gorev.htm (19/04/2009).
  • http://www.tuik. gov.tr/PreTablo.do?tb_id=39&ust_id=l 1 (04/04/2010).
  • http://tuilcapp.tuik.gov.tr/adnksdagitapp/adnks.zul (04/04/2010).
  • http://www.ysk.gov.tr/ysk/docs/Kararlar/2007Pdf/2007-222.pdf (07/12/2010).
  • http://www.yslc.gov.tr/ysk/docs/Kararlar/2008Pdf/2008-213 .pdf (07/12/2010).
  • Isin, Engin - Turner, S. Bryan (2007), "Investigating Citizenship: An Agenda for Citizenship Studies", Citizenship Studies, Vol. 11, No: 1, s. 5-17.
  • Işık, Oğuz - Pmarcıoğlu, Melih M. (2001), Nöbetleşe Yoksulluk, İletişim, İstanbul.
  • Kalaycıoğlu, Sibel - Rittersberger Tılıç, Helga (2000), "Intergenerational Solidarity Networks of Instrumental and Cultural Transfers in a Sample of Migrant Families in Turkey", Ageing and Society, Vol. 20, p. 523 - 542.
  • Ketizmen, Muammer - Ülküderner, Çağlar (2007), "E-Devlet Uygulamalarında Kişisel Verinin Korunma(ma)sı", XII. Türkiye'de İnternet Konferansı, 8-10 Kasım 2007,Ankara: internet Teknolojileri Derneği, http://inet-tr.org.tr/inetconfl2/ ki-tap/BiI(Uriler/33 J2_inet07.pdf (16/11/2009).
  • Lyon, David (2007), "Everyday Surveillance: Personal Data and Social Classification", A. Hier, Sean P.- Greenberg, Josh (Ed.), The Surveillance Studies Reader, Open University Press, New York, s. 136-147.
  • Marshall, Thomas Humphrey (2006), Yurttaşlık ve Toplumsal Sınıflar, İstanbul Bilgi Üniversitesi, İstanbul.
  • Özbay, Ferhunde (Ed.) (2009), "Türkiye'de Gençlik, Nüfus, İktidar", Türkiye'de İktidarı Yeniden Düşünmek, Varlık Yayınları, İstanbul.
  • Özbay, Ferhunde - Yücel, Banu (2001), "Türkiye'de Nüfus Hareketleri, Devlet Politikaları ve Demografik Yapı", A. Özbay, F. Vd. (Ed.), Nüfus ve Kalkınma, Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, Ankara, s. 1-69.
  • Özkazanç, Alev (2009), "Toplumsal Vatandaşlık ve Neo-Liberalizm Sorunu", Ankara Üniversitesi SBFDergisi, Cilt 64, Sayı 1, s. 247-274.
  • Resmî Gazete 28/7/2006 tarihli ve 26242 sayılı: Bilgi Toplumu Stratejisinin Eylem Planı
  • Resmî Gazete 04/07/ 2007 tarih ve 26572 sayılı: Vatandaşlık Kartı Projesi konulu T.C. Başbakanlık Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğü Genelgesi
  • Rittersberger Tılıç, Helga - Kalaycıoğlu, Sibel (1998) "The Nation State and The Individual: Alternative Strategies Of Consent From Below", Asian and African Studies, Vol. 7, No: 1, p. 69-79.
  • Ruppert, Evelyn S. (2008) '"I is; Therefore I am': The Census as Narrative and Practice of Double Identification", Sociological Research Online, Vol.13, No: 4, p. 1-17.
  • Szreter, Simon (2007), "The Right of Registration: Development, Identity Registration and Social Security", World Development, Vol. 35, No: 1, January, p. 67-86.
  • Tamer, Aytül - Çavlin Bozbeyoglu, Alanur (2004), "1927 Nüfus Sayımının Türkiye'de Ulus Devlet İnşasındaki Yeri: Basında Yansımalar", Nüfusbilim Dergisi, Sayı 26, s. 73-89.
  • Taşkın Fığlalı, Ayşegül (2008), "Developing a Scale Of Citizenship Perception in Terms Of Rights and Duties in Contemporary Turkey", Yayınlanmamış Doktora Tezi, ODTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Topal, Çağatay (2005), "Global Citizens and Local Powers: Surveillance in Turkey", Social Text, Vol. 23, Summer, p. 85-93.
  • Türk, Tarık (2008), "Adres Kayıt Sistemi ile Kent Bilgi Sistemleri'nin Bütünleştirilmesi", Jeoinformasyon ve Arazi Yönetimi Dergisi, Cilt 2, Sayı 99, s. 13-22.
  • Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Kartı Bolu İli Pilot Uygulaması, http://www.nvi.gov.tr/Haberler,Bolu_Pilot.html (02/07/2009).
  • Yeğen, Mesut (2005), "Yurttaşlığın Diyalektiği, Yurttaşlığın Trajedisi", Amme îdaresi Dergisi, Cilt 38, Sayı: 1, Haziran, s. 69-87.
  • Yeğen, Mesut (2004), "Citizenship and Ethnicity in Turkey", Middle Eastern Studies, Vol. 40, No: 6, November, p. 51-66.
  • Yılmaz, Bediz (2008), "Türkiye'de Sınıf-altı: Nöbetleşe Yoksulluktan Müebbet Yoksulluğa", Toplum ve Bilim, Sayı 113, Yaz, s. 127-145.
  • Zeyneloğlu, Sinan (2007), "Belediye Kurulumu ve Nüfus Sayımlarında Hayali Yazımlar: Sıra-Büyüklük Dağılımı Üzerinden Bir Analiz", Memleket, Cilt 4, s. 96-113.