Modern Kurumların Doğası Üzerine Eleştirel Yaklaşım
Modern kurumlar, bir bütün olarak toplumsal yaşamı giderek kendine bağımlı hale getiriyorlar. Siyasi, yönetsel, iktisadi, eğitim, sağlık, güvenlik, eğlence, boş zaman vb. sayısız kurum, kendi içinde oldukça akılcı, biçimsel ve etkin bir işleyim düzeneği kurmuştur. Bu kurumlar, oldukça merkezi ve o ölçüde de güçlü yapılar haline gelmişlerdir. Güçleri arttıkça da, birey ve toplum üzerindeki tasarrufları, iktidarları ve düzenleme kabiliyetleri artmıştır. Bu durum, toplum üzerinde baskılanma duygusu, özgürlük yitimi, anlam kaybı, stres, depresyon vb. psikolojik ve sosyal sorunlar doğurmaktadır. Bundan dolayı, pek çok sosyal bilimci günümüz toplumunu, demir kafes, hapishane, tımarhane, fabrika, McDonalds restoran, gözetleme kulesi vb. metaforlar kullanarak tanımlıyorlar. Söz konusu akılcı kurumların topluma yaydıkları negatif etkiler, çoğu toplumbilimciyi eleştirel bir yaklaşım geliştirmeye itmiştir. Bu yazıda değişik türden kurumsal yapıların çevreye yaydıkları patolojik etkilere, sosyal teoride iz bırakmış bazı teorisyenlerden yola çıkarak açıklık getirilmeye çalışılmaktadır.
A Critical Approach on the Nature of Modern Institutions
In this article, modem institutions have critically been analyzed mainly for then- working mechanisms and philosophy. The author points out that, the modern institutions make the social life increasingly dependent on them as a whole. Innumerable institutions functioning in the field of politics, administration, economics, education, health, security and entertainment or spare time have established formal and effective operation mechanisms which are rational within them. With their increasing power, their • reservations, power and manipulation skills on the individuals have increased as well. This cause the feeling of constraint, loss of freedom, loss of meaning, stress, depression, social and mental problems experienced by the society. For this reason, many sociologists define today's society with metaphors such as iron cage, prison, mental hospital, factory, mcdonald restaurant or watchtower, etc. Negative impacts of the concerned rational institutions on the society have forced many sociologists to develop a critical approach. In the study, pathological impacts imposed by various types of institutional structures on the society are clarified on the base of the well known theorists'approaches.
___
- Akay, Ali (1995), Michel Foucault İktidar ve Direnme Odakları, İstanbul Bağlam Yayınları
- Allan, Kenneth (1999), "The McDonaldization Thesis: Explorations and Extensions", Contemporary Sociology, Mar, 28, 2.
- Bauman, Zygmunt (2001), Parçalanmış Hayat, Postmodern Ahlak Denemeleri, (Çev. İsmail Türkmen), İstanbul Ayrıntı Yayınları.
- Bauman, Zygmunt (1997), Özgürlük, (Çev. Vasıf Erenus), Sarmal Yayınevi, İstanbul.
- Bauman, Zygmunt (1998a), Sosyolojik Düşünmek, (Çev. A. Yılmaz), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
- Bauman, Zygmunt (1998b), Postmodern Etik, (Çev. Alev Türker), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
- Berman, Marshall (1994), Katı Olan Her şey Buharlaşiyor (Çev.Ü,Altuğ-B.Peker), İletişim Yayınları, İstanbul.
- Bröckling, Ulrich (2001), Disiplin Askeri İtaat Üretiminin Sosyolojisi ve Tarihi, (Çev. V.Atayman), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
- Deleuze, Gilles, Guattari, Felix (1990), Kapitalizm ve Şizofreni I, Bağlam Yayınları, İstanbul.
- Foucault, Michel (2000), Büyük Kapatılma, (Çev. Işık Ergüden, Ferda Keskin), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
- Foucault, Michels (1992), Hapishanenin Doğuşu, (Çev. M. A. Kılıçbay), İmge Yayınları, Ankara.
- Foucault, Michels (1994), Dostluğa Dair- Söyleşiler, (Çev. C.Ener), Hil Yayınları, İstanbul.
- Fromm, Erich (1987), İtaatsizlik Üzerine Denemeler, (Çev. A. Sayın), Yaprak Yayınları, İstanbul.
- Fromm, Erich (1990), Umut Devrimi, (Çev. Ş. Yeğin), Payel Yayınları, İstanbul.
- Gandy, Oscar H. (1989), "The Surveillence Society: Information Technology and Bureaucratic Social Control", Journal of Communication, 39 (3) Summer.
- Gemmill, G.-Oakley, J. (1992), "Leadership: An Alienating Social Myth?", Human Relations, Vol: 45, No:2.
- Giddens, Anthony (2000), Sosyoloji, Ayraç Yayınları, Ankara.
- Goffman, Erving (1961), Asylums: Essays on the Social Situation of Mental Patients and Other Inmates, Garden City : Doubleday Anchor.
- Goffman, Erving (1984), Stigma. Notes on The Management of Spoiled Identity, Penguin Boks, New York.
- Grint, Keith (1998), Çalışma Sosyolojisi, (Çev.V. Bozkurt), Alfa Yayınları, İstanbul.
- Güleryüz, Behçet (2002), "Devlet Ya Da Disiplin", Doğu Batı, Yıl 5, Sayı 19.
- Kanungo, R.N (1992), "Alienation And Empowerment: Some Ethical Imperatives in Business", Journal of Business Ethics, Vol: 11, No:5-6.
- Keskin, Ferda (2003), "Bilginin Arkeologu Michel Foucault", Kadife Karanlık. 21. Yüzyıl İletişim Çağını Aydınlatan Kuramcılar, (Ed. N. Rigel vd.) Su Yayınları, İstanbul.
- Lasch, Christopher (1979), The Culture of Narcissism. American Life In the Age of Diminishing Expectations, Warner Books, New York.
- Loo, Hans Van Der- Reijen, Williem Van (2003), Modernleşmenin Paradoksları, (Çev. K. Canatan), İnsan Yayınları, İstanbul.
- Lyon, David (1997), Elektronik Göz-Gözetim Toplumunun Yükselişi, (Çev. D. Hattatoğlu), Sarmal Yayınevi, İstanbul.
- Marshall, Gordon (1999), Sosyoloji Sözlüğü,, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara.
- Me Nay, L. (1996), Foucault. A. Critical Introduction, Cambridge: Polity Press.
- Mestrovic, Stjepan G. (1997), Duygu Ötesi Toplum, (Çev. Abdullah Yılmaz), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
- Nichols, Theo (1994), "The McDonaldization of Society", Sociology, Feb. (98), Vol,28, Iss, 1.
- Poloma, M. (1993), Çağdaş Sosyoloji Kuramları, (Çev. H. Erbaş), Gündoğan Yayınları, Ankara.
- Poster, Mark (1992), The Mode of Information, Cambridge: Blackwell Publishers.
- Riesman, David (1961), The Lonely Crowd, New Haven: Yale University Press.
- Ritzer, George (1998), Toplumun McDonaldlaştırılması, (Çev. Ş. S. Kaya), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
- Ritzer, George (2000), Büyüsü Bozulmuş Dünyayı Büyülemek, (Çev. Ş. S.Kaya), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
- Ritzer, George (2001), Explorations in the Sociology of Consumption. Fast Food, Credit Cards and Casinos, London: Sage.
- Scholsser, Eric (2004), Hamburger Cumhuriyeti. Amerikan Fast-Food Kültürünün Karanlık Yüzü, (Çev. H. Doğan), Metis Yayınları, İstanbul.
- Sennett, Richard (2002), Karakter Aşınması (Yeni Kapitalizmde İşin Kişilik Üzerindeki Etkileri), (Çev. B. Yıldırım), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
- Weber, Max (1993), Sosyoloji Yazıları, (Çev. Taha Parla), Hürriyet Vakfı Yayınları, İstanbul.
- Zijderveld, Anton (1985), Soyut Toplum, (Çev. Cevdet Cerit), Pınar Yayınları, İstanbul.
- ISSN: 1300-1795
- Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
- Başlangıç: 1968
- Yayıncı: -
Sayıdaki Diğer Makaleler
Modern Kurumların Doğası Üzerine Eleştirel Yaklaşım
Örgütsel Stresi Yönetmede Etkili Kişilerarası İletişim Stratejileri
Memur Disiplin Suç ve Cezalarına ve Disiplin Soruşturmasına Hakim Olan Temel İlkeler
Bilgi Asimetrisi Kaynaklı Piyasa Başarısızlığının Giderilmesinde Kamunun Rolü
İdarelerarası Mali İlişkiler Türkiye ile AB Ülkelerine İlişkin Bir Karşılaştırma