Kent Hakkı Üzerine Düşünceler

Günümüzde kentler, uygarlığın ve kültürel gelişmenin ana mekanıdır. Bu kapsamda kentsel mekanda yeni ideolojilerin, düşüncelerin ve yaklaşımların geliştirilmesine uygun, sosyal, kültürel ve siyasal kurumlaşmanın bulunduğu görülmektedir. İnsan hakları düşüncesinin gelişmesi ve çeşitlenmesinde, kentleşmenin ve kentsel mekanın önemi büyüktür. Kentsel mekan ve olanaklar, insan haklarının gelişmesinin olduğu gibi yeni insan hakları düşüncelerinin ortaya çıkmasının da kaynağıdır. Kente yerleşme özgürlüğüne sahip yurttaşların kentin sunduğu toplumsal, ekonomik, siyasal, kültürel ve teknik hizmetlerden yararlanabilmeleri, kent hakkının temelini oluşturur. Bu açıdan, kent hakkı olarak isimlendirilen kentleşme ve kentsel yaşam olanaklarından yararlanmak, yeni bir insan hakkı olarak savunulmaktadır. Kent hakkı ismi verilen bu yeni insan hakkı, kentleşmenin getirdiği olanaklardan yararlanmak, kentte yaşamak ve kentli olmak biçiminde formüle edilebilir. Kente özgü davranış kalıplarını benimseyen, yaşadığı çevreye ve kentte yaşayan diğer bireylerin hak ve özgürlüklerine saygı duyan bireyler, kent hakkının öznesini oluştururlar. Üçüncü kuşak insan hakları kapsamında değerlendirilen kent hakkı, yeni tür bir insan hakkı olarak tartışılmaya devam etmektedir. Kent hakkının zaman içinde de hukuksal düzenlemelere konu olacağı iddia edilebilir.

Thoughts on the Right to the City

Today, cities are major places of civilization and cultural development. In this framework, it is observed that urban spaces incorporate the social, cultural and political institutionalization conducive to the development of new ideologies, ideas and approaches. The role of urbanization and urban space in the development and diversification of human rights is very important. Urban spaces are the starting places not only for the development of human rights, but also the emergence of new thoughts on human rights. Social, economic, cultural and technical benefits granted to urban citizens by cities constitute the foundation of the right to the city. In this respect, urbanization and benefiting from urban opportunities are defended as a new human right. The right in question, which is called the right to the city, can be formulated as benefiting from facilities and opportunities brought by urbanization, living in urban environments and being an urban citizen. Individuals, who adopt urban-specific behaviour and respect for the environment they live in as well other individuals living in urban environments, are the subjects of the right to the city. The right to the city, which is considered within the scope of third generation human rights, continues to be debated as a new type of human right. It can be maintained that the right to the city might be the new subject of legal regulation in the course of time.

___

  • Aslanoğlu, Rana A., (1998), Kent, Kimlik ve Küreselleşme, Asa Yayınları, 1. baskı, Bursa.
  • Bogunovich, D., (2002), “Eco-tech Cities: Smart Metabolism for A Green Urbanism”, Sustainable City II, Urban Regeneration and Sustainability, MFK Group, Stevenage, UK.
  • Bookchin, Murray, 1999 [1992], Kentsiz Kentleşme, Ayrıntı Yayınları, 1. baskı, İstanbul.
  • Castells, Manuel, (1977), The Urban Question, Edward Arnold Press.
  • Çevik, Özlem (2005), Arkeolojik Kanıtlar Işığında Tarihte İlk Kentler ve Kentleşme Süreci: Kuramsal Bir Değerlendirme Örneği, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
  • Don Mitchell (2003), The Right to The City: social justice and the fight for public space, The Guilford Press, USA.
  • Galtung, Johan, 1999 [1994], Bir Başka Açıdan İnsan Hakları, Metis Yayınları, 1. baskı, İstanbul.
  • Harvey, David, 2003 [1988], Sosyal Adalet ve Şehir, (Çev. Mehmet Moralı), Metis Yayınları, 1. baskı, İstanbul.
  • Holton, R. J., 1999 [1986], Kentler, Kapitalizm ve Uygarlık, (Çev. Ruşen Keleş), İmge Kitabevi Yayınları, 1. baskı, Ankara.
  • Kaboğlu, İbrahim, Ö. (1994), Özgürlükler Hukuku, İnsan Haklarının Hukuksal Yapısı Üzerine Bir Deneme, Afa Yayınları, İstanbul.
  • Kaboğlu, İbrahim, Ö. (1996), Çevre Hakkı, İmge Kitabevi Yayınları, 3. baskı, Ankara.
  • Kartal S., Kemal (1983), Ekonomik ve Sosyal Yönleriyle Türkiye’de Kentlileşme, Yurt Yayınları, Ankara.
  • Keleş, Ruşen (2004), Kentleşme Politikası, İmge Kitabevi Yayınları, 8. baskı, Ankara.
  • Knox, Paul - Pinch, Steven (2000), Urban Social Geography, Pearson Education Limited, England.
  • Knox, Paul L. - McCarthy, Linda, 2005 [1994], Urbanization, 2. ed., Pearson Education, Inc.USA.
  • Lefebvre, H., 1996 [1968], “The Right to the City” içinde (Ed. ve Çev. Eleonore Kofman - Elizabeth Lebas), Writing on Cities Oxford: Blackwell Publishers, Oxford, USA, (orijinal olarak Le Droit á la Ville, Paris, Anthropos olarak basılmıştır).
  • Mourgeon, Jacques, 1990 [1978], İnsan Hakları, Cep Üniversitesi, İletişim Yayınları, 6. baskı, İstanbul.
  • Mumcu, Ahmet (1992), İnsan Hakları & Kamu Özgürlükleri, Savaş Yayınevi, 1. baskı, Ankara.
  • Mumford, Lewis, 2007 [1961], Tarih Boyunca Kent, Kökenleri, Geçirdiği Dönüşümler ve Geleceği, (Çev. Gürol Koca - Tamer Tosun), Ayrıntı Yayınları, 1. baskı, İstanbul.
  • Nijkamp, Peter - Pepping, Gerard (1998), “A Meta-analytical Evaluation of Sustainable City Initiatives”, Urban Studies, Vol. 35, No 9, s. 1481-1509.
  • Owens, E. J. 2000 [1994], Yunan ve Roma Dünyasında Kent, (Çev. Cânâ Bilsel), Homer Kitabevi ve Yayıncılık, 1. baskı, İstanbul.
  • Rex, M. (1993), A System of Rights, Clarendon Press, Oxford.
  • Robert, Jean (1999), Kent ve Halk, Ütopya Yayınevi, Ankara.
  • Shirley-Smith C. (2002), “Integrated Water Management As a Tool for Sustainable Urban Regeneration”, The Sustainable City II, Urban Regeneration and Sustainability, MFK Group, Stevenage, UK.
  • Yılmaz, Gülsen, Değişen Dünya İçin Yeni Bir Anlayış: Hakların Yeniden Tanımlanması ve Yeni Planlama Yaklaşımı, http://www.elyad. Baskent. Edu.tr/pivolka11.pdf. (16.08.2006).
  • Yırtıcı, Hakkı (2005), Çağdaş Kapitalizmin Mekânsal Örgütlenmesi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 1. baskı, İstanbul.
  • Yiftachel - Hedgcock (1993), “Urban Social Sustainability: the Planning of an Australian City”, Cities, May, s. 139-157.
  • Yüksel, Mehmet (2007), “İnsan Haklarının Sosyo-Tarihsel Temelleri”, İnsan Hakları Yıllığı, Cilt 25, s. 2-19.