Bölgesel Kalkınma ve Ekonomik Durgunlaşma Süreci: Zonguldak Örneği

Göreli olarak gelişmiş bir bölgenin zamanla durgunlaşması en önemli bölgesel kalkınma sorunlarından biridir. Durgunlaşmış bölgelerde gelişmeye yeni bir ivme kazandırılması, işsizliğin çözülmesi ve göç sorunlarının azaltılması teknoloji ve yeniliklere dayalı bir kısım yatırımların gerçekleştirilmesine bağlıdır. Zonguldak örneğinde bölgesel kalkınma süreci 1829’da kömürün bulunmasıyla başlamış, kömür üretiminde ortaya çıkan artışlarla 1980’li yıllara dek sürmüştür. Kömür üretimine dayalı yatırımlar, bölgenin sadece ekonomik olarak değil aynı zamanda kentsel, toplumsal ve kültürel gelişmesine de katkı sağlamıştır. 1980’li yıllardan itibaren geleneksel kömür üretiminin azalışı, alternatif üretim olanaklarının gerçekleştirilemeyişi ve yeniliklerin izlenemeyişi nedeniyle, Zonguldak birikmiş nüfusa iş olanağı sunamayan ve net göç veren durgunlaşmış bir il konumuna gelmiştir.

The Process of Regional Development and Economic Stagnation: The Zonguldak Case

In this article, Zonguldak (Province in Turkey) Case is discussed as a traditional old industrial region that has gone into a rapid regression period like the resembling regions in different parts of the World. The discipline of regional economics and its new concepts, perspectives, original theories has provided a multi-dimensional and comprehensive analyzing atmosphere presented by the authors. It is pointed out that stagnation of a relatively developed region in time is one of the most important problems of regional development. Accelerating development, solving unemployment and reduction of migration problems in stagnated regions depend on making certain investments based on technology and innovation. What is seen in Zonguldak case is the process of regional development had been started by finding out coal in 1829, and went on until 1980s accompanied with the increases in coal production. Investments depended on coal production contributed to the regional development not only in economic, but also in urban, social and cultural sense. After 1980s, due to the decreasing traditional coal production, the absence of non-coal alternative production possibilities and not being able to follow the innovations closely, Zonguldak has become a stagnated province which could not offer job opportunities for the accumulated population and experiences with net migration.

___

Alderson, Arthur S. (1999), "Explaining Deindustrialization: Globalization, Failure, or Succes?", American Sociological Review, Vol. 64, No. 5, October, pp. 701-721.
Alonso, William (1980), "Population as a System in Regional Development", The American Economic Review, Vol. 70, No. 2, May, pp. 405-409.
Altaş, Macide, Hanife Fikret Özkan, Emel Çelebi ve Fatih Aksoy (2000), Türkiye 8. Enerji Kongresi/Enerji İstatistikleri, Ankara, Dünya Enerji Konseyi/Türk Milli Komitesi Yayını, 8-12 Mayıs 2000.
Bal, Frans ve Peter Nijkamp (1998), "Exogenous and Endogenous Spatial Growth Models", The Annals of Regional Science, 32, pp. 63-98.
Cambridge, John (2001), "What is Regional Economic Development?", Regional Development Board, http://www.businesschannel.sa.gov.au/rdb/module lecodev .pdf, 20.04.2005.
Çıladır, Sina (1993), Zonguldak Havzasının Tarihi Gelişimi, Zonguldak: Genel Maden İş Yayınları.
Çıladır, Sina (1999), Taşkömürü Havzasının Devletçilik Dönemi, Karadeniz Ereğli: Yaman Matbaası.
Çıtıroğlu, Lütfü (2005a), "Kamulaştırma Öncesi Tüvonan Kömür Üretimi, 1865-1940",(Elden Alınan Dokümanlar), 03.06.2005.
Çıtıroğlu, Lütfü (2005b), "1942-2004 Üretim-İşçilik-İşçilik Randımanları", (Elden Alınan Dokümanlar), 03.06.2005.
Çıtıroğlu, Lütfü (2005c), "1990-2004 Kömür Satışları (Ton)", (Elden Alınan Dokümanlar), 03.06.2005.
DİE (1997), İller İtibariyle GSYİH 1987-1994, Ankara: DİE Yayınları, Yayın No: 2066,Ekim.
DİE (1999a), İllere Göre Gayri Safi Yurtiçi Hasıla 1995-1996, Ankara: DİE Yayınları, Yayın No: 2230.
DİE (1999b), İllere Göre Gayri Safi Yurtiçi Hasıla Türkiye 1997, Ankara: DİE Yayınları, Yayın No: 2276.
DİE (2001), İllere Göre Gayri Safi Yurtiçi Hasıla 1998-1999, DİE Yayınları, Yayın No 2515.
DİE (2002a), 2000 Genel Nüfus Sayımı Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri/Zonguldak İli, Ankara: DİE Yayınları, Yayın No: 2552.
DİE (2002b), İllere Göre Gayri Safi Yurtiçi Hasıla 2000, DİE Yayınları, Yayın No:2582.
DİE (2003), "İller İtibariyle Gayri Safi Yurtiçi Hasıla 1987 Fiyatlarıyla (2001)", Haber Bülteni, 16.05.2003.
DİE (2004), Türkiye İstatistik Yıllığı 2003, Ankara: DİE Yayınları,Yayın No: 2895, Nisan.
DİE (2005a), "Hanehalkı İşgücü Anketi 2004 Yılı Sonuçları", Haber Bülteni, 30.03.2005.
DİE (2005b), "Zonguldak İli Merkez Nüfusu", Ankara: DİE Bilgi İşlem Dairesi.
DİE (2005c), "Zonguldak İli Merkez Nüfusu, Yıl Ortası Nüfus Tahminleri 1990-2005", Ankara: DİE Bilgi İşlem Dairesi.
DİE (2005d), Türkiye İstatistik Yıllığı 2004, (CD), Ankara: DİE Yayınları, Yayın No:2945.
DİE (2005e), "2000 Genel Nüfus Sayımı Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri", 05.04.2005, http://www.die.gov.tr/nuts/81d3.xls.
DİE (2005f), "İllerin 1995-2000 Dönemi Net Göç Hızına Göre Sıralanışı, 1975-2000", Ankara: DİE Bilgi İşlem Dairesi.
Dinler, Zeynel (2001), Bölgesel İktisat, 6. Baskı, Bursa: Ekin Kitabevi.
Döring, Thomas ve Jan Schnellenbach (2006), "What Do We Know About Geographical Knowledge Spillovers and Regional Growth?: A Survey of the Literature", Regional Studies, Vo. 40, No. 3, May, pp. 375-395.
DPT (2000), Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı Bölgesel Gelişme Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara: DPT Yayınları, Yayın No: 2502.
Elmas, Gülen (2006), "AB ve Türkiye'de Bölgesel Politikalar", Bölgesel Kalkınma Politikalar ve Yeni Dinamikler, Ed. Aylan Arı, İstanbul: Derin Yayınları, ss. 149-174.
Feser, Edward J. (1998), "Enterprises, External Economies and Economic Development",Journal of Planning Literature, February, Vol.12,No.3,pp. 282-302.
Florida, Richard (1995), "Toward the Learning Regio", Futures, Vol.27, No.5, pp. 527-537.
İŞ-KUR Zonguldak İl Müdürlüğü (2005), "İşgücü Piyasası Bilgi Bülteni", (Elden Alınan Dokümanlar), 26.05.2005.
Kalyoncu, Hamit (2005), Kömürde Açan Çiçek, Ankara: Pervaz Yayınları.
Karakaş, Derya N. (2005), "Kalkınmada Öncelikli Yöreler Uygulaması: Zonguldak Örneği", (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), ZKÜ SBE İktisat Anabilim Dalı, Zonguldak.
Karasu, Koray (2005), "İngiltere'de Bölge Kalkınma Ajansları", Bölge Kalkınma Ajansları: Nedir, Ne Değildir?, Menaf Turan (Ed.), Ankara: Paragraf Yayınevi, ss. 197-238.
Kartal, Lütfiye (1992), "Zonguldak'ın Çok Yönlü Gelişmesinde Sanayinin Önemi ve Çözüm Önerileri", 2. Zonguldak Kurultayı: Sorunlarımız ve Çözüm Önerileri, Genel Maden İş Yayını, ss. 68-74.
Kasap, Zekai, Hikmet Tosun ve Erhan Yılmaz (2003), Zonguldak, Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı.
Kavasoğlu, Taner, Bülent Dincer ve Ahmet Kındap (2002), İllere ve Bölgelere Göre Çeşitli Göstergeler, Ankara: DPT Yayınları.
Kaymak, Cemalettin, Rasim Akpınar ve Ahmet Kındap (2003), İller ve Bölgeler İtibariyle GSYİH'daki Gelişmeler (1987-2000), Ankara: DPT Yayınları, Yayın No: 2676.
Martin, Ron ve Peter Sunley (1998), "Slow Converence? The New Endogeneus Growth Theory and Regional Development", Economic Geography, Vol.74, No.3, pp. 201-227.
Meyer, John R. (1963), "Regional Economics: A Survey", American Economic Review, Vol. 53, No. 1, pp. 19-54.
Morgan, Kevin (1997), "The Learning Region: Institutions, Innovation and Regional Renewal", Regional Studies, Vol. 31, No. 5, July, pp. 491-503.
Özaslan, Metin (2004), "Küresel Yerel Etkileşimin Yeni Örgütlenme Biçimleri: Ağ-Şebeke (network) Tarzı Firma ve İdari-Kurumsal Örgütlenmeler", Kentsel Ekonomik Araştırmalar Sempozyumu, C.2, ss. 66-93.
Özel, Yıldırım (1992), "Zonguldak ve Bartın İçin Örgütsel Bir Yaklaşım (Karaelmas Bölge Kalkınma Ajansı)", 2. Zonguldak Kurultayı: Sorunlarımız ve Çözüm Önerileri, Genel Maden İş Yayını, ss. 75-100.
Polese, Mario (1999), "From Regional Development to Local Development: On The Life, Death and Rebirth (?) of Regional Science as a Policy Relevant Science", Canadian Journal of Regional Science, Autumn, XXII: 3, pp. 299-314.
Pozzolo, Alberto Franco (2004), "Research and Development, Regional Spillovers and the Location of Economic Activities", The Manchester School, Vol. 72, No. 4, July, pp. 463-482.
Savaşkan, Bahri (1993), Zonguldak Maden Kömürü Tarihçesi 1829-1989, Zonguldak: Türkiye Taşkömürü Kurumu Eğitim Daire Başkanlığı Yayını, Yayın No: 59.
Scrimgeour, Frank, Huichin Chen ve Warren Hughes (2002), "Regional Economic Development: What Does the Literature Say?", Department of Economics Waikato University, http://nzae.org.nz/files/%2321-SCRIMGEOUR.PDF, 16.07.2005.16.07.2005.
Smith, Adam (1997), Ulusların Zenginliği, (Çev. A.Yunus, M. Bakırcı), İstanbul: Alan Yayıncılık.
Stilwell, Frank B. (1972), Bölgesel İktisat Politikası, (Çev. S. Güran), İstanbul: Batur Matbaası.
Stimson, Robert J., Alistair Robson, Roger R. Stough ve Maria Salazar (2003), "Leadership Instituons and Regional Economic Development: A New Conceptual Framework", Pacific Regional Science Conference Organization (PRSCO), 18th Biennial Meeting Acapulco, Mexico 1-4 July, 2003 (Yazar Robert Stimson bu makaleyi mail yoluyla tarafımıza göndermiş ve "This paper is stil a working draft and will be subject to revision" notunu eklemiştir).
TTK (2005), "Personel Sayısı", 11.04.2005, http://www.taskomuru.gov.tr/personelsayi.htm.
Tüylüoğlu, Şevket (1995), "İçsel Büyüme Modelleri: Teorik Çerçeve-Ampirik Bulgular", (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), DPÜ SBE İktisat Anabilim Dalı, Kütahya.
Zaman, Ekrem M. (2004), Zonguldak Kömür Havzasının İki Yüzyılı, Ankara: TMMOB Maden Mühendisleri Odası Yayını.
Zonguldak Sanayi ve Ticaret Müdürlüğü (2005), 2004 Yılı Zonguldak İlinin Sınai, Ekonomik ve Ticari Durumu Hakkında Rapor, Ağustos, Zonguldak. Zonguldak Valiliği (2002),
Zonguldak 2002 İl Yıllığı, Zonguldak.