TÜRKİYE'DE SESLİ FİLME GEÇİŞ

Bu çalışmada öncelikle Türkiye'de sessiz film döneminde sinemada ses üzerinde durulup, ardından plak tabanlı ve sonrasında optik tabanlı sesli film gösterimlerinin nasıl başladığı uygulamaları 1920'lerin sonunda başlayan ve 1930'lu yıllar boyunca devam eden sesli filme geçiş sürecinin beraberinde getirdiği sorunlar ve bunların yarattığı tartışmalar aktarılacak, bu sorunları aşma yönünde hem sinemacıların hem de seyircilerin ne türden girişimleri olduğu araştırılacaktır. Sesli sinemaya dönem entelektüellerinin nasıl tepkiler verdiği incelenecek, bu tepkilerin sinema salonlarında nasıl bir seyir talep etmiş olabileceği aktarılırken, Türkiye'de modern ve muteber seyircinin nasıl tanımlandığı da gösterilmeye çalışılacaktır.

TRANSITION TO SOUND CINEMA IN TURKEY

This article concentrates on the transition to sound cinema in Turkey. The research first focuses on the use of sound in the silent cinema period by explaining how the sound-on-disc and sound-on-film screenings first began in Turkey. It then explores the problems and debates that were triggered with the emergence of sound cinema during 30s, and examines the efforts of cinema professionals and audiences of the period to overcome these newly emergent problems. Finally, this article embarks upon examining the reception of this transformation by the intellectuals of the period and their aspiration for a new way of film-viewing and spectatorship.

___

Altman, Rick (2007), Silent Film Sound (Columbia University Press).

Altman, Rick ve Richard Abel (1999), "Global Experiments in Early Synchronous Sounds", Film History, 11(4), 395-399.

Arpad, Burhan (1976), Hesaplaşma (İstanbul: May Yayınları).

Arpad, Burhan (1984), "Eski I?stanbul Sinemaları II", Cumhuriyet.

Bedi, Server (Peyami Safa) (1930), "Elhamra sinemasında", Cumhuriyet.

Crafton, Donald (1999), The Talkies: American Cinema's Transition to Sound, 1926-1931 (New York: University of California Press).

Daver, Atabey (1930), "Sesli Filmin Bir Zaferi", Cumhuriyet.

Daver, Atabey (1930), "Sesli filmler ve sinemalarda gürültüler", Cumhuriyet.

Daver, Aatabey (1930), "Tiyatroyu öldüren sinema", Cumhuriyet.

Deren, Seçil (2002), "Kültürel Batılılaşma", Uygur Kocabaşoğlu (Der.), Modern Türkiye'de Siyasî Düşünce: Modernleşme ve Batıcılık, cilt 3 (İstanbul: İletişim Yayınları): 382-402.

Filmer, C. (1984), Hatıralar, İstanbul.

Gomery, Douglas (1980), "Economic Struggle and Hollywood Imperialism: Europe Converts to Sound", Yale French Studies, 60, 80-93.

Gomery, Douglas (2005), The Coming of Sound: A History (New York & London: Routledge).

Hinkle, Eugene (2007), "The Motion Picture in Modern Turkey", Rıfat Bali (Der.), Us Diplomatic Documents on Turkey II: The Turkish Cinema in the Early Republican Years (Istanbul: The Isis Press): 25-185.

Konuralp, Sadi (2004), Film Müziği: Tarihçe ve Yazılar (İstanbul: Oğlak Yayınları).

Konuralp, Sadi (2006), "Türkiye'de Sessiz Film Döneminde Film Müziği", Türk Film Araştırmalarında Yeni Yönelimler 5 (İstanbul: Bağlam Yayınları): 65-80.

Murphy, Robert (1984), "Coming of Sound to the Cinema in Britain", Historical Journal of Film, Radio and Television, 4 (2): 143-160.

O'brien, Charles (2005), Cinema's Conversion to Sound: Technology and Film Style in France and U.S. (Bloomington: Indiana University Press).

Özön, Nijat (1962), Türk Sinema Tarihi. Dünden bugüne 1896-1960 (İstanbul: Artist Yayınları).

Özön, Nijat (1968), Türk Sineması Kronolojisi (Ankara: Bilgi Yayınevi).

Rogoff, Rosalind (1976), "Edison's Dream: A Brief History of the Kinetophone", Cinema Journal, 15(2): 58-68.

Simavi, Sedat (1931), Sesli Sessiz ve Renkli Sinema (İstanbul: Kanaat Kütüphanesi).

Skaff, Sheila (2008), Law of Looking Glass: Cinema in Poland, 1896-1939 (Ohio University Press).

Thompson, Kristin (1985), Exporting Entertainment America in the World, Film Market 1907-1934 (London: BFI Publishing).

Üstel, Füsun (1994), "1920'li ve 30'lu Yıllarda 'Milli Musiki' ve 'Musiki İnkılabı'", Defter, 22: 41-53.

"Mızıkacılarımızı himaye edelim", Cumhuriyet, 2 Haziran 1930.

"Film Nizamnamesi", Cumhuriyet, 1 Ağustos 1930.

"Şehrimizde Yeni Bir Buhran: Sesli film yüzünden çalgıcılar iş bulamıyor", Akşam, 1930.

"Sesli Filmleri Ne Suretle Yaparlar", Sinema Gazetesi, 1930.