GÜVENLİK PARADİGMASINDA SINIRAŞAN BİR ÇEVRE SORUNSALI: "NÜKLEER ZARAR"

Sınıraşan zararlar bir ülke tarafından ya da bir ülke toprağında gerçekleştirilen tehlikeli faaliyetler sonucunda oluşan çevresel tahribatların o ülke sınırları dışına çıkıp başka ülke topraklarını, ulusal yetki alanlarını veya uluslararası alanları olumsuz bir biçimde etkilemesi olarak tanımlanmaktadır. Sınıraşan zararlara neden olan en tehlikeli kirlenmeden oluşan zararlara sebep olabilecek faaliyetler, özellikle açık denizlerde yapılan nükleer denemeler, nükleer santral kazaları, nükleer gemilerde tehlikeli maddelerin taşınması sırasındaki sızıntılar ve radyoaktif atıklardır. Bu faaliyetler, insan kontrolü dışında ve geri dönüşümü olmayan yıkıcı sonuçlar doğurabilmektedir. Sınıraşan nitelikteki nükleer zararların ortadan kaldırılmasını hedefleyen bu çalışma, çevresel sorumluluk adı altında uluslararası bir rejime tabi tutularak uygulanacak müeyyideler ışığında, Çernobil ve Fukuşima sınıraşan nükleer felaketleri gibi ileride ortaya çıkabilecek çevresel uyuşmazlıkların çözümüne yönelik önerileri dile getirmiştir.

A TRANSBOUNDARY ENVIRONMENTAL PROBLEMATIC IN SECURITY PARADIGM: "NUCLEAR DAMAGE"

Environmental damages as a factor that threat environmental security represent ecosystem damages due to human activities or risk of depletion of constitutions or recourses which are valuable for human existence. As for transboundary environmental damages which are defined as environmental damages, which occurs as a result of dangerous activities by a country or taking place in a territory of a country, affecting other country territories and national jurisdictions or international territories negatively by going beyond the country's borders; may cause nuclear pollution, marine oil transportation, air, water and soil pollution and harmful effects of hazardous substances. The most dangerous source that causes transboundary damages is nuclear pollution. Activities that may cause nuclear damages are the nuclear tests especially on the high seas, nuclear power plants, nuclear ships and radioactive wastes discarded by leakage and accidents during the transportation of nuclear materials. These activities may result in devastating consequences out of human's control and with no return. This study which aims for elimination of transboundary nuclear damages expressed an international regime and a set of proposals for the settlement of environmental conflicts on the case studies of Chernobyl and Fukushima transboundary nuclear damages in the future under the name of environmental liability.

PDF

___

Ago, Roberto (1970), "The Origin of International Responsibility", Yearbook of the International Law Commission, 2, A/CN.4/233: 177-199.
Algan, Nesrin, "Kirlilikten Ulusal Güvenliğe", http://www.yesilufuklar.info/rec-bulten/rec-turkiye/640 (24.08.2015).
Algan, Nesrin (1995), Bölgesel Çevre Yönetiminde Model Arayışları: Akdeniz, Çevre Yazıları-8, T.C. Çevre Bakanlığı, Ankara.
Altın, Süreyya ve Hayri Yılmaz Kaptan (2006), "Radyoaktif Atıkların Oluşumu, Etkileri ve Yönetimi", Zonguldak Karaelmas Üniversitesi 12. Mühendislik Dekanlar Konseyi ve 2. Ulusal Mühendislik Kongresi, UMK-13, 11-13 Mayıs 2006, Zonguldak.
Arevalo, Luis Barrionuevo (2005), "The Work of the International Law Commission in the Field of International Environmental Law", Environmental Affairs Law Review, 32 (2): 493-507.
Art, Robert (1993), "Security", Joel Krieger (Ed.), The Oxford Companion to Politics of the World (Oxford: Oxford University Press): 820-832.
Aslan, İsmail Yılmaz (2008), Enerji Hukuku, Petrol Piyasasında Rekabet ve Regülasyon, Cilt 2, (Bursa: Ekin Kitabevi).
Aydoğdu, Murat (2009), Sivil Amaçlı Nükleer Santral İşletenin ve Nükleer Madde Taşıyanın Hukuki Sorumluluğu (Ankara: Adalet Yayınları).
Barnett Jon ve Stephen Dovers (2001), "Environmental Security, Sustainability and Policy", Pacifica Review: Peace, Security and Global Change, 13 (2).
Birdişli, Fikret (2011), "Yeni Ulusal Güvenlik Politikalarının Metaekolojik Temelleri ve Türkiye'nin Ulusal Güvenliği", İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Malatya.
Boulanenkov, V. ve Brands, B. (1988), "Nuclear Liability Status and Prospescts", International Atomic Energy Agency Bulletin, 30 (4).
Boyle, Alan E. (2005), "Globalising Environmental Liability: The Interplay of National and International Law", Journal of Environmental Law, 17 (1): 3-26.
Brauch, Hans Günter (2008), "Güvenliğin Yeniden Kavramsallaştırılması: Barış, Güvenlik, Kalkınma ve Çevre Kavramsal Dörtlüsü", Uluslararası İlişkiler Dergisi, 5 (18): 1-47.
Brunnee, Jutta (2007), "Common Areas, Common Heritage, and Common Concern", Jutta Brunnee and others (Ed.), The Oxford Handbook of International Environmental Law (United States: Oxford University).
Brunnee, Jutta (2004), "Of Sense and Sensibility: Reflections on International Liability Regimes as Tools for Environmental Protection", International and Comparative Law Quarterly, 53 (2): 351-368.
Buzan, Barry (1991), "New Patterns of Global Security in the Twenty-First Security", International Affairs, 67 (3): 431-451.
Cali, Hasan H. (2010), "Çevresel Güvenliğin Sınıraşan Boyutları", Yerelden Küresele Sınıraşan Suçlar (Ankara: Polis Akademisi Yayınları): 235-258.
Cane, Peter (2001), "Are Environmental Harms Special?", Journal of Environmental Law, 13 (1): 3-20.
Comby, Bruno (2006), Nükleer Enerji İçin Çevreciler (İstanbul: Pelikan Yayıncılık).
Çetinkaya, Şeref (2013), "Güvenlik Algılaması ve Uluslararası İlişkiler Teorilerinin Güvenliğe Bakış Açıları", 21. Yüzyılda Sosyal Bilimler Dergisi, 2: 241-260.
Dayday, Necmi (2011), "Nükleer Enerji ve Nükleer Santral Kazaları", TASAM, http://www.tasam.org/trTR/Icerik/2975/nukleer_enerji_ve_nukleer_santral_kazalari (12.11.2015).
Dedeoğlu, Beril (2003), Uluslararası Güvenlik ve Strateji (İstanbul: Derin Yayınları).
Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) (2007), "Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007- 2013): Denizyolu Ulaşımı, Özel İhtisas Komisyonu Raporu, 2725, ÖİK, 678, Ankara.
Erişgin, Nuri (2000), "Tehlike Bağı", Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 49 (1-4).
Fitzmaurice, Malgosia (2007), "International Responsibility and Liability", Daniel Bodansky and others (Eds.), The Oxford Handbook of International Environmental Law (USA: Oxford University): 1011-1035.
Frederick, Michel (1999), "A Realist's Conceptual Definition of Environmental Security in Contested Grounds: Security and Conflict in The New
Environmental Politics", Daniel D. Deudney and Richard A. Matthew (eds.) (Albany: State University of New York Press).
Gehring, Thomas ve Markus Jachtenfuchs (1993), "Liability for Transboundary Environmental Damage: Towards a General Liability Regime?", European Journal International Environmental Law, 4: 92-106.
Görmez, Kemal (2007), Çevre Sorunları (Ankara: Nobel Yayın Dağıtım). Güler, Tülay (2006), "Nükleer Enerji Üretim Sürecinde Kazalar", Nükleer Atıklar ve Çevre Sorunları, Ankara.
Güneysu, Gülin (1990), "Nükleer Reaktörlerin Yol Açtığı Zararlardan Doğan Hukuki Sorumluluk", Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 41 (1-4): 207-223.
Handl, Günther (1975), "Territorial Sovereignty and The Problem of Transnational Pollution", The American Journal of International Law, 69 (1): 50-76.
Horbach, N.L.J.T. ve Bekker, P.H.F. (2003), "State Responsibility for Injurious Transboundary Activity in Retrospect", Netherlands International Law Review, 50 (3).
Hunter, David ve James Salzman (2010), International Environmental Law and Policy: Treaty Supplement (5th ed.) (Foundation Press).
International Law Commission (ILC) (2001), "Prevention of Transboundary Harm from Hazardous Activities", Article 3,
http://untreaty.un.org/ilc/texts/instruments/english/draft%20articles/9_7_200 1.pdf (12.01.2015).
Jain, Tarun (2008), "Transboundary Harm: An Environmental Principle in International Context", The Icfai University Journal of Environmental Law, 7 (4): 9-22.
Karabulut, Bilal (2009), "Küreselleşme Sürecinde Güvenlik Alanında Değişimler: Karadeniz'in Güvenliğini Yeniden Düşünmek", Karadeniz Araştırmaları, 6 (23): 1-11.
Kaypak, Şafak (2012), "Güvenlikte Yeni Bir Boyut: Çevresel Güvenlik", Abant İzzet Baysal Üniversitesi Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8: 1-22.
Keleş, Ruşen ve Birol Ertan (2002), Çevre Hukukuna Giriş (Ankara: İmge Kitabevi).
Keleş, Ruşen ve Can Hamamcı (2005), Çevre Politikası (Ankara: İmge Kitabevi).
Kocaoğlu, Necip Kağan (2010), "Nükleer Tesis İşletenin Hukuki Sorumluluğu: Karşılaştırmalı ve Uluslararası Özel Hukuk Analizi", Ankara Barosu Dergisi, 68 (2): 33-112.
Koç, Oktay, Yeter Demir Uslu ve Levent Vurgun (2012), "Sürdürülebilirlik Açısından Endüstriyel Simbiyozlar: Kalundborg Simbiyozu Örneğinde Bir Değerlendirme", Journal of Qafqaz University, 33: 12-26.
Korkusuz, Mustafa Halit (2010), Nükleer Santral İşletenin Hukuki Sorumluluğu (İstanbul: Beta).
Krahmann, Elke (2005), "From State To Non-State Actors: The Emerge Of Security Governance", New Threats And New Actors In International Security, Elke Krahmann (Ed.) (Palgrave Macmillan): 3-19.
Küçükşahin, Ahmet (2006), "Güvenlik Bağlamında Risk ve Tehdit Kavramları Arasındaki Farklar Nelerdir ve Nasıl Belirlenmelidir?", Stratejik Araştırmalar Enstitüsü Güvenlik Stratejileri Dergisi, 4: 7-40.
Külebi, Ali (2007), Türkiye'nin Nükleer Enerji Sorunları ve Nükleer Gereklilik (İstanbul: Bilgi Yayınevi).
Küpeli, Timur, Hasan Saygın, Ahmet Küçükşahin, Ayhan Demir (2006),
"Güvenlik Boyutunda Nükleer Enerjinin Sorunları ve Türkiye", Stratejik Araştırmalar Enstitüsü Güvenlik Stratejileri Dergisi, 3: 7-20.
Opschoor, Johannes B. (1989), "North-South Trade, Resource Degradation and Economic Security", Bulletin of Peace Proposals, 20 (2): 135-142.
Önder, Ersoy (2013), İran'ın Nükleer Programının Analizi ve Türkiye İlişkiler, Yaklaşımlar ve Gelişmeler (İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık).
Özdamar, Mehmet (2012), "Nükleer Tesislerin İşletilmesinden Doğan Hukuki Sorumluluk", Enerji Hukuku Dergisi, 1: 134-145.
Özgür Bakış, http://www.gezegenimiz.com/NewsDetail.asp?idHaber=165&KategoriAdi=Nü Parlak, Bekir (2004) "Çevre-Ekoloji-Çevrebilim: Kavramsal Bir Tartışma", Çevre Sorunlarına Çağdaş Yaklaşımlar: Ekolojik, Ekonomik, Politik ve Yönetsel Perspektifler, Mehmet C. Marın ve Uğur Yıldırım (Der.) (İstanbul: Beta Yayınevi): 13.
Pazarcı, Hüseyin (2005), Uluslararası Hukuk (Gözden Geçirilmiş 3. Baskı) (Ankara: Turhan Kitabevi).
Pelzer, Norbert (1999), "Basic Principles for the Development of Nuclear Leg- ıslation and Experience in Various OECD Countries: The Case of Germany", Seminar On Nuclear Law And Liability, Ankara.
Romm, Joseph (1993), Defining National Security: The Non-Military Aspects (New York: Council on Foreign Relations Press).
Rowlands, Ian H. (1992), "Environmental Issues in World Politics", Dilemmas of World Politics: International Issues in a Changing World, John Baylis and Nicholas Rengger (Eds.) (Oxford: Clarendon Press): 287-309.
Sandıklı, Atilla ve Bilgehan Emeklier (2012), "Güvenlik Yaklaşımlarında Değişim ve Dönüşüm", Teoriler Işığında Güvenlik, Savaş, Barış ve Çatışma Çözümleri, Atilla Sandıklı (Ed.) (İstanbul: BİLGESAM Yayınları): 3-67.
Saraçoğlu, Gamze Varol (2006), "Son Yirmi Yılda Çernobil Nükleer Kazası Sonrası Dünyada Yaşananlar", Çernobil Nükleer Kazası Sonrasında Türkiye'de Kanser, TTBY, 1: 11-43.
Schacter, Oscar (2001), "The Emergence of International Environmental Law", Journal of International Affairs, 44 (2): 457-493.
Smith, Wendin Davis (2002), "Security in The Russian Environment", Fletcher School of Law and Diplomacy", International Studies Association Annual Conference, New Orleans.
Sürmelioğlu, Derya (2010), "Uluslararası Çevre Hukukunda Sınıraşan Zararlar", KTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Trabzon.
Tennberg, Monica (1995), "Risky Business: Defining the Concept of Environmental Security", Cooperation and Conflict, 30 (3): 239-258.
Toprak Kirliliği Yönetmeliği, Resmi Gazete, 31.05.2005 tarih ve 25831 sayı.
Tromans, Stephen (2010), Nuclear Law: The Law Applying to Nuclear Installations and Radioactive Substances in Its Historic Context (Second Ed.), (Hart Publishing).
Türk Dil Kurumu (TDK) (1998), Türkçe Sözlük (Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi).
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) (1997), Nükleer Santraller ve Çevre, Ankara.
Türk, Seçil Mine (2008), "Marmara Denizi'nde Çevresel Güvenlik", Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara.
Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK), Nükleer Enerji, Bölüm 1, (http://www.taek.gov.tr/ogrenci//bolum1_02.html).
Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK), Nükleer Enerji, Bölüm 1, (http://www.taek.gov.tr/ogrenci/fuzyon.html).
Türkkan, Alpaslan (2006), "Çernobil Nükleer Kazasının Türkiye'ye Etkisi", Çernobil Nükleer Kazası Sonrasında Türkiye'de Kanser, TTBY, Sayı 1, Ankara.
Weaver, Ole (1999), "Securitising Sectors? Reply to Eriksson", Cooperation and Conflict, 34 (3): 334-340.
Weaver, Ole (2008), "The Changing Agenda of Societal Security", Globalization and Environmental Challenges: Reconceptualizing Security in the 21 st
Century, Hans Gunter Brauch (Ed.), Hexagon Series on Human and Environmental Security and Peace (Berlin): 581-593.
Wolfers, Arnold (1952), "National Security as an Ambiguous Symbol", Political Science Quarterly, 67 (4): 481-502.
Xanqin, Xue (2003), Transboundary Damage in International Law (UK: Cambridge University).
Yılmaz, Aysen (2002), "Türkiye'de Denizlerin Biyojeokimyası: Dağılımlar ve Dönüşümler", Turkish Journal Engineering and Environmental Science, TÜBİTAK, 26: 219-235.