KAMİL ERKEN, Serdar ERKEN, Fatih Gülbağ, Erdal KAYA

Farklı Uygulamaların Türkiye Doğal İris Türlerinden Endemik Iris sari Tohumlarının Çimlenmesine Etkileri

Iris sari türü, Türkiye'de İç Anadolu ile Doğu Anadolu'nun batı kesimlerinde doğal olarakbulunan, kültür koşullarına adaptasyonu düşük olan bir türdür. Farklı renklerde etkili çiçeklerivardır. Bu çalışmada; Çimlenme oranı çok düşük olan Oncocyclus grubu irisleri temsilen endemikIris sari tohumlarında çimlenmenin artırılabilmesi için; 10 sn kaynar su, 10 sn kaynar su + 24 saat250 ppm GA3, 10 sn kaynar su +24 saat 500 ppm GA3, 24 saat ılık suda bekletme, 24 saat 250 ppmGA3'de bekletme, 24 saat 500 ppm GA3'de bekletme, 30 dk H2SO4'de bekletme, 45 dk H2SO4'debekletme, 60 dk H2SO4'de bekletme, 30 dk H2SO'de bekletme + 24 saat 250 ppm GA3'de bekletme,45 dk HSO4'de bekletme + 24 saat 250 ppm GA3'de bekletme, 72 saat suda bekletme, 72 saat sudabekletme + 5 sn kaynar suya daldırma, 72 saat suda bekletme + 15 sn kaynar suya daldırma, 72 saatsuda bekletme + kabuk soyma, 72 saat suda bekletme + tohum ucunun alınması ve kontroluygulamaları yapılmıştır. Yapılan 17 farklı uygulamadan Iris sari tohumlarının çimlenmesi üzerine enetkili sonuç, 72 saat suda bekletme + kabuk soyma uygulamasından elde edilmiştir. Bu uygulama hembirinci yılın sonunda (%39,9) hem de iki yılın sonunda toplam çimlenme (%55,0) oranında istatistikiolarak en iyi sonucu vermiştir.

Influence of Different Treatments on the Germination of Turkey Natural Endemic Iris sari Seeds

Iris sari is an endemic species which is found naturally in the western part of East Anatolia andCentral Anatolia of Turkey and its adaptation to the culture conditions is low. It has attractive flowerswith different colors. In this study; different treatments have been treated in order to increase seedgermination in endemic Iris sari to represent of subgenus Oncocyclus ırises whose germinationpercentage are very low; The treatments are; dipping seeds in boiling water for 10 seconds, dipping inboiling water for 10 seconds + soaking 250and 500 ppm GA3solutions for 24 hours; soaking in warmwater for 24 hours; soaking in 250 and 500 ppm GA3solutions for 24 hours; scarification of seed coatwith H2SO4for 30, 45, 60 minutes; scarification of seed coat with H2SO4for 30 and 45 minutes +soaking 250 ppm GA3solutions for 24 hours, soaking in water at room temperature for 72 hours,soaking in water at room temperature for 72 hours + dipping in boiling water for 5 and 10 seconds,soaking in water at room temperature for 72 hours + to remove seed coat, soaking in water at roomtemperature for 72 hours + to cut seed aril and control. Among the 17 treatments the most effectiveresults about germination of Iris sari seeds were obtained from soaking in water at room temperaturefor 72 hours + to remove the seed coat. The best germination percentage results have seen statisticallyimportant in this treatment at the end of the first year (39.9%) and the total germination rate was55.0% at the end of two years.

PDF

___

Arditti, ., Pray. P.R., 1969. Dormancy Factors in Iris (Iridaceae) Seeds. 56(3): 254--59.
Avcı, S., Demirkaya, M., 2013. Seed and Germination Characteristics of Wild Onobrychis Taxa in Turkey. Turk J. Agric For, 37; 555--560.
Blumenthal, A., Lerner, H.R., Werker, E., Poljakoff--Mayber. A., 1986. Germination Preventing Mechanisms in Iris Seeds. Ann. Bot. 58: 551--561.
Erken, K., 2009a. Türkiye'de Yetişen Iris spp. Taranması Seleksiyonu Yetiştirme Tekniklerinin Belirlenmesi ve Süs Bitkileri Sektörüne Kazandırılması. Şu eserde; Kaya, E., Erken, K.,
Arı, E., Ulun, A., Aslay, M., Saraç, Y., Rastgeldi, U., Kesici A., Bazı Doğal Bitkilerin Kültüre Alınması Yeni Tür ve Çeşitlerin Süs Bitkileri Sektörüne Kazandırılması Projesi, (Sonuç Rap.), TÜBİTAK, KAMAG, P.No: 105G068, 144--219.
Erken, K., 2009b. Iris L. Şu eserde; Türkiye'nin Doğal Süs Bitkileri Kataloğu (Editör E. Kaya)
Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü, Yayın No: 91, Yalova, 124--167.
Erken, K., Gülbağ, F., Erken, S., Kaya, E., 2013. The Adaptation of Turkish Iris L. Species to the Cultural Conditions. Acta Horticulture, 1002: 15 3--166.
Eser, B., Saygılı, H., Gökçöl, A., İlker, E., 2005. Tohum Bilimi ve Teknolojisi. Ege Üniversitesi Tohum Teknolojisi Uygulama ve Araştırma Merkezi, Yayın No: 3, lzmir. Cilt I, II, 908 s.
Genç, M., 2012. Süs Bitkileri Yetiştiriciliği (Temel Üretme Teknikleri). Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi (II. Baskı)Yayın No: 55, Isparta, 444 s.
Güner, A., 2012. Iris L. In: Güner A, Aslan S, Vural Babaç T, editör. Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). İstanbul: Nezahat Gökyiğit Botanic Garden and Floristic Research Society, 535--540.
Güneş, T., 2000. Arctium minus (Hill.) Bernh. Tohumlarında Gibberellik Asit Uygulamasının Çimlenme ve (x Amilaz Enzim Aktivitesi Üzerine Etkisi. Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 13,(3) 589--597.
Hartman, T.H., Kester, E.D., Daves, T.F., 1990. Plant Propagation Principles and Practices. Fifth Edition, Prentice Hall Inc., Englewood Cliffs, New Jersey, 647 p.
Karakurt, H., Aslantaş, R., Eşitken, A., 2010. Tohum Çimlenmesi ve Bitki Büyümesi Üzerinde Etkili Olan Çevresel Faktörler ve Bazı Ön Uygulamalar. Journal of Agricultural Faculty of Uludag University, 24, (2); 115--128.
Koçyiğit, M., 2013 Türkiye'deki Iris L. Subgen. Iris ve Subgen. Scorpiris Türlerinin Kromozom Sayıları. V. Süs Bitkileri Kongresi, Yalova, 6--9 Mayıs 2013, Cilt.], 283--293.
Mathew, B., 1990. The Iris, Timber Pres, Portland, Oregon USA, ISBN: 0--88192--162--9.
Özen, H.Ç., Onay, A., 1999. Bitki Büyüme ve Gelişme Fizyolojisi. Dicle Üni. Basımevi, 167 s.
Rees, A. R., 1992. Ornamental Bulbs Corms and Tubers. Crop Production Science in Horticulture C.A.B. İnternational, Redwood Pres UK. ISBN 85198 656 Wallingford 220 p.
Söğüt, Z., Küçük, R., 1998. Süs Bitkileri Yetiştiriciliğinde Büyüme Düzenleyicilerin Kullanımı. I. Ulusal Süs Bitkileri Kongresi, 6--9 Ekim Yalova, 369--375.
Travlos, I. S., Economou, G., Karamanos, A. I., 2007. Germination and Emergence of the Hard Seed Coated Tylosema esculentum (Burch) A. Schreib in Response to Different Pre-- sowing Seed Treatments. Journal of Arid Environments 68: 501--507.
Ulukapı, K., Atmaca, S., 2013. Türkiye'de Doğal Olarak Yetişen Capparis Spinosa L.'n1n InVitro ve In--vivo Koşullarda Çimlendirilme Olanakları. Derim, 30 (2):62-70.
Ürgenç, S., 1998. Ağaç ve Süs Bitkileri Fidanlık ve Yetiştirme Tekniği. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları No:3395/442 ISBN 975 --404--445--7, İstanbul.
Url--1: Principles of Propagation from Seeds. http://aggie-- horticulture.tamu.edu/faculty/davies/pdf stuff/ph final galley/Chap7--M07 DAVI449300 SEC07.pdf (Erişim Tarihi Nisan 2016).
Usta, E., 2002. Classification of Turkish Iris L. (Iridaceae) by Phenetic Methods, (Ph.D. thesis) The Middle East Technical University, The Department of Biology, Ankara, 144 p.
Waters, T., 2014. Growing Irises from Seed, Telperian Oasis: The Fertile Families of Bearded and Aril Irises, http://WWW.telp.com/irises/seed.htm (Erişim Tarihi Nisan 2016).