Diyarbakır’ın Silvan ilçesinde doğal olarak yetişen badem (prunus amygdalus L.) tiplerinin seleksiyonu

2007 ve 2008 yıllarında Silvan ilçesinde yapılan bu çalışmada 50 badem tipi işaretlenmiştir. Bu tiplerin meyve özellikleri ve çiçeklenme tarihleri belirlenmiştir. Yapılan gözlem ve değerlendirmelere göre belirli seleksiyon kriterleri esas alınarak tipler tartılı derecelendirmeye tabi tutulmuştur. Bu çalışma sonunda daha yüksek puan alan 6 badem tipi (Sil-7, Sil-13, Sil-22, Sil-28, Sil-44 ve Sil-47) seçilmiştir. Seçilen tiplerin, sırasıyla, iç randımanı, kabuklu meyve ağırlığı ve iç badem ağırlığı %18.76’dan %30.40’a, 2.99 g’dan 4.53 g’a ve 0.61 g’dan 1.18 g’a kadar değiştiği saptanmıştır. Seçilen tiplerde çift içlilik ve ikiz içlilik bulunmamıştır. Ayrıca, seçilen tiplerin çiçeklenme ve kaliteye göre toplam puanları, sırasıyla 731’den 752 ve 683’ten 718’e kadar değiştiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Prunus dulcis, Türkiye, badem, çiçeklenme, kalite, seleksiyon, seleksiyon kriterleri, Diyarbakır

Selection of native almonds (prunus amygdalus L.) in Silvan district of Diyarbakır province

50 almond types were labelled in Silvan district during the years of 2007 and 2008. The flowering dates and the fruit properties of these types were determined. According to the observations and the evaluations, the types were subjected to weighted ranked method depend on the specific selection criteria. 6 almond types which had the higher scores (Sil-7, Sil-13, Sil-22, Sil-28, Sil-44 and Sil-47) were selected. Kernel ratio, the fruit weight and the kernel weight of the selected types were determined and changed from 30.40% to 18.76%, from 4.53 g to 2.99 g and from 1.18 to 0.61 g, respectively. Double kernel ratio and twin kernel ratio weren’t found in the selected types. In addition, it was found that total score of selected types according to the flowering and the quality were ranged from 752 to 731 and from 718 to 683, respectively.

Keywords:

Prunus dulcis, Turkey, almonds, flowering, quality, selection, selection criteria, Diyarbakir,

PDF

___

Anonim, 2007. http://www.tuik.gov.tr/bitkiselapp/bitkisel.zul.
Anonim, 2008. http://www.tuik.gov.tr/bitkiselapp/bitkisel.zul.
Anonim, 2010a. Aşılı Badem Yetiştiriciliği. http://www.badembahcesi.com/gordeal
Anonim, 2010b. Badem Çeşitleri ve Özellikleri. http://www.cevizfidani.info/bademcesitleri. php.
Aslantaş, R., Güleryüz, M., 1995. Erzincan’ın Kemaliye İlçesinde Doğal Olarak Yetişen Bademlerin (A. communis L.) Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerinde Bir Araştırma. II. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Cilt I (Meyve); 370–374, Adana.
Balta, M.F., 2002. Elazığ Merkez ve Ağın İlçesi Bademlerinin (Prunus amygdalus L.) Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerinde Araştırmalar (Doktora tezi, basılmamış), Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Van.
Beyhan, Ö., Bostan, S.Z., 1995. Darende Bademlerinin (P. amygdalus L.) Seleksiyon Yolu ile Islahı Üzerine Bir Araştırma. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi Cilt: 1, Sayı. 1, Kahramanmaraş.
Beyhan, Ö., Şimşek, M., 2007. Kahramanmaraş Merkez İlçe Bademlerinin (Prunus amygdalus L.) Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerinde Bir Araştırma. BAHÇE 36 (1-2); 11-18. Yalova, 11-18.
Bostan, Z., Cangi, R., Oğuz, H.İ., 1995. Akdamar Adası Bademlerinin Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerine Araştırmalar. Türkiye II. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Cilt 1 (Meyve), 370-374, Adana.
Cangi, R., Şen, S.M., 1991. Vezirköprü ve Çevresinde Yetiştirilen Bademlerin Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerine Araştırmalar. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi (1/3); 131–152, Van.
Dokuzoğuz, M., Gülcan, R., Aşkın, A., 1968. Ege Bölgesi Bademlerinin Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerinde Araştırmalar. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 148, İzmir, 39 s.
Dokuzoğuz, M., Gülcan, R., 1973. Ege Bölgesi Bademlerinin Seleksiyon Yoluyla Islahı ve Seçilmiş Tiplerin Adaptasyonu Üzerine Araştırmalar. TÜBİTAK, No:22.
Gerçekçioğlu, R., Güneş, M., 1999. A Research on Improvement of Almond (Prunus amygdalus L.) by Selection of Wild Plants Grown in Tokat Central District. XI. Grempa Meeting on Pistacio and Almonds. Harran University, Faculty of Agriculture – Pistacio Research and Application Center, 1-4 September 1999, Şanlıurfa, Turkey.
Gülcan, R., Dokuzoğuz, M., Aşkın, A., Mısırlı, A., 1989. Evaluation of Selected Almond Clones Czecholavak Scientific and Technical Soc. Agr. Soc. House of Technology of the Esvis the Third Workshop on Clonal Selection in Tree Fruit. 5-8 September. BRNO.Czechoslovakia.
Kalyoncu, İ.H., 1990. Konya Apa Baraj Gölü Çevresinde Yetiştirilen Üstün Özellikli Badem (Prunus amygdalus L.)Tiplerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Seleksiyon Çalışması. O. M. Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış).
Karadeniz, T., Balta, F., Cangi, R., Yarılgaç, T., 1996. Adır Adası (Van Gölü) Bademlerinin (Amygdalus communis L.) Seleksiyon Yoluyla Islahı – 1. Fındık ve Diğer Sert Kabuklu Meyveler Sempozyomu, Samsun, 338-343.
Küden, A.B., Küden, A., 2000. Badem Yetiştiriciliği. TÜBİTAK - TARP Yayınları. 18s.
Özbek, S. 1971. Bağ-Bahçe Bitkileri Islahı. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 419, Ankara, 386s.
Rugini, E., Monastr, F., 2003. Temperate Fruits. In S.K. Mitra, D.S. Rathora and T.K. Bose (Eds), Display Printers (P) LTD. India, ISBN 81-900171-1-X, Volume II, 344-414.
Simsek, M. 2009a. Evaluation of selected fig genotypes from Southeast Turkey. African Journal of Biotechnology, Vol. 8 (19), PP.4969-4976, 5 October, 2009, ISSN 1664-5315Q2009 Academic Journals.
Simsek, M. 2009b. Fruit performances of the selected fig types in Turkey. African J. of Agricultural Research, Vol. 4 (11), pp. 1260-1267, November, 2009, ISSN 1991- 637XQ2009 5315Q2009 Academic Journals.
Şen, S.M. 1986. Ceviz Yetiştiriciliği. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Samsun, 220 sf.
Şimşek, M. 1996. Kahramanmaraş Merkez İlçesi ve Bağlı Köylerinde Bademin (Amygdalus communis L.) Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerine Bir Araştırma. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. 95 s (Yayınlanmamış).
Şimşek, M., 2008. Hilvan İlçesi ve Bağlı Köylerinde Yetiştirilen Bademlerin (Prunus amygdalus L.) Seleksiyonu. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 12(49); 33-39.
Simşek, M., Küden, A.B., 2007. Şanlıurfa’nın Hilvan İlçesinin Bahçecik Köyünde Doğal Olarak Yetişen Bademlerin (Prunus amygdalus L.) Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerinde Bir Araştırma. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22(1); 125–132.
Şimşek, M., Çömlekçioğlu, S., Osmanoğlu, A., 2010. Çüngüş İlçesinde Doğal Olarak Yetişen Bademlerin Seleksiyonu Üzerinde Bir Araştırma. HRÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 14(1),37-44.