Düşük Karbon Ekonomisine Geçme(me): İklim Değişikliği ve Enerji Politikaları Bağlamında Bir Bakış

Enerji sektöründen kaynaklanan sera gazı emisyonları toplam emisyonların yaklaşık üçte ikisini oluşturmaktadır. İklim değişikliği ile mücadelede düşük karbonlu ekonomiye geçiş önem kazanmaktadır. Ancak bu sürecin fosil yakıtların çıkarılması, üretimi, finansmanı, dağıtımı ve tüketimi çerçevesinde faaliyet gösteren ülke ve endüstrilere zarar verecek olması, bu ülke ve endüstrilerin direnç göstermesine neden olmaktadır. Diğer yandan ise iklim değişikliği ile mücadele yeni ekonomik kazanımlar ortaya çıkarmakta; karbonsuzlaştırma önerileri destek görmektedir. Bu çalışmanın amacı iklim değişikliği ve enerji politikaları bağlamında düşük karbon ekonomisine geçiş hedefini, bu hedefi destekleyen ya da geciktiren politika ve uygulamaları, literatür taraması yöntemiyle, Amerika Birleşik Devletleri, Avrupa Birliği ve Çin’in iklim ve enerji politikalarından elde edilecek örnekler çerçevesinde irdelemektir. Sonuç olarak fosil yakıt sektörünün belirleyiciliği devam etmekte; düşük karbon teknolojilerinin sağlayıcısı olarak gelişmiş ülke ve endüstriler tekel konumlarını sürdürmekte; emisyon ticareti gibi piyasa temelli mekanizmalar şirketler açısından yeni kazanç alanları olarak desteklenmekte; hem enerji hem de iklim adaleti açısından yoksunluklar ve sorunlar ortaya çıkmaktadır.

Transition (or not) to Low Carbon Economy: The Overwiew in the Context of Climate Change and Energy Policies

Greenhouse gas emissions from the energy sector account for about two-thirds of total emissions. Due to the fight against climate change, transition to low carbon economy gains importance. However, the low carbon economy is likely to result in the resistance of these countries and industries to harming the countries and industries operating in the framework of the extraction, production, financing, distribution and consumption of fossil fuels. On the other hand, struggling with climate change presents new economic gains; decarbonization recommendation is supported. The aim of this study is to examine the objective of transitioning to a low carbon economy and the policies and practices that support or delay this goal in the context of climate change and energy policies by literature review of examples from the United States, European Union and China's climate and energy policies. As a result, the determination of the fossil fuel sector continues; the monopoly position of developed countries and industries as providers of low carbon technologies continues; market-based mechanisms such as emissions trading are supported as new earnings areas in terms of companies, both in terms of energy and climate justice, deprivations and problems arise.

Keywords:

Climate change, low carbon economy, energy policies energy and climate justice,

PDF

___

Ağaçayak, T., Nash, S. L., Şahin, Ü. (2017) İklim Politikalarında Trump Etkisi: Küresel İklim Mücadelesinde Zor Zamanlar, İstanbul Politikalar Merkezi (IPM) ve Stiftung Mercator Girişimi, Nisan, İstanbul.
Akbaş, G. ve Apar, A. (2010) Avrupa 2020 Stratejisi: Akıllı, Sürdürülebilir ve Kapsayıcı Büyüme için Avrupa Stratejisi Özet Bilgi Notu, T.C.Başbakanlık Avrupa Birliği Genel Sekreterliği Sosyal, Bölgesel ve Yenilikçi Politikalar Başkanlığı, 14 Eylül, Ankara.
Akses, S. (2014) Avrupa 2020 Stratejisi, İktisadi Kalkınma Vakfı Yay, Nisan, İstanbul.
Algan, F. M. (2011) “Emisyon Ticareti Sistemini Kim Yönetiyor?”, Mülkiye, Cilt:XXXV, S. 273, 81-107.
Anter, Y. (2015) “RES tepkisi tam gaz”, 9 Mart, http://www.hurriyet.com.tr/ege/28394610.asp, (Erişim Tarihi 20.4.2015).
Avrupa Çevre Ajansı (2017) https://www.eea.europa.eu/tr/isaretler/isaretler-2017-avrupa2019da-enerjinin-gelecegini/makaleler/avrupa2019da-enerji-2014-mevcut-durum, (Erişim Tarihi 6.5.2018).
Başaran, M. (2007) “Karbondioksit (CO2) Tutma ve Depolama” , TMMOB Türkiye VI. Enerji Sempozyumu - Küresel Enerji Politikaları ve Türkiye Gerçeği, 442-456.
Bayraç, H. N. ve Çildir, M. (2017) “AB Yenilenebilir Enerji Politikalarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, ICMEB17 Özel Sayısı, 201-212.
Bazilian, M., Outhred, H., Miller, A., Kimble, M. (2010) “Opinion: An energy policy approach to climate change”, Energy for Sustainable Development, 14, 253–255.
Castree, N. (2011) “Neoliberalism and the Biophysical Environment 3: Putting Theory into Practice”, Geography Compass, 5(1), 35–49.
Çağlar, Y. (2014) “Çevresel Etki Değerlendirmesi Bir Oyun Mudur? Ormanlar ve Ormancılık Üzerine Sessiz Tartışmalar”, http://www.hidropolitikakademi.org/tr/ced-bir-oyun-mudur.html, s.1-15, (Erişim Tarihi 10.4.2015).
Çelikkol, H. ve Özkan, N. (2011) “Karbon Piyasaları ve Türkiye Perspektifi”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.31, Aralık, 203-222.
Çevre ve Orman Bakanlığı (2008) Kyoto Protokolü Esneklik Mekanizmaları ve Diğer Uluslararası Emisyon Ticareti Sistemleri Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Aralık.
Çevre ve Orman Bakanlığı (2016) İklim Değişikliği Karbon Proje ve Piyasası Terimler Sözlüğü,http://www.karbonkayit.cob.gov.tr/Karbon/Files/terimlers%C3%B6zl%C3%BCg%C3%BC.pdf, (Erişim Tarihi 5.1.2016).
Çiçek, H. G. ve Çiçek, S. (2012) “Karbon Vergisi İle Karbon Ticareti İzinlerinin Karşılaştırılması”, İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, N.47, Ekim, 95-119.
Çoban, A., Özlüer, F., Erensü, S. (2015) “Türkiye’de Doğanın Neoliberalleştirilmesi ve Bu Sürece Karşı Mücadeleler”, Yerel Yönetim Kent ve Ekoloji Can Hamamcı’ya Armağan, (ed. A. Çoban), İmge Kitabevi Yay., 2015, Ankara, 399-456.
Değirmenci, E. (2007) “Yeşil Teknoloji ve İklimsel Adalet”, Toplumsal Ekoloji, Kış, S.5, 24-28.
Demirci, M. (2013) “İklim Değişikliği ve Dağıtıcı Adalet”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, Ekim, 8(2), 183-203.
Deutsche Welle (2015) “Yenilenebilir Enerjinin Yükselişi”, http://www.dw.com/tr/yenilenebilir-enerjinin-y%C3%BCkseli%C5%9Fi/a-18525913, 18 Haziran, (Erişim Tarihi 11.1.2016).
Ekinci, F. ve Gönençgil, B. (2015) “Dünya Karbon Emisyon Piyasalarında Türkiye’nin Yeri” 6. Ulusal Hava Kirliliği ve Kontrolü Sempozyumu, http://www.hkk2015.org/bildiriler/bildiriler/068-081-EKINCI_Fulya.pdf, 7-9 Ekim 2015, İzmir, 68-81, (Erişim Tarihi 31.12.2015).
Engel, K. H. (2015) “EPA’s Clean Power Plan: An Emerging New Cooperative Federalism?”, Publius: The Journal of Federalism, Vol. 45, N.3, 452-474.
Geall, S. and Hilton, I. (2014) “Çin’in Çevresel Yönetişim Zorlukları”, Dünyanın Durumu 2014, Worldwatch Enstitüsü, Türkiye İş Bankası Yayını, İstanbul, 177-188.
Giddens, A. (2013) İklim Değişikliği Siyaseti, Phoenix Yay., (çev. E. Baltacı), Ankara.
Hahn, R. W. (2009) “Greenhouse Gas Auctions and Taxes: Some Political Economy Considerations”, Review of Environmental Economics and Policy, V. 3, I. 2, Summer, 167–188.
Heras, B. P. D. L. (2013) “The European Union, The United States, and China Dialogue on Climate Change: Respective Policies and Mutual Synergies for a World Climate Order”, The Georgetown International Environmental Law Review, Vol. 26, 13-46.
Hotunluoğlu, H. ve Tekeli, R. (2007) “Karbon Vergisinin Ekonomik Analizi ve Etkileri: Karbon Vergisinin Emisyon Azaltıcı Etkisi Var Mı?”, Sosyoekonomi, Temmuz- Aralık, C. 6, S. 6, 107-126.
http://www.businessinsider.com/top-25-renewable-energy-companies-thomson-reuters-2017-11, 2017, (Erişim Tarihi 20.4.2018).
https://www.forbes.com/sites/rrapier/2016/03/30/the-worlds-largest-public-oil-and-gas-companies/#658169873173, 2016, (Erişim Tarihi 26.04.2018).
International Energy Agency- IEA (2015) World Energy Outlook Special Report Energy and Climate Change, Paris.
IPCC (2005) Special Report Carbon Dioxide Capture and Storage Summary for Policymakers A Special Report of Working Group III of the Intergovernmental Panel on Climate Change.
IPCC (2014) Climate Change 2014 Synthesis Report Summary for Policymakers, http://www.ipcc.ch/pdf/assessment-report/ar5/syr/AR5_SYR_FINAL_SPM.pdf, (Erişim Tarihi 6.10.2015).
Karakaya, E. (2015) “Paris Anlaşması: İçeriği ve Türkiye Üzerine Bir Değerlendirme”, http://www.sut-d.org/paris-anlasmasi-icerigi-ve-turkiye-uzerine-bir-degerlendirme/, (Erişim Tarihi 21.12.2015).
Kocak, M. ve Balı, A. (2009) “İşletmedeki HES Tesisleriyle İlgili Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, http://www.dektmk.org.tr/pdf/enerji_kongresi_11/70.pdf, s.1-9, (Erişim Tarihi 28.4.2015).
Liu, L., Chen, C., Zhao, Y., Zhao, E. (2015) “China's carbon-emissions trading: Overview, challenges and future, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 49, 254–266.
Mazlum, S. C. (2008) “Uluslararası İklim Politikası: Hakkaniyet ve Sürdürülebilirlik Ekseninde Bir Değerlendirme”, E. Karakaya (ed) Küresel Isınma ve Kyoto Protokolü: İklim Değişikliğinin Bilimsel, Ekonomik ve Politik Analizi, İstanbul, Bağlam Yay., 129-167.
Musolino, E. and Auth, K. (2014) “İklim Yönetişimi ve Kaynakların Laneti”, Dünyanın Durumu 2014, Worldwatch Enstitüsü, Türkiye İş Bankası Yayını, İstanbul, 245-257.
Newell, P. and Paterson, M. (2010) Climate Capitalism, Cambridge University Press, Cambridge.
Newell, P. (2012) “The political economy of carbon markets: The CDM and other stories”, Climate Policy, 12, 135–139.
Newell, P. and Mulvaney, D. (2013) “The political economy of the ‘just transition’”, The Geographical Journal, Vol. 179, No. 2, June, 132–140.
Pashley, A. (2016) “Çin’in 5 yıllık planı karbon kesintilerinin artacağına işaret ediyor”, (çev. Zeynep Şen) https://yesilgazete.org/blog/2016/04/02/cinin-5-yillik-plani-karbon-kesintilerinin-artacagina-isaret-ediyor/, (Erişim Tarihi 3.5.2018).
Paterson, M. (2012) “Who and what are carbon markets for? Politics and the development of climate policy”, Climate Policy, 12:1, 82-97.
Paterson, M. (2001) “Climate Policy as Accumulation Strategy: The Failure of COP6 and Emerging Trends in Climate Politics”, Global Environmental Politics, 1 (2), 10-17.
Phelan, L., Henderson-Sellers, A., Taplin, R. (2013) “The Political Economy of Addressing the Climate Crisis in the Earth System: Undermining Perverse Resilience”, New Political Economy, 18:2, 198-226.
REN21 (Renewable Energy Policy Network fort he 21st Century), (2015) Renewables 2015 Global Status Report Key Findings, Paris, http://www.ren21.net/status-of-renewables/global-status-report/, (Erişim Tarihi 12.1.2016).
Statoil (2018) “Mongstad production facility, https://www.statoil.com/en/what-we-do/terminals-and-refineries/mongstad.html, (Erişim Tarihi 3.5.2018).
Sweeney, S. (2014) “Enerji Demokrasisine Doğru Çabalar”, Dünyanın Durumu 2014, Worldwatch Enstitüsü, Türkiye İş Bankası Yayını, İstanbul, 291-308.
Taner, A. C. (2012) “Karbon Yakalama ve Depolama (Carbon Capture and Storage) CCS Teknolojisi Kapsamında Son Yapılan Küresel Bilimsel Araştırma ve Geliştirme (ARGE) Faaliyetleri”, http://www.fmo.org.tr/wp-content/uploads/2011/07/Karbon-Yakalama-ve-Depolama-Carbon-Capture-and-Storage-CCS-Teknolojisi-Kapsam%C4%B1nda-Yap%C4%B1lan-Son-Bilimsel-Ara%C5%9Ft%C4%B1rma-ve-Geli%C5%9Ftirme-ARGE-Faaliyetleri.pdf, s.1-6, (Erişim Tarihi 16.1.2016).
Topçu, F. H. (2011) “Hidroelektrik Santrallarında Kamu ve Özel Sektörün Rolünün Değişimi ve Yarattığı Sorunlar”, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, C. 3, S. 3, s. 223-242.
Topçu, H. F., (2015) “Türkiye’de Yenilenebilir Enerji Üretimi ve Çevresel Etki Değerlendirmesi: Antalya Örneğinde Siyasal, Yönetsel ve Yargısal Bağlamda Bir Tartışma”, Yerel Yönetim Kent ve Ekoloji Can Hamamcı’ya Armağan, (ed. Aykut Çoban), İmge Kitabevi Yay., Ankara, s.229-267.
TP (Türkiye Petrolleri Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı) (2016) Ham Petrol ve Doğal Gaz Sektör Raporu, Mayıs, http://www.enerji.gov.tr/File/?path=ROOT%2F1%2FDocuments%2FSekt%C3%B6r%20Raporu%2FTP_HAM_PETROL-DOGAL_GAZ_SEKTOR_RAPORU__2015.pdf, (Erişim Tarihi 26.4.2018).
Turgut, M. (2015) “Türkiye’de Elektrik Endüstrisinde Deregülasyon Süreci ve Elektrik Borsasından Sürdürülebilir Beklentiler”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Ekim, 99-112.
Turhan, E., Gündoğan, A. C., Aydın, C. İ., Berke, M. Ö. (2017) İklim Adaleti Mücadelesi İçin 10 Durak, Ekoloji Kolektifi Derneği, Haziran, Ankara.
Türkiye Enerji Vakfı (TENVA), (2018) “Avrupa Birliği’nin Enerji Dilemması” http://www.tenva.org/ab-yenilenebilir-enerjiye-yonelirken-dogu-avrupa-komurde-israrci/, (Erişim Tarihi 7.5.2018).
Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) ve Diğer Proje Ortakları (2016), Herkes İçin Kurumsal Sosyal Sorumluluk Projesi Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlaması Ulusal İnceleme Raporu, Şubat, Ankara.
UNFCC, http://unfccc.int/paris_agreement/items/9485.php, (Erişim Tarihi 15.11.2017).
USİAD (Ulusal Sanayici ve İşadamları Derneği) (2010) Hidroelektrik Enerji İçin Acil Durum Tespiti ve Öneriler, İstanbul.
Ürker, O. ve Çobanoğlu, N. (2012) “Türkiye’de Hidroelektrik Santraller’in Durumu (HES’ler) ve Çevre Politikaları Bağlamında Değerlendirilmesi”, Ankyra: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C.3, S.2, s. 65-88.
Vezirgiannidou, S. E. (2013) “Climate and energy policy in the United States: the battle of ideas”, Environmental Politics, Vol. 22, No. 4, 593–609.
World Bank (2015) State and Trends of Carbon Pricing, September, Washington DC.
World Resources Institute (2014) http://www.wri.org/blog/2014/11/6-graphs-explain-world%E2%80%99s-top-10-emitters, (Erişim Tarihi 10.11.2015).
World Resources Institute (2016) CAIT Climate Data Explorer Paris Contributions Map, http://cait.wri.org/indc/, (Erişim Tarihi 10.01.2016).
World Resources Institute (2017) CAIT Climate Data Explorer Historical Emmissions http://cait.wri.org/historical/Country%20GHG%20Emissions?indicator[]=Total GHG Emissions Excluding Land-Use Change and Forestry&indicator[]=Total GHG Emissions Including Land-Use Change and Forestry&year[]=2014&sortIdx=NaN&chartType=geo, (Erişim Tarihi 15.11.2017).