Sürdürülebilirlik Konusundaki Eğitim Araştırmalarının Tematik Olarak İncelenmesi
Sürdürülebilirlik, günümüzde hem ulusal hem de uluslararası düzeyde temel politika konularından birisini oluşturmaktadır. Birçok uluslararası örgüt, sürdürülebilir kalkınmanın geliştirilmesi için devletleri sorumluluk almaya ve işbirliğine davet etmektedir. Bu gelişmeler çerçevesinde öğrencilerde sürdürülebilir yaşamla ilgili düşünce ve davranış şekillerinin geliştirilmesi eğitimin güncel amaçlarından birisi haline gelmiştir. Konunun önemi, güncelliği ve aciliyetine paralel olarak son yıllarda bu konuda yapılan yayın ve araştırmaların sayısında da önemli bir artış gözlenmektedir. Sürdürülebilirlik konusunun eğitim araştırmalarında nasıl ve hangi kapsamda ele alındığının incelenmesinin, araştırmalara bütüncül bir bakış sağlayarak ve araştırılmaya ihtiyaç duyulan konuları ortaya koyarak bu konuda çalışan araştırmacılara, politika yapıcılara ve uygulayıcılara önemli bir veri sunacağı düşünülmektedir. Bu çerçevede bu çalışmanın amacı, sürdürülebilirlik fikrinin Türkiye’de gerçekleştirilen eğitim araştırmalarında nasıl ele alındığını incelemek ve analiz etmektir. Araştırma betimsel tarama yöntemine uygun olarak yürütülmüş ve verilerin toplanmasında doküman analizi tekniği kullanılmıştır. Bu kapsamda YÖK Tez Veri Tabanı, Ulakbim Sosyal ve Beşeri Bilimler Veri Tabanı ve Google Scholar veri tabanında sürdürülebilir kelimesi ile tarama yapılmış ve ulaşılan çalışmalardan eğitim-öğretim kapsamındaki yayınlar incelemeye dahil edilmiştir. Dokümanların analizinde içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Bu çerçevede ulaşılan yayınlar, yayın türü, yayın yılı, araştırma yöntemi, çalışma grubu, ele alınan konu ve kavramlar ile araştırmalarda ulaşılan sonuçlar açısından incelenmiştir. İnceleme sonucunda bu konudaki çalışmaların özellikle iki binli yıllarla birlikte, hatta 2010 yılından itibaren yoğun bir şekilde ele alındığı, konu ve kavram açısından özellikle sürdürülebilir kalkınma/gelişme, sürdürülebilir kalkınma/gelişme için eğitim, sürdürülebilir çevre, sürdürülebilirlik eğitimi gibi kavramların ön plana çıktığı; araştırmaların daha çok durum tespitine yönelik olarak ve tarama modeliyle gerçekleştirildiği; sürdürülebilirlik konusunun özellikle fen ve sosyal bilgiler eğitimi ile ilişkili olarak incelendiği tespit edilmiştir. Araştırma sonucunda ulaşılan bulgular, sürdürülebilirlik konusunun eğitim politikaları konusundaki çıkarımları açısından ele alınıp tartışılmaktadır.
Thematic Review of Educational Research on Sustainability
The issue of sustainability constitutes one of the main policy issues today at national and international level. Many international organizations are encouraging states to take responsibility and cooperate for the development of sustainable development. In this context, to develop thinking and behavioral patterns of students about sustainable life has been one of the current aims of education. In line with the importance, currency and urgency of the issue, a significant increase trend has been observed in the number of publications and research on this subject in recent years. It is considered that the analysis of how and to what extent the sustainability issue is handled in educational research will provide important data to researchers, policy makers and practitioners working in this field by providing a holistic view of the research and revealing the research gaps. In this context, the aim of this study is to examine and analyze how the idea of sustainability has been considered in educational research agenda in Turkey. The research was carried out in accordance with the descriptive survey method and the document analysis technique was used to collect the data. In this context, the YOK Theses Database, Ulakbim Social and Humanities Science Database and the Google Scholar database were searched with sustainable term, and the publications related to the education were included in the study. Content analysis technique was used in the analysis of the documents. The publications reached in this framework were examined in terms of publication type, publication year, research method, study group, topics and concepts, and results. As a result of the review, it can be said that the publications on this subject have been handled intensively especially in the 2000s, even since 2010; concepts such as sustainable development, education for sustainable development, sustainable environment and sustainability education are main concepts in the investigated studies; the research are mostly conducted for aiming at describing the status and especially with survey method, the issue of sustainability has been investigated especially in science and social studies education area. The findings of the research will be discussed in terms of the implications of sustainability on education policies.
___
- Akpınar, P. (2011). Sürdürülebilir kalkınma için eğitim konusunda ilköğretim yöneticilerinin görüşleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Alagöz, M. (2004). Sürdürülebilir kalkınmanın paradigması. Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 8, 1-23.
- Alan, H. A. (2015). Sustainable actions in picture storybooks for 4-to-6-yearolds: A content analysis with respect to 7r (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). The Graduate School of Social Sciences of Middle East Technical University, Ankara.
- Alıcı, Ş. (2018). Investigating the impact of professional development on Turkish early childhood teachers’ professional growth about education for sustainable development through critical media literacy (Yayımlanmamış doktora tezi). Middle East Technical University The Graduate School of Social Sciences, Ankara.
- Alkış, S. (2007). Coğrafya eğitiminde yükselen paradigma: Sürdürülebilir bir dünya. Marmara Coğrafya Dergisi, 15, 55-64.
- Alpak Tunç, G. (2015). Fen bilgisi öğretmen adaylarının çevreye yönelik etik yaklaşımları ile sürdürülebilir çevreye yönelik tutumlarının incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
- Ateş, H. (2018). Fen bilgisi ve sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sürdürülebilir tüketim davranışlarının ve bilgi düzeylerinin araştırılması. Bursa Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2), 507-531.
- Atmaca, A. C. (2018). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sürdürülebilir kalkınma farkındalıklarının belirlenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
- Aydın, F. & Ünaldı, Ü. E. (2013). Coğrafya öğretmen adaylarının sürdürülebilir çevreye yönelik tutumları. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 3(1), 11-42.
- Aydoğan, A. (2010). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin sürdürülebilir kalkınma konusuyla ilgili kazanımların öğretimine ilişkin görüşleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
- Aytar, A. (2016). Disiplinlerarası fen öğretiminin 7. sınıf öğrencilerinin sürdürülebilir kalkınma konusundaki gelişimlerine etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
- Benli Özdemir, E. & Arık, S. (2018). Çocukların üstbilişsel farkındalıkları ile sürdürülebilir kalkınmaya yönelik tutumlarının incelenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi (ESTÜDAM) Eğitim Dergisi, 3(1), 1-22.
- Beyazıt Hayta, A. (2009). Sürdürülebilir tüketim davranışının kazanılmasında tüketici eğitiminin rolü. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(3), 143-151.
- Bilim, İ. (2012). Sürdürülebilir çevre açısından eğitim fakültesi öğrencilerinin çevre okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
- Cengizoğlu, S. (2013). Investigating potential of education for sustainable development program on preschool children’s perceptions about human-environment interrelationship (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). The Graduate School of Social Sciences of Middle East Technical University, Ankara.
- Çankaya, C. (2014). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sürdürülebilir su kullanımına yönelik farkındalıklarının geliştirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
- Çelikbaş, A. (2016). Sürdürülebilirliği temel alan çevre eğitiminin ortaokul öğrencilerinin çevresel davranışlarına ve sürdürülebilir çevre tutumlarına etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
- Çetin, F. A. (2015). Ekolojik ayak izi eğitiminin 8. sınıf öğrencilerinin sürdürülebilir yaşama yönelik tutum, farkındalık ve davranış düzeyine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Çetin, F. A., Güven Yıldırım, E. & Aydoğdu, M. (2017). Sürdürülebilir yaşama yönelik ekolojik ayak izi eğitiminin çevre sorunlarına yönelik tutum ve davranış düzeyine etkisi. AKU, Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 10(1), 31-48.
- Çevre ve Orman Bakanlığı. (2011). Rio Sözleşmeleri kapsamında Türkiye’nin ulusal kapasitesinin değerlendirilmesi projesi final raporu.(Rapor Yayın No: 414). Ankara: Çevre ve Orman Bakanlığı Yayınları.
- Çobanoğlu, O. & Türer, B. (2015). Fen bilgisi ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin sürdürülebilir kalkınma farkındalıklarının belirlenmesi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, Ekim, 235- 247.
- Çolak, C. (2012). İlköğretim-lise öğretmen ve öğrencilerinin sürdürülebilir kalkınma ile biyolojik çeşitliliğe ilişkin görüşleri üzerine bir çalışma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
- Dadak, K. (2015). Yeni kuşak hak olarak çevre hakkı. Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, 5, 309-326.
- Derebaşoğlu, M. (2013). Eğitim fakültesi öğrencilerinin çevrenin geleceğine ilişkin görüşlerinin ‘uluslararası sürdürülebilir çevre indeksi’ kapsamında incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
- Derman, A. & Hacıeminoğlu, E. (2017). Sürdürülebilir gelişme için eğitim bağlamında sınıf öğretmenlerinin çevre okuryazarlığı düzeylerinin belirlenmesi. OMÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(2), 81-103.
- Derman, İ. & Senemoğlu, N. (2015). Ortaöğretim 9 ve 12. sınıf öğrencilerinin sürdürülebilir çevre bilinci düzeyleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 48(2), 61-82.
- Derman, İ. (2013). Farklı başarı düzeylerindeki okullarda 9 ve 12. sınıf öğrencilerinin ekosisteme ilişkin öğrenme düzeyleri ve sürdürülebilir çevre bilinci ile ilişkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Dinç, E. & Acun, İ. (2017). Sosyal bilgiler dersinde ekonomi ve sürdürülebilir kalkınma ile ilgili konuların öğretiminde güncel olayların kullanımına ilişkin öğretmen görüşleri. PAU Eğitim Fakültesi Dergisi, 41, 29-46.
- Doğal Hayatı Koruma Vakfı Türkiye. (2018). Yeni IPCC raporu: Küresel ısınmayı 1,5 °C’de tutmak için acilen harekete geçilmeli. Basın Bülteni, Ekim 2018. 02.03.2019 tarihinde https://www.wwf.org.tr/basin_bultenleri/basin_bultenleri/?8100/yeni-ipcc-raporu-kuresel-isinmayi-birbucuk-derecede-tutmak-icin-acilen-harekete-gecilmeli adresinden alınmıştır.
- Doğrubak, A. (2017). Assessing teacher education students' behaviors and internal locus of control pertinent to sustainable diets (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). The Graduate School of Social Sciences of Middle East Technical University, Ankara.
- ECO-UNESCO. (2007). Research project on education for sustainable development in ıreland. Research Project on ESD commissioned by COMHAR SDC and undertaken by ECO-UNESCO. Dublin.
- Elgin, İ. (2012). Sürdürülebilirlik için eğitim, alternatif eğitim yöntemleri, sorunları ve uygulamaya ilişkin değerlendirmeler (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Engin, H. (2010). Coğrafya eğitiminde sürdürülebilir kalkınma, sürdürülebilirlik eğitimi ve çevre eğitimi konularının kazandırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Er Nas, S. & Şenel Çoruhlu, T. (2017). Fen bilgisi öğretmen adaylarının perspektifinden sürdürülebilir kalkınma kavramı. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi (YYU Journal of Education Faculty), XIV(I), 562-580.
- Ertekin, P. (2012). Sürdürülebilir kaynak kullanımına yönelik çevre eğitimi uygulamalarının ilköğretim öğrencilerinin karbon ayak izi konusunda bilinçlenmeleri üzerine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Muğla.
- Feriver Gezer, Ş. (2010). Integrating sustainability into early childhood education through in-service training: an effort towards transformative learning (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). The Graduate School of Social Sciences of Middle East Technical University, Ankara.
- Food and Agriculture Organization of the United Nations. (Tarihsiz). Food security & nutrition around the world. 07.12.2018 tarihinde http://www.fao.org/state-of-food-security-nutrition/en/ adresinden alınmıştır.
- Gökmen, A. (2014). Sürdürülebilir kalkınma için eğitim: Öğretmen adaylarının tutumları ile ilişkili olan faktörler (Gazi Eğitim Fakültesi örneği) (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Hallinger, P. & Chatpinyakoop, C. (2019). A bibliometric review of research on higher education for sustainable development, 1998–2018. Sustainability, 11, 2401; doi:10.3390/su11082401.
- Harris, J. M. & Goodwin, N. R. (2001). Volume introduction. Jonathan M. Harris, Timothy A. Wise, Kevin P. Gallagher & Neva R. Goodwin (Eds.), A survey of sustainable development (pp. xxvii- xxxvii). United States of America: Island Press.
- Intergovernmental Panel on Climate Change. (2018). Global warming of 1.5 0C: Summary for policymakers. 07.12.2018 tarihinde https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/sites/2/2018/07/sr15_spm_high_res.pdf adresinden alınmıştır.
- Kahriman, D. (2016). Comparison of early childhood education educators’ education for sustainable development practices across eco versus ordinary preschools. (Yayımlanmamış doktora tezi). The Graduate School of Social Sciences of Middle East Technical University, Ankara.
- Karaarslan, G. (2016). Science teachers as esd educators: An outdoor esd model for developing systems thinking skills (Yayımlanmamış doktora tezi). Middle East Technical University The Graduate School of Social Sciences, Ankara.
- Karademir, A. H., Uludağ, G. & Cingi, M. A. (2017). Okul öncesi öğretmen adaylarının sürdürülebilir çevreye ilişkin davranış düzeylerinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41, 120-136.
- Karasar, N. (2004). Bilimsel araştırma yöntemi (13. Basım). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
- Kaya, M. F. & Tomal, N. (2011). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı’nın sürdürülebilir kalkınma eğitimi açısından incelenmesi. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 1(2), 49-65.
- Kaya, M. F. (2013a). Coğrafya derslerinde sürdürülebilir kalkınmaya yönelik konuların öğretiminde altı şapkalı düşünme tekniğinin öğrenci başarısına etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. Educational Sciences: Theory & Practice, 13(2), 1125-1139.
- Kaya, M. F. (2013b). Sürdürülebilir kalkınmaya yönelik tutum ölçeği geliştirme çalışması. Marmara Coğrafya Dergisi, 28, 175-193.
- Keleş, Ö. (2007). Sürdürülebilir yaşama yönelik çevre eğitimi aracı olarak ekolojik ayak izinin uygulanması ve değerlendirilmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Keleş, Ö., Rabia Eriş, R. & Mustafa Aydoğdu, M. (2017). 7th grade students’ mental models about the concept of ‘sustainable development’. European Journal of Education Studies, 3(7), 12-37.
- Koçulu, A. (2018). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sürdürülebilir kalkınma farkındalıkları ile çevre sorunlarına yönelik tutum ve davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
- Korkmaz, A. (2014). Eko-okul programını uygulayan okul öncesi eğitim kurumlarının sürdürülebilir gelişme için eğitim açısından değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Laurie, Nonoyama-Tarumi, Mckeown & Hopkins (2016). Contributions of education for sustainable development (esd) to quality education: A synthesis of research. Journal of Education for Sustainable Development 10 (2), 226–242.
- Leicht, A., Heiss, J. & Byun, W. J. (2018). Introduction. A. Leicht, J. Heiss & W. J. Byun (Eds), Issues and trends in education for sustainable development (pp. 7-16). France: UNESCO.
- Leicht, A.; Combes, B.; Byun, W. J. & Agbedahin, A. V. (2018). From agenda 21 to target 4.7: The development of education for sustainable development. A. Leicht, J. Heiss & W. J. Byun (Eds), Issues and trends in education for sustainable development (pp. 25-38). France: UNESCO.
- Mamur, N. & Köksal, N. (2016). Görsel sanatlar dersi öğretim programının sürdürülebilir kalkınma eğitimi bağlamında incelenmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(3), 732-747.
- Mamur, N. (2017). Sanat eğitiminde sürdürülebilirlik ve çevre eğitimi üzerine bir çalışma. Ege Eğitim Dergisi, 18(2), 774-794.
- Nasır, A. (2012). Sürdürülebilir kalkınma için yükseköğretim politika ve stratejileri. Yükseköğretim Dergisi, 2(3), 137-141.
- O’Flaherty, J. & Liddy, M. (2018). The impact of development education and education for sustainable development interventions: A synthesis of the research. Environmental Education Research, 24(7), 1031-1049, DOI: 10.1080/13504622.2017.1392484
- Okur Berberoğlu, E. & Uygun, S. (2013). Tübitak 4004 projelerinin sürdürülebilir kalkınma için çevre eğitimi kapsamında değerlendirilmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 107-133.
- Özdemir, O. (2007). Yeni bir çevre eğitimi perspektifi: Sürdürülebilir gelişme amaçlı eğitim. Eğitim ve Bilim, 32(145), 23-39.
- Özlü, Ö. (2011). Uzaktan eğitim metoduyla sürdürülebilirlik eğitimi uygulamaları üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Öztürk Demirbaş, Ç. (2011). Coğrafya dersi öğretim programında sürdürülebilir kalkınma. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2), 595-615.
- Öztürk Demirbaş, Ç. (2015). Öğretmen adaylarının sürdürülebilir kalkınma farkındalık düzeyleri. Marmara Coğrafya Dergisi, 31, 300-316.
- Öztürk, M. (2017). Sürdürülebilir gelişme odaklı eğitim: Kuramsal çerçeve, tarihsel gelişim ve uygulamaya dönük öneriler. İlköğretim Online, 16(4), 1-11.
- Rieckmann, M. (2018). Learning to transform the world: Key competencies in Education for Sustainable Development. A. Leicht, J. Heiss & W. J. Byun (Eds), Issues and trends in education for sustainable development (pp. 39-60). France: UNESCO.
- Sağdıç, A. & Şahin, E. (2015). Sürdürülebilir kalkınma eğitimine yönelik inançlar: Ölçek geliştirme çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 16(3), 161-180.
- Sağdıç, A. (2013). A Closer look into Turkish elementary teachers regarding education for sustainable development (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). The Graduate School of Social Sciences of Middle East Technical University, Ankara.
- Satır Reyhan, A. (2014). Sürdürülebilir üretim-tüketim politikaları çerçevesinde “yeşil ekonomi” üzerine bir değerlendirme. Memleket Siyaset Yönetim (MSY), 9(22), 327-347.
- Somuncu Demir, N. (2012). Sürdürülebilir çevre eğitimi kapsamında gerçekleştirilen tarım uygulamalı bahçe temelli eğitim modelinin değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Soysal Toprak, K. (2016). İlköğretim öğretmen adaylarının sürdürülebilir çevre eğitimine yönelik tutumları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
- Soysal, C. (2017). Examination of pre-service chemistry teachers’ competency in the field of environmental education and sustainable development (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). The Graduate School of Natural and Applied Sciences of Middle East Technical University, Ankara.
- Soysal, N. (2016). Pre-service classroom teachers’ perceived competencies on education for sustainable development (Yayımlanmamış doktora tezi). The Graduate School of Social Sciences of Middle East Technical University, Ankara.
- Şahin, E. (2008). An examination of indications for a green curriculum application towards sustainability. (Yayımlanmamış doktora tezi). The Graduate School of Natural and Applied Sciences of Middle East Technical University, Ankara.
- Şeker, S. (2018). İlköğretim 7-8. Sınıf öğrencilerinin sürdürülebilir kalkınma ve iklim değişikliğine yönelik tutum ve davranışları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
- Tamkan, R. (2008). Türkiye’nin doğal zenginliklerinin sürdürülebilirliği ve ortaöğretim biyoloji öğretmenlerinde farkındalık (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Tanrıverdi, B. (2009). Sürdürülebilir çevre eğitimi açısından ilköğretim programlarının değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 34(151), 89-103.
- Teksöz, G. (2014). Geçmişten ders almak: Sürdürülebilir kalkınma için eğitim. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 31(2), 73-97.
- Teksöz, G., Şahin, E. & Ertepınar, H. (2010). Çevre okuryazarlığı, öğretmen adayları ve sürdürülebilir bir gelecek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, 307-320.
- Teoman, C. B. (2018). Establishing a culture of environmental sustainability in a university: A case study of Boğaziçi University (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Boğaziçi University Institute of Environmental Sciences, İstanbul.
- The Organisation for Economic Co-operation and Development. (2016). Income inequality remains high in the face of weak recovery. 07.12.2018 tarihinde http://www.oecd.org/social/oecd2016-ıncome-ınequality-update.pdf adresinden alınmıştır.
- The United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. (2011). From green economies to green societies: UNESCO’s commitment to sustainable development. France: UNESCO.
- The United Nations. (2015a). Follow-up to the United Nations decade of education for sustainable development (2005–2014): Global action programme on education for sustainable development. United Nations General Assembly Resolution, A/RES/69/211. 03.03.2019 tarihinde https://undocs.org/pdf?symbol=en/A/RES/69/211 adresinden alınmıştır.
- The United Nations. (2015b). Transforming our world: The 2030 agenda for sustainable development. United Nations General Assembly Resolution, A/RES/70/1. 20.01.2020 tarihinde https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N15/291/89/PDF/ N1529189.pdf?OpenElement adresinden alınmıştır.
- Toran, M. (2016). Sürdürülebilir anaokulları: Okul öncesi eğitim kurumlarının değerlendirilmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(3), 1035-1046.
- Toran, M. (2017). Erken çocukluk eğitimi için sürdürülebilir kalkınma: Türkiye kökenli yayınlara yönelik bir değerlendirme. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 1(1), 33-44.
- Tozduman Yaralı, K. ve Didin, E. (2018). Sürdürülebilir gelişme amaçlı eğitimde etkili bir örnek: ‘Küçük Ağaç’ın Eğitimi’. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(35), 850-869.
- Tuncer, G., Sungur, S., Tekkaya, C. & Ertepınar, H. (2005). Young attitude on sustainable development: A case study. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 87-193.
- Türer, B. (2010). Fen bilgisi ve sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sürdürülebilir kalkınma farkındalıklarının belirlenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
- World Commission on Environment and Development. (1987). Report of the world commission on environment and development: Our common future. 06.12.2018 tarihinde http://www.un-documents.net/our-common-future.pdf adresinden alınmıştır.
- Yıldız, Ş. (2011). Öğretmenlerin, öğretmen adaylarının ve öğrencilerin sürdürülebilir çevre ile ilgili kavramsal anlamaları ve tutumları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
- Yüzüak, A. V. (2017). Fen bilimleri öğretmen adaylarının sürdürülebilir davranışlarının planlanmış davranış teorisi temelinde değerlendirilmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.