Sosyal Alanların Öğretimi ile İlgili Doktora Tezlerine Yönelik Yöntemsel Bir İnceleme
Bu çalışmada, Türkiye’de üniversitelerin Eğitim Bilimleri Enstitülerinde sosyal alanların öğretimi üzerine tamamlanan doktora tezlerinin nitel araştırma yöntemlerinden betimsel analiz kullanılarak incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla,amaçsal örnekleme türlerinden ölçüt örnekleme yöntemi doğrultusunda belirlenen, Türkiye Yükseköğretim Kurulu Tez Dokümantasyon Merkezi’nde 2015-2018 yılları arasında sosyal alanların öğretimi konusunu kapsayan, Türkçe tam metnine ulaşılan, 217 doktora tezi incelenmiştir. Araştırmada incelenen doktora tezlerinin, üniversite, anabilim/bilim dalı, yılı, kullanılan yöntem türleri, veri toplama araçları, örneklem düzeyi, gerekçesi ve seçme şekli, veri analiz teknikleri ve ölçme aracı geliştirme durumları ile ilgili bulgulara yer verilmiştir. Çalışma sonunda, incelenen doktora tezlerinin önemli bir bölümünün Gazi ve Atatürk Üniversitelerinde tamamlanmış olduğu, tezlerin ait oldukları alanlar bakımından Türkçe Eğitimi, Türkçe Öğretmenliği ve İlköğretim anabilim dallarının ön plana çıktığı, yıllar bazında en fazlatezin 2015 yılında tamamlandığı ve son olarak yöntemsel eğilimler bakımından karma yöntemin ön plana çıktığı bulgular arasında yer almıştır.
A Methodological Review of Doctoral Theses on Teaching Social Areas
In this study, it is aimed to review the doctoral theses on teaching of the social areas in the Institute of Educational Sciences of the universities in Turkey using a descriptive analysis which is one of the qualitative research methods. To this end, 217 doctoral theses, the Turkish full texts of which were reached, were examined, which theses included the teaching of the social areas between the years 2015 and 2018 in the Thesis Documentation Centre of the Council of Higher Education and were determined using a criterion sampling method, a purposeful sampling method. The findings of the doctoral theses investigated in the research regarding the university, department/field, year, types of methods used, data collection tools, sampling level, rationale and selection method, data analysis techniques and measurement tool development situations are included. At theend of the study, a major part of the doctoral theses examined were completed at Gazi and Atatürk Universities, the theses are from the departments of Turkish Education, Turkish Teaching and Primary Education, most of the theses were completed in 2015 andfinally, a mixed method became prominent in terms of methodological trends.
___
- Alican, N. (2007). Ankara liselerinde sosyoloji dersi veren sosyoloji öğretmenlerinin sosyoloji dersleri ile ilgili yaklaşımları: Ankara liselerinde sosyoloji öğretiminde karşılaşılan çok boyutlu sorunlar. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Altbach, P, G. (2011). The past, present, and future of the research university. Washington DC: The World Bank.
- Arbağ, S, S. (2019). Matematik eğitimi lisansüstü tezlerindeki geçerlik ve güvenirlik çalışmalarının çağdaş standartlara uygunluğunun incelenmesi.Yayımlanmamış yüksek lisans tezi,Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
- Atatürk Üniversitesi. (2020). Atatürk Üniversitesi kuruluş öyküsü.Erişim adresi: https://webarsiv.atauni.edu.tr/kurulus-oykusu
- Baki, A. & Gökçek, T. (2012). Karma yöntem araştırmalarına genel bir bakış.Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi(elektronik),11(42), 1-21.https://dergipark.org.tr/tr/adresinden alınmıştır.
- Balcı, A. (2013). Doktora programı: Türk üniversiteleri doktora programları için bazı öneriler.Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi. 3(2), 1–20.
- Başman, M., Uluman, M. & Tunç, E. B. (2018). Eğitim bilimleri alanındaki lisansüstü tezlerde varsayım kullanımı. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 736-751.
- Baysan, P. (2018). Türkiye’de sosyal bilgiler eğitimi üzerine yayımlanan tezlerin araştırılması: Bir içerik analizi çalışması. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 22(2), 581-602.
- Bıçak, İ. & Ereş, F. (2018). Öğretmenlerin vatandaşlık eğitimi ve vatandaşlık eğitimi sürecine yönelik görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 16(2), 257-279.
- Binbaşıoğlu, C. (1999). Cumhuriyet dönemi eğitim bilimleri tarihi. Ankara: Tekışık Yayıncılık.
- Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40.
- Bozkurt, B.Ü.& Uzun, N.E. (2015). Türkçenin eğitimi-öğretimine ilişkin bir alanyazını değerlendirmesi: Uluslararası bilimsel toplantılarda eğilimler/yönelimler.Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi(elektronik), 1(2), 1-15.https://dergipark.org.tr/tr/adresinden alınmıştır.
- Börekçi, M. (2015). Bir bilim alanı olarak Türkçe ve Türkçe eğitimi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(2), 405-414.
- Büyükikiz, K. K. (2014). Yabancılara türkçe öğretimi alanında hazırlanan lisansüstü tezler üzerine bir inceleme. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(25), 203-213.
- Büyüköztürk, Ş., Çakmak Kılıç, E., Akgün, Ö., E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. İstanbul: Pegem.
- Cohen, L., Manion, L. & Morrison, K. (2007). Research methods in education. New York: Taylor and Francis.
- Cücük, E. (2017). Türkiye'de "eğitim tarihi" alanında yapılmış doktora tezlerinin incelenmesi.Yayımlanmamış yüksek lisans tezi,Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.
- Çadırcı, M.& Süslü, A. (1982). Ankara Üniversitesi gelişim tarihi. Ankara: Ankara Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları.
- Çiçek, A, M. (2019). Türkiye'de ilk okuma yazma alanında hazırlanan lisansüstü tezlerin incelenmesi.Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Çil, B. (2019). Geometri öğretiminde öğretim teknolojilerinin kullanımı: 2000-2018 yılları arası yazılan lisansüstü tezlerin bloom taksonomisine göre incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi,Bayburt Üniversitesi, Bayburt.
- Çoban, A. (2016). Türkçe eğitimi ve öğretiminin sorunları. Littera Turca Journal Of Turkish Language And Literature, 2(1), 121-138.
- Doğan, H. & Tok, T. N. (2018). Türkiye’de eğitim bilimleri alanında yayınlanan makalelerin incelenmesi: Eğitim ve bilim dergisi örneği. Curr Res Educ, 4(2), 94-109.
- Erdem, A. (2014). Atatürk’ün bilime verdiği önem: Bilimi ve bilimsel düşünceyi hayatta rehber edinmesi.Belgi Dergisi, Yaz 2014/II(8), 1033-1046.
- Ergül, E., Mutlu, M., Usta, B. & Çelebi, C. (2019). Türkiye’de yabancılara türkçe öğretimi alanında hazırlanmış lisansüstü tezler üzerine bir meta-analiz çalışması. Temel Eğitim, 1(3), 39-52.
- Fraenkel, J, R. & Wallen, N, E. (2006). How to design and evaluate research in education. Boston: Mcgraw-Hill Publication.
- Genç, K. & Çelik, H. (2018). Türkiye’deki vatandaşlık eğitiminin branş öğretmenlerinin bakış açılarıyla değerlendirilmesi.Sakarya University Journal Of Education, 8(1), 126-138.
- Göçer, A., Çaylı, C. & Çavuş, S. (2016). Türkçenin yabancı dil olarak öğretimiyle ilgili kaynakça denemelerine kesitsel bir katkı: 2013-2015 yılları.Uluslararası Türkçe Eğitimi ve Öğretimi Dergisi, 1(1), 19-85.
- Göktaş, Y., Küçük, S., Aydemir, M., Telli, E., Arpacık, O., Yıldırım, G. ve diğerleri (2012). Educational technology research trends in turkey: a content analysis of the 2000-2009 decade. Educational Sciences: Theory and Practice, 12(1), 191-199.
- Görler, D, G. (2017). Eğitim bilimleri enstitülerindeki müzik yüksek lisans tezlerinde kullanılmış olan araştırma yöntemleri ve konu yönelimleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi,Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas.
- Güçlü, N. & Yılmaz, G. (2019). Türkiye ve bazı avrupa ülkelerinin doktora programlarının değerlendirilmesi. Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi, 6(1), 71-89.
- Gündoğdu Irmak, A. (2018). 1997-2017 yılları arasında kaynaştırma eğitimi ile ilgili yapılmış lisansüstü tezlerin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi,Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
- Güven, İ. (2014). Türk eğitim tarihi. Ankara: Pegem Akademi.
- Güven, İ. (2019). Eğitim tarihi. Ankara: Pegem Akademi.
- Güven, S. & Kılıç, Z. (2017). Hayat bilgisi dersinde kullanılan öğretim yöntemlerinin etkililiği konusunda yapılan lisansüstü tezlerin içerik analizi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 15(2), 200-223.
- Hammer, S., Viesca, K, M. & Commins, N, L. (2020). Teaching content and language in the multilingual classroom international research on policy, perspectives, preparation and practice.New York: Routledge.
- Hendrickson, R. M. (2013). The core knowledge of higher education. In S. Freeman, L. S. Hagedorn, L. F. Goodchild, & D. A. Wright (Eds.), Advancing higher education as a field of study: In quest of doctoral degree guidelines (Vol. 2, pp. 229–240). Sterling, VA: Stylus Publishing.
- Ateş, H.K., & Kadıoğlu, S. (2017). Türkiye'de 2005-2015 yılları arasında ilk okuma yazma alanında yapılan lisansüstü çalışmaların değerlendirilmesi. The Journal of Academic Social Sciences. Yıl: 5, Sayı: 39, 301-318.
- Karaca, O. (2018). Türkiye'de eğitim yönetimi alanında yazılan lisansüstü tezlerin metodolojik incelemesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi,Uşak Üniversitesi, Uşak.
- Karadağ, N. (2018). Yükseköğretim konusunda yapılmış çalışmaların lisansüstü tezlere dayalı analizi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi.Yıl: 10, Sayı: 29, 512-535.
- Karasar, N. (1999). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
- Karataş, Z. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri.Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi(elektronik), 1(1), 1-19.https://dergipark.org.tr/tr/adresinden alınmıştır.
- Kavcar, C. (2002). Cumhuriyet döneminde dal öğretmeni yetiştirme, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi(elektronik), 35(1-2), 1-14.https://dergipark.org.tr/tr/adresinden alınmıştır.
- Keçeli, A. &Sarıusta, F. (2014). Sorun temelli-çözüm odaklı coğrafya! Yüksek lisans ve doktora tez çalışmaları üzerine bir inceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,Yıl: 2014/2, Sayı: 20, 85-100.
- Kızıltepe, Z. (2015). İçerik Analizi Nedir? Nasıl Oluşmuştur? F. N. Seggie & Y. Bayyurt (Ed.), nitel araştırma yöntem, teknik, analiz ve yaklaşımları içinde (ss. 253-266). Ankara: Anı.
- Kibar, S. (2019). Felsefe lisans eğitiminin öğrencilerin özel ve profesyonel yaşamına katkısı: Kastamonu Üniversitesi felsefe bölümü örneği. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(4), 1811-1826.
- Koçoğlu, E. & Egüz, Ş. (2019). Türkiye’de, sosyal bilgiler eğitimine ilişkin alan eğitimcilerinin sorunsal tespitleri. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1), 26-37.
- Köseoğlu, S. (2018). Türkiye'de 2010-2017 yılları arasında fen bilgisi öğretmenliği bilim dalında yapılmış olan lisansüstü tezlerin analizi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi,Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi,Bolu.
- Marshall, C. & Rossman, G, B. (2014). Designing Qualitative Research. New York: Sage.
- Orakcıoğlu, E. (2019). Türkiye'de uzaktan eğitim temalı 2013-2018 yılları arasında yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi.Eskişehir Osmangazi Üniversitesi. Eskişehir.
- Öner, G. & Öner, D. (2017). Sosyal bilgiler eğitiminde coğrafya konuları üzerine yapılmış lisansüstü tezlere yönelik bir analiz ve bibliyografya çalışması. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 34(2), 13-34.
- Öner, Ö. (2019). Türkiye’de eğitim denetimi alanındaki lisansüstü eğitim tezlerinin incelenmesi (1990-2017).Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi,Afyon.
- Özay Köse, E. & Konu, M. (2019). Türkiye’de biyoloji eğitimi üzerine yapılan lisansüstü tezlerinin incelenmesi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2019(12), 77-90.
- Pıçakçı, S. (2019). 2013-2018 yılları arasında öğretmenlik mesleğine yönelik tutum temalı lisansüstü tezlerin incelenmesi.Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi,Eskişehir.
- Sadık Yılmaz, H. & Avcı, H. (2018). Türkiye’de tarih öğretiminde karşılaşılan problemler üzerine bir araştırma. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(12), 320-344.
- Sağlam, M. (2007). Türk eğitim tarihi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
- Sarıkaş, G. (2019). Özel eğitim alanında yayımlanan lisansüstü tezlerde kullanılan veri toplama araçları ve psikometrik nitelikleri.Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
- Sarıkaya, B. (2019). Kırsal kesimde görev yapan Türkçe öğretmenlerinin Türkçe öğretiminde karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri (Muş ili örneği). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,Yıl: 2019 İlkbahar, Sayı: 43, 151-171.
- Sayım, A, Ç. (2019). Okuma becerilerinin geliştirilmesine yönelik yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi.Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Aksaray Üniversitesi, Aksaray.
- Sölpük, N. (2016). Araştırma yaklaşımlarının kavramsallaştırılması ve doktora tez süreci: Doktora öğrencileri ve danışmanları bağlamında bir karşılaştırma çalışması. Yayımlanmamış doktora tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
- Tahtalı, T. (2019). 2010-2017 yılları arasında fen bilimleri eğitimi alanında yayınlanmış yüksek lisans tezlerinin konu ve yöntem bakımından incelenmesi.Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi, Ağrı.
- Taşkıran, A. (2017). Dijital çağda yükseköğretim. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 3(1), 96-109.
- Tay, B. & Öcal A. (2014). Sosyal Bilgiler Öğretimi. Ankara: Pegem Akademi.
- Tekin-İftar, E. (2018). Eğitim ve davranış bilimlerinde tek-denekli araştırmalar. Ankara: Anı.
- Tereci, A. & Bindak, R. (2019). 2010-2017 yılları arasında Türkiye'de matematik eğitimi alanında yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 40-55.
- Türkben, T. (2018). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi alanında yapılan lisansüstü çalışmaların değerlendirilmesi.Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(4), 2464-2479.
- Ünsal, S. (2016). Orta öğretim felsefe dersine yönelik öğretmen görüşleri: kazanımlar, sorunlar ve çözüm önerileri.İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(8), 3171-3192.
- Yazıcı, Ö. (2018). Coğrafya konularını öğrenmede karşılaşılan engeller ve aşma yolları.Ulusal Eğitim Akademisi Dergisi, 2(1), 34-53.
- Yener, Ş. (2015). Sosyal bilgiler öğretiminde karşılaşılan öğretmen ve öğrenci kaynaklı sorunlar: muş il örneği.Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 105-120.
- Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
- Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri.Ankara: Seçkin.